گزارشی از گرایش جوانان به لباس های سنتی در ایران

به گزارش ارانیکو و به نقل از نساجی کهن، چند سالی است که طراحان جوان ایرانی در داخل و خارج از کشور اقدام به ارائه  پوشاک و زیورآلاتی کرده اند که ریشه در سنتها و ارزش ها و باورداشتهای دینی و فرهنگی ما دارد. اغلب این گروهها با عناوین یا برندهایی فعالیت میکنند که اغلب ایرانی  اند و در پس هر یک از آن ها تاریخچهای وجود دارد که خود گواه بر ماهیت ملی و فرهنگی آنهاست. ترنج، خاتون، سوماش، تن درست، سنجاقک، آپامه، سیب، نیمانی و ... همگی برندهایی نو ولی اثرگذار بر صنعت پوشاک و نساجی  ایران خواهند بود. اغلب این طراحان، جوانانی هستند که در رشتههای هنری چون گرافیک، طراحی پارچه و دوخت و نقاشی و ... فارقالتحصیل شدهاند و با اتکا به هنر و خلاقیت خود چنین طرحهایی را به بازار تشنه و نیازمند ایران عرضه کردهاند. نیما بهنود نخستین طراحی است که به این عرصه وارد شد، او تحت تاثیر خط- نقاشیهای حسین زندهرودی به این عرصه قدم گذاشت. او با بهرهگیری از مهرهای قدیمی و متون خطی به جا مانده از گذشته و تصاویر شاعران و هنرمندان و  صفحات تاریخی  روزنامههایی همچون کیهان و اطلاعات و آثار هنرمندان مکتب سقاخانه ـ که رویکردی نو به سنتها و آیینهای ایرانی دارد و در دوران تسلط هنر مدرن این مفاهیم را به عرصه هنرهای تجسمی بازگرداند ـ لباسهایی را به بازار آمریکا و جهان عرضه کرد و آنها را با غنای فرهنگی ایران آشنا کرد.

طراح برند سیب نیز یکی از زنان جوان ایرانی است که با اتکا به داستانهای کهن فارسی و نقوش اسلیمی فرشها و نقاشیهای قدیمی لباسهای خود را طراحی میکند.اغلب مانتوها و پیراهنهای زنانهای که او طراحی کرده راوی داستانی کهن است که میتواند ما را به عمق تاریخ ببرد و در عین قدمت زیبایی چشمنواز دارد. علاوه بر این دو برندهای بسیاری با این شیوه  و خط مشی در کشور فعالیت میکنند که طرحهای آن ها و لباسهای عرضه شده توسط آنها توان حضور در بازارهای جهانی و پاسخگویی به نیازهای جامعه جهانی را دارد. علاوه بر برندهای ایرانی مذکور برخی از برندهای اروپایی نیز به عناصر هنری موجود در فرهنگ و هند ایران توجه دارند و بر مبنای آن مجموعههایی را به بازار عرضه کردهاند. یکی از این برندها «هرمس» است که مجموعه زمستانه2013 خود را با الهام از فرش تبریز طراحی کرد و به شدت مورد تشویق و تمجید منتقدان مجلات مد قرار گرفت.

یکی دیگر از انواع پوشاک که با الهام از فرشها و جاجیمهای قدیمی تولید و عرضه میشود؛ کیفها و کفشهایی است که این روزها در ایران و در سایزها، اندازه های کوچک و بزرگ و طرحهایی متنوع تولید میشوند و میتوان آنها را در دست و پای هر کسی از هر گروه سنی دید و آن را نخستین خرید یک توریست خارجی در ایران دانست.  

مد ایرانی و بازار جهانی  

علل تمایل عمومی به این نوع از پوشاک را  میتوان در ریشههای سنتی دانست که فصل مشترک جامعه ایران است و نسل به نسل به ما منتقل شده؛ علاوه بر آن تنوع رنگ و توجه به نیاز عمومی چیزی که در ایام قدیم شاهد آن بودیم و امروز تنها در نقشه فرشها شاهد آن هستیم در طراحی این لباسها بازیابی شده است و به دلیل تمایل عمومی به رنگ های شاد و شورانگیز این لباس ها مورد استقبال عمومی واقع شده است. توسعه پوشاک و برندهای داخلی و استقبال جوانان از آنها را میتوان نشانه ای از اهمیت آنها در جامعه و لزوم توجه مسئولان به این نیاز عمومی دانست. چراکه این محصولات ماحصل خلاقیت جوانانی است که سالها در این جامعه رشد و نمو یافتند و این نوع از پوشش را به انواع مرسوم و کسالتباری که بدون هیچ پژوهشی و سال های متمادی از سوی نهادهای مسئول همچون مدرسه به جامعه تحمیل شده بود، ترجیح میدهند. به علاوه به نظر میرسد مد و زیبایی دیگر در جامعه امری مذموم به شمار نمیرود، بنابراین؛ می توان این  نوع از پوشاک را که دارای غنای فرهنگی و خاستگاه مردمی و دورنی است را مد اخیر جامعه ایران معرفی کرد. مدی که بومی است و پتانسیل ورود به بازارهانی جهانی را دارد. همانگونه که فرش ایرانی توانست مخاطب غربی خود را بیابد و به بازارهای جهانی راه یابد و علاوه بر ترویج مد ایرانی فرهنگ و تاریخ ایرانی را ترویج دهد؛ پدیده ای که امروز برندهایی چون نیمانی ـ وجود شناسنامه همراه با لباس که ایده ی طراحی آن را شرح می دهد ـ و هرمس و... در بازار جهانی انجام میدهند.   

ایران میتواند در بازار جهانی پوشاک و نساجی راهی را برود که کشورهایی چون ترکیه رفته است با این تفاوت که می تواند چیزی را به بازار عرضه کند تنها لباس نیست؛ یک فرهنگ و آیین است.

تولید لباس سنتی؛ توسعه صادرات غرنفتی

با وجود محدودیتهای مذهبی موجود در جامعه ایران هنرمندان و طراحان ایرانی دستکم توانستند در شهرهای بزرگ کشور جمعیت کثیری از مصرفکنندگان پوشاک را جلب و  درآمد نسبتا بالایی از این طریق کسب کنند. حضور موفق طراحان و برندهای ایرانی در کشورهایی چون آلمان و آمریکا و در مراسمهای مد فصلی و معرفی محصولات سنتی نشان پذیرش این محصول در بازار جهانی و مصرفی امروز دارد؛ به گونهای که با حمایت مسئولین امر از این کارآفرینان جوان،هنرمند و خلاق میتوان حجم صادرات غیرنفتی را افزایش داد و بدین وسیله ارزش افزوده تولید پوشاک و نساجی و درآمدهای غیرنفتی را در کشور افزایش داد. یکی از بازارهای هدف ایران میتواند کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس باشند که به سبب وجود ریشههای دینی مشترک خریدار خوبی برای محصولات ما محصوب میشوند. کشورهایی چون تاجیکستان، افغانستان، هند، آذربایجان و ارمنستان و گرجستان نیز به دلیل مقاربتهای فرهنگی که از زمان حکومت ایران بر آنها باقی مانده است میتوانند بازار خوبی برای محصولات ایرانی باشند.

باید خاطر نشان کرد توجه به این پیامدهای اقتصادی این فعالیت و حرفه هنری همواره مثبت خواهد بود، چرا که به افزایش نیروی اجتماعی شاغل، افزایش گردش اقتصادی،کاهش واردات، توسعه صادرات غیرنفتی و احیای صنعت نساجی به عنوان یک صنعت مادر میشود.