انحصار تجارت ایران توسط چین زیر تیغ نقد

در سال۱۳۸۰ سهم چین در تجارت خارجی ایران کمتر از ۵درصد بود اما این سهماکنون به 50درصد رسیده است. به این معنی که اکنون طرف معامله دو چهارم واردات و صادرات ایران کشور چین است. اکنون انحصار 50درصدی رسمی چین در تجارت خارجی ایران یک رویداد بیسابقه در تاریخ تجارت ایران بهشمار میآید. «تعادل» برای بررسی بیشتر این موضوع که آیا این میزان از انحصار به استقلال اقتصادی ایران آسیب میزند یا نه و اصولا گسترش تجارت با چین را چگونه ارزیابی میکنند با تعدادی از نمایندگان اتاق گفتوگو کرده که در ادامه مشروح آن را میخوانید.

حسین برخوردار

رییس مجمع عالی واردات

کاهش انحصار 50درصدی واردات چین

متاسفانه بهدلیل تحریمهایی که ضد کشور تاکنون اعمال شده بود ما مجبور بودیم با کشورهایی که نفت از ما خریداری میکنند مراوده و ارتباط بیشتری داشته باشیم. ازسوی دیگر نیز فعالان اقتصادی به اجبار و بهدلیل محدودیت در برقراری ارتباط با سایر کشورهای دنیا تمام پروژههایشان را با چند کشور محدود به ثمر میرساندند. حال اگر بر این باور باشیم که بهزودی بیانیه موفق لوزان به توافقنامه با کشورهای اروپایی تبدیل شود بر این باورم که با این امر ممکن است کشورهای اروپایی وارد عرصههای مختلف اقتصادی کشور شوند و در چنین شرایطی رقابتی تنگاتنگ دوباره شکل خواهد گرفت. با این حال بسیار امیدوار هستم که انحصار 50درصدی رسمی چین در تجارت خارجی ایران بهزودی کاهش پیدا خواهد کرد مگر اینکه قیمت و کیفیت محصولات چین و چند کشوری که مراودات بیشتری با آنها داریم مناسبتر شود. اما نکتهیی که در این خصوص وجود دارد این است که بهدلیل محدودیتهای قیمتی که وجود دارد این کشورها با ما شفاف برخورد نخواهند کرد.

حسین سلاح ورزی

رییس اتاق لرستان

رفع تحریمها جایگاه چین را متزلزل خواهد کرد

گسترش تجارت چین با ایران تاکنون براساس شرایط حاکم بر اقتصاد و روابط بینالمللی بوده است. این درحالی است که عمده توسعه روابط میان دو کشور و افزایش حجم مبادلات کاملا متاثر از تحریمهای بینالمللی است که علیه کشور وجود داشته است. ازسوی دیگر حجم مبادلات میان ایران و چین به هیچ عنوان بهصورت متوازن وجود نداشته و به سهولت میتوان عنوان کرد که اصلا دوطرفه نبوده است، زیرا آمارهای منتشر شده نشان میدهد که حجم واردات و صادرات این دو کشور با یکدیگر همخوانی نداشته است. اما پیشبینی من از وضعیت اقتصاد و روابط کشور با چین این است که با رفع تحریمها تا حدود زیادی مبادلات و روابط این دو کشور معقول و منطقیتر خواهد شد، زیرا ورود سایر کشورها به ایران میتواند موقعیت فعلی چین را تاحدود زیادی به خطر بیندازد. بخش عمده از کالاهایی که ازسوی چین وارد کشور ما شد، کالاهای مصرفی بودند که از کیفیت آنچنانی نیز برخوردار نبودند، درحالی که اگر ایران با کشورهای توسعهیافته ارتباطش را آغاز کند بهدلیل فضای رقابتی که ایجاد میشود، چین نیز به تکاپو و تدبیر خواهد افتاد و شرایط خود را برای حضور در ایران بهتر خواهد کرد. این درحالی است که از دیدگاه من چین برای حضور مداوم خود در ایران باید از در سرمایهگذاری وارد شود.

احمد پورفلاح

رییس اتاق بازرگانی ایران و ایتالیا

فرصتطلبی چین پایان مییابد؟

کشور چین حدود 1300میلیارد دلار مازاد واردات خارجی دارد و همین موضوع نشان میدهد که صادرات آن تنها معطوف به ایران نیست. این درحالی است که این سخن کاملا درست است که حدود 50درصد از تجارت خارجی کشور با چین رقم میخورد اما باید این نکته را درنظر داشت که چین در روزهایی که حال و روز اقتصاد کشور بهدلیل تحریمهای وضع شده خوب نبود، بخش اعظمی از نیازهای کشور را با تولیداتش برآورده میکرد. حال باید این نکته را گوشزد کرد که چین در سالهای اخیر بهخوبی کار کرده بهطوری که بازارهای بزرگ دنیا مانند امریکا و انگلیس را ساپورت کرده و بهحق تلاشهای بسیاری نیز داشته است. اما تفاوتی که میان ارتباط چین با کشور ما وجود دارد این است که بهدلیل نقدطلبی ایران، اجناس گرفته شده از این کشور فاقد کیفیت و قیمت پایین بوده است، بنابراین نباید نقصی که در این خصوص از جانب کشور ما وجود دارد را به تمام دنیا تعمیم دهیم زیرا اجناس درجه یک چین طرفداران زیادی دارد و در ایران بهدلیل نبود کنترل کافی اجناس کمدوام وارد کشور شدهاند.

ازسوی دیگر باید این موضوع را مطرح کرد زمانی که واردات در کشور افزایش پیدا میکند اقتصاد داخلی قاعدتا صدمه خواهد خورد و عملا سرمایهگذاریهای داخلی بلامصرف میماند و درآمد بنگاههای تولیدی ازدست خواهند رفت. تمام این عوامل دست در دست هم میدهند و کاری میکنند که کارگر ما کار خود را از دست دهد، زیرا عدم حمایت از تولید و توجه به واردات نتیجهیی جز این نخواهد داشت. مسلما رفع تحریمها نتایج مطلوبی برای تولید بههمراه خواهد داشت زیرا تجهیزات داخلی عمدتا از کشورهای مهمی همچون آلمان، انگلیس و... وارد میشود و داشتن مواد اولیه مناسب محصولات خوب را به بار خواهد آورد. درصورت ورود کشورهای خارجی نیز قاعدتا فرصتطلبی و زیادهخواهی کشور چین نیز کاهش و تلاش بیشتری برای حضور در بازارهای ما خواهد داشت.

مجیدرضا حریری

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران

سهم چین از تجارت ایران

سهم ایران از تجارت جهان کمتر از 0.4درصد است درحالی که سهم واقعی کشور باتوجه به حجم اقتصاد ایران باید 1.2درصد باشد. اگر تحریم هم نبود، چین نخستین شریک تجاری ما میشد چراکه اقتصاد ایران و چین مکمل یکدیگر هستند. درست است که وجود تحریمها موجب شده این رابطه تجاری با چین بیشتر شود اما از طرفی لغو تحریمها میتواند ظرفیت ایران را در تجارت تا سه برابر افزایش دهد و این موضوع هم میتواند برای چین مفید باشد. اگر میزان خریدوفروش بینالمللی کالا در حال حاضر نزدیک به 100میلیارد دلار باشد این امکان پس از تحریمها بهوجود خواهد آمد که این حجم تجارت تا 300میلیارد دلار افزایش یابد از این رو سهم تجارت با چین که الان حدود نیمی از تجارت ایران است نیز میتواند از 50میلیارد دلار فعلی فراتر رود. نوع اقتصاد دو کشور و الزامات تجارت بینالمللی مسیر تجارت ایران و چین را هموار ساخته است.

در سال2014 مجموع مبادلات تجاری چین با دنیا از 4هزار و 600میلیارد دلار عبور کرده است. مبادلات این کشور با ایران حدود 46میلیارد دلار بوده که با این حساب سهم ایران از مبادلات چین یکهزارم است اما بابت این مبادلات هزینه میپردازد. رابطه اقتصادی قابلتوجه ایران با چین بهواسطه وجود تحریمها شکل نگرفته است. حتی اگر هیچ تحریمی از ابتدای انقلاب به بعد وجود نداشت هم چین در حال حاضر اصلیترین شریک تجاری ایران بود. این کشور بزرگترین تاجر دنیا و دومین اقتصاد بزرگ دنیاست بههمین دلیل بزرگترین شریک تجاری ایران است.

اقتصاد ایران و چین مکمل یکدیگر هستند چراکه چین خریدار بزرگ انرژی محسوب میشود و ما در این بخش فروشنده هستیم. با این حساب رابطه ایران با چین خیلی به تحریم ارتباط ندارد. همانطور که سایر کشورهای خاورمیانه که تحریم ندارند نیز با چین رابطه تجاری قدرتمندی دارند.