ارز تک‌نرخی فردای پس از توافق

حسین عبده تبریزی کارشناس بازار سرمایه و استاد دانشگاه در جلسهای که روز گذشته با حضور دکتر عارف و همچنین گروهی از فعالان اقتصادی برگزار شد با اشاره به وضعیت نظام مدیریت ارزی در ایران، گفت: شرایط کشور به گونهای است که ضرورتها ایجاب میکند نرخ ارز بلافاصله و حتی فردای روز بعد از توافق، تکنرخی شود.

وی به سخنان سیف در مردادماه سالجاری اشاره کرد و گفت: طبق گفته سیف متوسط نرخ دلار نسبت به سال گذشته 2.6درصد بهتر و تغییرات آن 16درصد و انحراف معیار آن 76درصد کاهش یافته است که میتوان گفت نحوه مدیریت موفقیتآمیزی را پشت سر گذاشته است و بانک مرکزی و دولت بهدنبال کنترل تورم، کاهش نااطمینانیهای سرمایهگذاری و جذاب کردن آن بوده است.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: باتوجه به شرایط کنونی اقتصاد و مقایسه آن با سالهای گذشته میتوان گفت که جذابیت سرمایهگذاری در ایران باتوجه به نرخ بهره بیشتر شده است و با چنین روندی اکنون نیز بانک مرکزی نگران وضعیت نرخ ارز در آینده است.

عبده تبریزی با بیان اینکه ذخایر ارزی ایران ضعیف است، اضافه کرد: تاکنون در مورد نرخ ارز باتوجه به سیاستهای پولی و بانکی مورد بحث و بررسی قرار نگرفته است و بعد تصمیم و برنامه قوی هم بعد از مذاکرات و رفع تحریمها تهیه و تنظیم نشده است.

تثبیت نرخ ارز به معنای یارانه به خارجیها است

کارشناس بازار سرمایه به عقاید طرفداران افزایش نرخ ارز اشاره کرد و گفت: یکی از دلایل این افراد این است که با بالا رفتن نرخ ارز وضعیت تولید ملی بهبود و ازسوی دیگر واردات کم و صادرات افزایش مییابد و همچنین تثبیت نرخ ارز به معنای یارانه به خارجیها است. وی همچنین به مخالفان افزایش نرخ ارز اشاره کرد و افزود: اعتقاد مخالفان نیز بر این است، با افزایش نرخ ارز، هزینه تولید و صادرات افزایش پیدا میکند زیرا هزینه تامین نهادهها و مواد اولیه افزایش و بهدنبال آن قیمت فروش و تورم افزایش مییابد و نتیجه چنین امری کاهش صادرات غیرنفتی خواهد بود.

نقش سوداگرانه ارز در اقتصاد ایران

عبده تبریزی بااشاره به اینکه نقش ارز در اقتصاد کشورهای مختلف بیشتر بهصورت واسطه مبادله و سنجشی دنبال میشود، اضافه کرد: درحال حاضر نقش ارز در اقتصاد ایران بهصورت سفتهبازی و سودگرانه است که یکی از دلایل آن هم نبود نظام ارزی عمیق در اقتصاد است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: نقشی که ارز باید در اقتصاد داشته باشد تراز و متوازن کردن صادرات و واردات و همچنین افزایش قدرت رقابتی در اقتصاد و متوازن کردن سطح عمومی قیمتهاست که اکنون نیز یکی از نگرانیهای دولت این است که ارز تاثیر مخربی بر صادرات و واردات و همچنین تراز تجاری نداشته باشد.

وی گفت: درحال حاضر انتقاد برخی افراد بر این است که چرا درآمدهای نفتی از مبادی بانک مرکزی میگذرد زیرا چنین روندی سبب افزایش گرفتاریها و هزینهها میشود که نخستین مورد آن تبدیل درآمدهای ارزی به ریال و بسط پولی و افزایش ضریب فزاینده است. این کارشناس اقتصادی افزود: درحال حاضر دولت ما بهدنبال ثبات در اقتصاد است و اکنون یکی از نگرانیهای آن کنترل نرخ ارز و جلوگیری از نوسان و تاثیرات آن بر طرحهای دیگر ازجمله هدفمندی یارانه و همچنین مدیریت درآمدهای نفتی و جلوگیری از افزایش کسری بودجه است.

عبده تبریزی با ذکر این پرسش که اکنون بهدنبال نرخ تعادلی هستیم، اضافه کرد: بهدلیل نوسان قیمت نفت جواب این سوال منفی است اما به هر حال بانک مرکزی بهدنبال نرخ بهینه برای ارز بوده تا قیمتها تعادلی شود. بنابراین بهدنبال این هدف نیازمند تعریف اهداف مشخص هستیم.

وی با بیان اینکه تورم در نرخ ارز تاثیرگذار بوده است، گفت: نرخ ارز تاکنون هم بالا بوده و نوسان آن بالا بوده که در سال91 نیز شاهد جهش و پرشی در این زمینه بودیم.

طلا در اقتصاد کارکرد دلار را دارد

کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه طلا در اقتصاد ایران کارکرد دلار را دارد، افزود: هر زمان که دلار در بازار در دسترس نبوده، همه به سمت طلا سوق پیدا کردهاند و نرخ بازده سالانه انس طلا 7درصد و انحراف معیار بازده سالانه آن 15درصد اما در سکه این رقم به ترتیب 21 و 31درصد بوده است.

وی گفت: درحال حاضر بحران ارزی بیشتر از جنس سیاستهای ناسازگار بوده و نرخ ارز ثابت با استفاده از ذخایر بانک مرکزی دنبال میشده و ازسوی دیگر تورم بهدلیل تامین مالی دولت با پول پرقدرت بوده است و همچنین سیاست پولی از سیاست مالی و کسری بودجهیی دولت تبعیت میکرده است.

سود 56 درصدی سکه در زمان احمدینژاد

عبده تبریزی با ذکر پرسش دیگری مبنی بر اینکه چرا معاملات بیشتر به سمت سفتهبازی گرایش داشته است، اضافه کرد: نخستین دلیل آن سابقه تاریخی سود سفتهبازی است که در زمان احمدینژاد سکه در سال سود 56درصدی داشته است.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: دومین مورد ضعف بازار پول و سرمایه قدرتمند که چنین موردی در کشورهای خارجی عجیب است، سومین مورد احساس به ضعف ذخایر ارزی بانک مرکزی نیز همواره سبب گرایش به سمت سفتهبازی شده است.

وی ادامه داد: تردید دولت در دفاع از تثبیت نرخ ارز، کسری شدید بودجهیی دولت نیز از دیگر موارد جذابیت سفتهبازی در اقتصاد کشور بوده است. عبده تبریزی تصریح کرد: در نظام ارزی ایران به معنای واقعی بازیگران عرضه و تقاضا وجود نداشته است زیرا دولت بازیگر عمده بوده است. این کارشناس اقتصادی بااشاره به اینکه از سال73 حرکت به نرخ ارز شناور شکل گرفته است، اضافه کرد: بهطور کلی به نرخ ارز شناور علاقه داریم. وی همچنین به عوامل بنیادی سیاسی موثر به تغییر نرخ ارز اشاره کرد و گفت: انتخابات و دولت خودکامه ازجمله دلایل بروز این امر است و همچنین سیاستهای پولی دولت، اثرات فصلی و زمان دریافت مالیات نیز از دیگر عوامل تاثیرگذار تغییر نرخ ارز بوده است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه هزینه مستقیم ارزشگذاری ارز پایینتر از ارزش بازار است، گفت: این امر سبب میشود تا مقداری از رفاه اجتماعی از دست برود و پیامدهای آن کاهش تولید ناخالص داخلی و کاهش فرصتهای شغلی است.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: تشویق تجار به ریسک ارزی کمتر، تقویت سرمایهگذاری، ایجاد تکیهگاه اسمی برای سیاست پولی، اجتناب از تضعیف رقابتی ارز ازجمله مزایای نرخ ثابت ارز است. نرخ ارزی ثابت برای کشورهایی بهتر است که توسعه مالی محدودی دارند زیرا بازار کم است و ازسوی دیگر در کشورهای ثروتمند نرخهای انعطافپذیر و شناور نتیجه بهتری دارد. عبده تبریزی گفت: همچنین اگر شوکها داخلی باشد نرخ ارز ثابت و اگر شوکهای خارجی نرخ ارز شناور نتیجه بهتری دارد و ازسوی دیگر در کشورهای ضعیف و درحال توسعه اثرات شوکها بیشتر نمایان میشود.

نرخ واقعی ارز در حال کاهش

این کارشناس اقتصادی با بیان نرخ واقعی ارز درحال کاهش است، اضافه کرد: اگر این امر مطابق میل دولت هم نبوده اما در واقعیت این امر رخ داده است.

وی به اقدامات و سیاستهایی که باید مدنظر بانک مرکزی باشد اشاره کرد و افزود: اگر نخواهیم نرخ ارز را پشتیبان سیاستهای پولی درنظر بگیریم، بهطور کلی نرخ ارز باید متاثر بر تولید ناخالص داخلی باشد و ازسوی دیگر ذخایر ارزی نباید همواره برای شرایط بد و ناگوار درنظر گرفته شود بلکه در شرایط خوب نیز در سیاستها و مدیریت به کار گرفته شود.

جلوگیری از شایعات و عموکارتیها

عبده تبریزی افزود: بانک مرکزی باید بهدنبال بازار شفاف باشد و از بروز شایعات نیز جلوگیری کند و نباید از دل این شایعات عموکارتیها در بازار نرخ ارز خلق شود. استاد دانشگاه تصریح کرد: کشف قیمت اسکناس، رشد بعد از 18 عصر، فروش آزاد ارز توسط بانک مرکزی، شفافیت بازار حواله ارزی، اعلام نرخ ارز آزاد توسط مرجع معتبر از دیگر اقداماتی است که باید مدنظر بانک مرکزی باشد.