ارزش افزوده پتروشیمی، طناب نجات از خام‌فروشی

موقعیت جغرافیایی کشور و دسترسی به آبهای آزاد و واقع شدن تعدادی از مجتمعهای پتروشیمی در سواحل خلیج فارس و دریای عمان، شرایط مناسبی را برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی فراهم کرده است.

از سوی دیگر وجود شبکه گسترده انتقال گاز از دیگر مزایای کشور برای صنعت پتروشیمی به شمار می رود و با توجه به این که حدود 80 درصد کشور تحت پوشش انتقال گاز قرار دارند و میزان مصرف در فصل سرما با سایر فصول سال اختلاف قابل توجهی دارد، میتوان در کلیه مناطق کشور اقدام به ایجاد صنایع پتروشیمی کرد.

این درحالی است که علاوه بر این، بازارهای خوبی در اطراف کشور برای صنعت پتروشیمی وجود دارد، چرا که عمده کشورهای همسایه فاقد صنعت پتروشیمی هستند.

بر اساس این گزارش علاوه بر ویژگی ها و ظرفیت های موجود در کشور که زمینه رشد و توسعه صنعت پتروشیمی را فراهم می کند، مروری بر سابقه این صنعت نیز می تواند موجب برداشتن گامی بلند در جهت تحقق این امر شود.

دو جهش بزرگ صنعت پتروشیمی در دوران سازندگی ، در سال 1376 و در دولت هفتم و هشتم صورت گرفته، بهگونه ای که ارزش تولید محصولات پتروشیمی که در سال 1376 یک میلیارد دلار بوده از جهشی قابل توجه در دوران فوق برخوردار شده و اکنون به 20 میلیارددلار رسیده است.

اما برای توسعه این صنعت مشکلاتی نیز وجود دارد که می توان به تامین منابع مالی، تحریم ها و نحوه خصوصی سازی صورت گرفته در این صنعت در دولت قبل اشاره کرد که همواره انتقاداتی نسبت به آن وجود دارد، به طوری که عباس شعری مقدم،معاون وزیر نفت خصوصی سازی صورت گرفته را به اصلاحات ارزی پیش از انقلاب در بخش کشاورزی تشبیه و آثار آن بر صنعت پتروشیمی را نامطلوب عنوان کرده است، چرا که برخی از مجتمع های پتروشیمی در قالب سهام عدالت و یا بدهی دولت به سازمانها و نهادها واگذار شده و در نتیجه اداره این مجتمع ها با مشکلاتی روبه رو شد البته در اقدامی در سال جاری بنا شد مدیریت پتروشیمی هایی که در قالب سهام عدالت واگذار شدند به دولت بازگردد.

اما بیژن زنگنه، وزیر نفت که خود از منتقدان این شیوه خصوصی سازی است،بر این باور است که اگرچه خصوصی سازی صورت گرفته درست نبوده اما افسوس را می توان در تحلیلها به کاربرد و باید به آینده امیدوار بوده و اقداماتی را برای توسعه صنعت در آینده انجام داد.

حضور پر رنگ پتروشیمی ها

از سوی دیگر مروری بر فهرست 100 شرکت برتر کشور در سال 92 که از سوی شرکت مدیریت طرح های صنعتی معرفی شده، نشان از حضور 30 شرکت نفتی یا وابسته به صنعت نفت در بین برترین ها دارد و این در حالی است که عمده این شرکتها مجتمع های پتروشیمی هستند که نقش قابل توجهی در صادرات غیر نفتی و افزایش درآمدهای صادراتی ایران دارند که این امر لزوم توسعه صنعت پتروشیمی را آشکار تر می کند.

در زمینه فروش، شرکت پالایش نفت بندرعباس با 40 هزار میلیارد تومان در رتبه اول و شرکتهای پالایش نفت اصفهان و هلدینگ صنایع پتروشیمی خلیج فارس در رتبه های دوم و سوم قرار دارند. همچنین از نظر بالاترین میزان ارزش افزوده، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس با 69 هزار و 529 میلیارد ریال در رتبه اول و شرکتهای سرمایهگذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین، سرمایهگذاری غدیر به ترتیب در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند.

به علاوه از نظر صادرات نیز ، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس با حدود سه میلیارد دلار در صدر قرار گرفته است. گفته می شود ایجاد هلدینگ خلیج فارس و در نتیجه فعالیت تعدادی از مجتمع ها در قالب این هلدینگ،تا حدودی مشکلات ناشی از خصوصی سازی را بر طرف کرده است.

همچنین بررسی فهرست شرکت های برتر طی سال های اخیر و به ویژه طی چهارسال گذشته حاکی از آن است که حضور شرکت های پتروشیمی که همگی متعلق به بخش خصوصی هستند در این فهرست هر سال بیشتر شده است.

طبق جدید ترین آمار اعلام شده که مربوط به 10 ماهه ابتدایی سال جاری است، صادرات محصولات پتروشیمی نیز در ١٠ ماه نخست سال گذشته معادل ٩,٢ میلیارد دلار بود که در ١٠ ماه نخست سال جاری به ١٢.٨ میلیارد دلار رسید که این رقم رشد ٣٩ درصدی صادرات محصولات پتروشیمی را نشان میدهد و ادامه روند سرمایه گذاری در این بخش و تکمیل طرح های نیمه تمام می تواند ارزش افزوده بیشتری را برای کشور داشته باشد.