زوایای تازه از همکاری پژو با ایران

موضوع عقد قرارداد جدید ایران خودرو با پژو در حالی مطرح است که عملکرد قبلی این شرکت فرانسوی در ایران مطلوب نبوده و ایرادات زیادی به آن وارد است.

در حال حاضر، شرکت پژو که با مشکل فروش محصولات خود در اروپا روبرو است، در کنار فروش بخشی از تولیدات خود در چین با مشارکت شرکت دانگفنگ، به دنبال بازگشت دوباره به بازار پرجاذبه ایران است و این در حالی است که مدیر عامل قبلی شرکت پژو از زیان 200 میلیون یورویی در هر هفته برای این شرکت به دلیل کاهش تولید و عرضه محصولاتش در اروپا خبر داده بود.

حال، ایران به عنوان یک بازار جایگزین برای محصولات پژو و جبرانکننده خسارت ایجاد شده برای این شرکت بیش از هر زمان در کانون توجه مدیران این شرکت فرانسوی قرار گرفته است.

در مذاکرات جدید ایران خودرو با پژو، صادرات 30 درصد از تولیدات مشترک به عنوان یک امتیاز برای ایران مطرح شده، این در حالی است که در بررسی پرونده همکاری پژو با ایران باید به سابقه نامطلوب صادرات محصولات مشترک تولیدی از ایران اشاره کنیم که به صادرات 30 هزار دستگاه پژو 206 صندوقدار در طی سالهای 86، 87 و 88 اختصاص داشت.

* پرونده سیاه صادرات پژو

به این ترتیب شرکت پژو که در 30 کشور دنیا دارای شبکه صادرات بود، تولیدات ایران را در شبکه فروش خود عرضه میکرد، اما اطلاعاتی در مورد اینکه این محصولات را با چه قیمتی در بازارهای جهانی به فروش میرساند، در اختیار طرف ایرانی قرار نمیداد.

هرچند در نگاه اول توافق بر سر صادرات محصول مشترک بسیار جذاب و به نفع اقتصاد ملی به نظر میرسد اما آنچه در این زمینه اهمیت دارد، قیمت محصول صادراتی است.

در دور قبلی همکاری با پژو، صادرات محصولات مشترک از ایران به قدری برای کشورمان گران تمام میشد که در نهایت طرف ایرانی ترجیح داد این صادرات قطع شود.

* پَک قطعات پژو گرانتر از محصول صادراتی!

در آن زمان، قیمت هر پَک قطعات پژو که به ایران تحویل داده میشد، گرانتر از نرخ محصول صادراتی از ایران بود. این مسئله باعث شد تا صادرات محصولات پژو از ایران برای ما زیانآور باشد و درنهایت، این صادرات زیانده در دوران مدیریت نجمالدین، مدیر عامل سابق ایران خودرو متوقف شد، هرچند منطقی مدیر عامل اسبق ایران خودرو معتقد بود برای حضور در بازارهای جهانی ناچار به صادرات هستیم.

به این ترتیب، تنها تجربه صادرات ایران خودرو در مورد محصولات پژو به پژو 206 صندوقدار مربوط میشد که زیان هنگفتی را به کشورمان تحمیل کرد.

با این وجود در قرارداد جدید ایران خودرو با شرکت پژو، موضوع صادرات محصولات تولیدی از ایران به عنوان یک مزیت برای ما مطرح شده است، اما مشخص نیست این صادرات به چه صورت انجام خواهد شد، آیا شرکت پژو مستقیماً این صادرات را انجام میدهد و باز هم قیمت محصول صادراتی برای ایران نامشخص خواهد بود یا اینکه خودروهای صادراتی با نام ایران و به طور مستقیم توسط ایران خودرو عرضه خواهند شد؟

ابهام دیگر این است که محصولات مشترک با چه قیمتی صادر خواهد شد، آیا این صادرات برای ایران سودآور است و یا مانند سالهای قبل زیان هنگفتی را متوجه کشور میکند؟

* ایران 250 میلیون یورو به حساب پژو واریز کرد، اما قطعهای تحویل نگرفت

در مورد سابقه همکاری با شرکت پژو باید به روش تحویل قطعه از سوی این شرکت فرانسوی به طرف ایرانی نیز اشاره کنیم. در زمانی که تحریمهای آمریکا برای ایران شدیدتر شد یعنی در اواخر سال 90 و اوایل سال 91 ، تحویل قطعه از سوی پژو به ایران با توقف روبهرو شد.

در آن زمان، ایران خودرو 250 میلیون یورو را از طریق بانک تجارت به حساب سوسیهته بانک پاریس واریز کرد، اما این بانک به دلیل تحریمها اجازه برداشت از حساب را نداشت تا مشمول جریمه آمریکا نشود.

در مقابل، با وجود اینکه پول قطعات پژو در حساب این شرکت واریز شده بود، پژو از تحویل قطعه به ایران خودداری کرد و دهها کانتینر از قطعات پژو که توسط ایران خریداری شده بود، مدتها در یکی از بنادر بلژیک باقی ماند.

در نهایت و با تلاش یک ساله طرف ایرانی و بانک تجارت، 250 میلیون یورو به حساب بانک تجارت برگردانده شد و هیچ گاه قطعات خریداری شده از پژو به ایران تحویل داده نشد.

* تعهد پژو برای داخلی سازی 206 عملی نشد

در کنار این مسائل، باید به موضوع داخلیسازی محصولات پژو در ایران نیز توجه کنیم. طبق قرارداد قبلی ایران خودرو و پژو قرار بود میزان داخلی سازی پژو 206 طی سه سال به بیش از 85 درصد برسد، اما این موضوع عملی نشد و در نهایت پس از گذشت هشت سال، میزان داخلیسازی پژو 206 به 65 درصد رسید و در این وضعیت، امکان داخلیسازی قطعات اصلی مانند موتور خودرو نیز فراهم نشد.

در مقابل، پس از قطع همکاری شرکت پژو با ایران و خروج یک شبه کارشناسان این شرکت فرانسوی از ایران، کارشناسان ایرانی توانستند تا حد زیادی در بومیسازی تولید قطعات پژو 206 عمل کنند و در نهایت پژو 206 ایرانی به تولید رسید.

با وجود این رفتار پژو با ایران، مذاکره با این شرکت فرانسوی در حالی باز هم از سوی مدیران ایران خودرو پیگیری میشود که قرار است پژو 301 به عنوان محصول مشترک در ایران به تولید برسد. این خودرو برای بازار چین طراحی شده و در حال حاضر در این کشور تولید میشود.

بررسی وضعیت صنعت خودرو ایران نشان میدهد که بحث همکاری با شرکت پژو و همچنین شرکت رنو که ماهیت آن نیز فرانسوی است، سالهاست که مورد توجه خودروسازان ایرانی قرار دارد و میتوان گفت خودروسازان کشور به جز همکاری با این دو شرکت خودروساز به دنبال مذاکره جدی با دیگر شرکتهای خارجی نبودهاند.

* خودروسازان برای همایش بین المللی خودرو، دستاورد ایجاد کنند

در چنین شرایطی که ایران با هدف جذب خودروسازان خارجی نسبت به برگزاری دو دوره همایش بینالمللی طی دو سال اخیر اقدام کرده است، توجه به استفاده از توان فنی و دانش تولید خودرو در سایر شرکتهای خارجی از اهمیت ویژهای برخوردار است، به طوری که فقط به دو شرکت رنو و پژو توجه نشود و خودروسازان داخلی به دنبال استفاده از توان شرکتهای قویتر اروپایی باشند.

علاوه بر این، اگر قرار است همکاری با شرکتی مانند پژو ادامه یابد باید ابتدا موضوع خسارت هنگفتی که از سوی این شرکت به ایران وارد شده است، مورد پیگیری قرار گیرد و پس از دریافت این خسارت اجازه دهیم تا فرانسویها دوباره به بازار پر عطش خودروی ایران بازگردند، البته برای این کار نیز باید منافع ملی در حد مطلوب دیده شود و در صورت نهایی شدن همکاری با این شرکت، تضمینهای لازم از سوی شرکت پژو برای ادامه همکاری با ایران ارائه شود تا با هر تصمیمی، حاضر به ترک یک شبه ایران و به هم زدن قرارداد همکاری خود نباشند.