سرنخ سهمیه‌بندی سهام در دستان طیب‌نیا/ ۳ راهکار جدی بهبود شرایط

گرچه کارشناسان بورس پیش بینی میکردند با کاهش نرخ سود بانکی، بازار سرمایه هم تاثیر بگیرد و این موضوع بتواند به رونق دوباره بورس کمک کند اما بازار سرمایه همچنان به کاهش دو درصدی نرخ سود سپرده ها بی تفاوت است و واکنشی از سوی سهامداران بورس و سپرده گذاران بانکی نسبت به این تصمیم شورای پول و اعتبار دیده نشد.

اما برخی از تحلیلگران بازار مطرح می کنند برای اینکه بازار سرمایه از جذابیت برای سپرده گذاران بانکی برخوردار باشد، باید سودی فراتر از بازار پول برای آنها به همراه داشته باشد. از سوی دیگر، برخی مطرح می کنند که باید نتایج این تصمیمات را در بلندمدت دید و با دید بلندمدت به بازار سرمایه نگریست.

در عین حال، سرمایه گذاران بورسی انتظار داشتند که شورای پول و اعتبار با کاهش بیشتر نرخ سود بانکی بتوانند به بازار سرمایه کمک کنند، اما این اتفاق نیفتاد و بر این اساس فعالان این بازار مطرح می کنند که کاهش دودرصدی نرخ سود نتوانسته تاثیری بر این بازار بگذارذ. البته با توجه به اینکه رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده که براساس سیاستگذاریهای جدید، قرار است هر سه ماه یکبار بر روی نرخهای سود بانکی تجدیدنظر شود، ممکن است با کاهش نرخ سود بانکی بیشتر تحولی در بازار سرمایه رخ دهد و بازار تا آن زمان باز هم باید منتظر کاهش دوباره نرخ سود بانکی باشد.

البته عده دیگری از تحلیلگران بازار سرمایه مطرح می کنند با توجه به اینکه هدف اصلی کاهش نرخ سود بانکی، رونق بازار سرمایه نبوده است، بورسیها هم به این تصمیم بی توجهی کردند و نباید منتظر مهاجرت سرمایهها به بورس بود و این اتفاق زمانی میافتد که نرخ بازدهی بورس بیش از بازار پول باشد. به هر حال برخی از کارشناسان بورس می گویند بازار سرمایه به شدت منفعل شده و واکنشی حتی به مسائل سیاسی هم نشان نمیدهد. کاهش دو درصدی نرخ سود که با احتیاط از سوی بانک مرکزی صورت گرفت، هیچیک از بازارهای رقیب مانند بازار سرمایه تکان نداد و رکود حاکم بر برخی از این بازارها تا حدی است که شاید نمیتواند بازدهی ۲۰ درصدی را بدون ریسک نصیب سرمایه گذاران آنها کند.

پاداش ریسک حضور سرمایه گذاران در بورس سود دو درصدی نیست و پولهای پارک شده در بانکها را راهی بازار سرمایه نخواهد کرد، مگر اینکه در کاهش بعدی نرخ سود به تمامی این موارد توجه شود. کارشناسان بازار سرمایه در این باره اظهارنظر کرده اند که با هم می خوانیم.

شیوه کاهش نرخ سود منجر به تحول بازار سرمایه نمیشود

حیدر مستخدمین حسینی کارشناس سائل اقتصادی و بازار سرمایه در گفتگو با مهر درباره دلیل عدم تاثیرگذاری کاهش نرخ سود بانکی بر رونق بورس گفت: بنده جزو کارشناسانی بودم که اعتقاد داشتم با این نرخ سود بانکی اتفاقی در حوزه های بانکی و بورس نمی افتد. کاهش نرخ سود به این شکل نه تنها باعث ایجاد رانت در بازار پولی کشور می کند، بلکه تحولی د ر نظام بانکی را به دنبال ندارد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: سبک و سیاق و روش اعتبار دهی تغییری نکرده و همان کسانیکه تسهیلات و وام می گرفتند، همان ها هم دوباره وام می گیرند و نرخ سود تسهیلات برای آنها کاهش یافته و رانت و بهره ای برای آنها ایجاد کرده در حالیکه در وضعیت سپرده گذاران هیچ تغییر ومنفعتی ایجاد نشده است.

وی با اشاره به اینکه با کاهش نرخ سود بانکی، مجموع درآمدها و مازاد درآمدی نظام بانکی کاهش می یابد و در نهایت منجر به کاهش قدرت خرید می شود، تصریح کرد: این نوع و شیوه جدید تعیین نرخ سود بانکی که مجاز هم شده هیچ کارآیی برای نظام بانکی به دلایل مذکور ندارد، چه برسد به اینکه بخواهد منجر به تحول در بازار سرمایه شود. مستخدمین حسینی با اشاره به مشکلاتی که بورس درگیر آن است و سازو کارهایی که بر این بازار حاکم است، وجود چنین مشکلاتی را ناشی از بی توجهی دولت به رفع این مشکلات دانست و افزود: این بازار با توجه به وضعیتی که دچار آن است، نمی تواند بهره برداری و تاثیری از کاهش نرخ سود ببرد.

وی بر اینکه سیاست گذاری ها در بازارهای مختلف باید مکمل یکدیگر باشند، تاکید کرد و اظهارداشت: بازار پول و سرمایه تامین مالی تولید و کالا را بر عهده دارند و تا وضعیت آنها مشخص نباشد نمی توانند نمی توانند به وضعیت سایر بازارها کمکی کنند به عبارت دیگر دستکاری یکی از این بازارها باید به نحوی باشد که بتواند به نفع همه بازارها تمام شود. این کارشناس بانکی افزود: جزو کارشناسانی هستم که وقتی توافق بانکداران برای کاهش نرخ سود بانکی به بانک مرکزی پیشنهاد شد مطرح کردم که اینگونه اقدامات و تصمیم گیری ها تاثیرگذار نخواهد بود و چالش جدی ایجاد می کند.

به گفته وی، نرخ سود بانکی بر اساس نرخ تورم تعدیل نشده است، نرخ تورم فعلی حدود ۱۵ درصد است و نرخ سود سپرده ۲۰ درصدی بی معنا است و اختلاف ۵ درصدی نرخ سود سپرده با نرخ تورم چه مزیتی می تواند داشته باشد. این در حالی است که شدیدا تورم تحت کنترل است و در دست مردم مهار شده و به گردش درنیامده است، بنابراین بنگاه ها و فعالان اقتصادی با کمبود نقدینگی مواجه هستند، چگونه در این شرایط می توان امید داشت که با کاهش دو درصدی نرخ سود بانکی، بازار سرمایه فعال شود، مگر نقدینگی به بازار سرمایه سرازیر شده است.

مستخدمین حسینی گفت: دولت به شدت نقدینگی را کنترل کرده است و حتی کمکی به افزایش سرمایه بانکها نکرده و منابع بانکها را برای کمک به تسهیلات دهی افزایش نداده است. دولت تا تعمیق رکود نقدینگی را مهار کرده است و حتی اگر نرخ سود بیش از دو درصد هم کاهش می یافت باز هم نمی توانستیم انتظاری از کاهش نرخ سود بیش از این داشته باشیم. معاون اسبق وزیر اقتصاد، بانک مرکزی و بورس در ادامه با بیان اینکه بازار سرمایه ما حساس است و باید با دید بلندمدت به آن نگاه کرد، گفت: کار بازار سرمایه تامین منابع مالی بنگاههای اقتصادی بزرگ است و پروژه های متوسط به بالا و بزرگ در آن تامین مالی می شوند.

وی، نیاز فعلی بازار سرمایه را اعتماد عنوان و بیان کرد: دولت در بدو فعالیت خود در بازار سرمایه یک عدم اعتمادسازی را ایجاد کرد. دخالت دولت در بازار سرمایه در هیچ دولتی تاکنون به این نحو انجام نشده است، دخالت در تعیین و قیمت گذاری خوراک پتروشیمی ها، نرخ بهره مالکانه از مصادیق آن است. جلوگیری از افزایش نرخ محصولات لبنی و سیمان هم از دیگر تصمیمات است، اگر می خواهند که قیمت ها تابعی از بازار باشد، پس عدم افزایش نرخ های اینگونه کالاها اجتناب ناپذیر است. از در حالی است که دولت با بخشنامه هرگونه افزایش قیمت را منع کرده است و اعلام کرده است که هرگونه افزایش قیمتی باید با مجوز دولت باشد، این با سازو کار بازار سرمایه سازگار نیست.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: اگر از اقتصاد بازار تبعیت می کنیم و اقتصاد آزاد در نظر گرفته می شود باید شرایط بازار را پذیرفت و نمی توان بورس را دستوری و مدیریت و اداره کرد. در اواخر سال گذشته فروش سهم در بازار سرمایه سهمیه بندی شد و این اتفاق نادری در بورس بود و سرنخ این اتفاق در دست وزیر اقتصاد بود و علامتی به بازار داد مبنی بر اینکه اگر سهم دارید برای فروش با مشکل مواجه می شوید.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: مضافا اینکه تغییر ریاست سازمان بورس در آن مقطع کار درستی نبود و این تغییر زمانی صورت گرفت که مسئول فعلی بازار سرمایه به دلیل عدم تجربه کافی نمی تواند سازوکار جدی برای بهبود اوضاع بورس پیشنهاد کند و جسارت تغییر را ندارد و این عوامل بازار سرمایه را تحت تاثیر خود قرار داده است. 

3 راهکار جدی بهبود شرایط بورس

وی، ۳ راهکار جدی برای بهبود شرایط بورس پیشنهاد کرد و گفت: مدیریت بازار سرمایه تیمی باشد که به زوایای بورس آشنا باشند نه اینکه بر اساس گفته های چند نفر بازار راهبری شود، دوم اینکه دولت در بازار سرمایه دخالتی نکند و قیمتگذاری و عرضه و تقاضا را بر عهده بازار بگذارد و سوم اینکه خود سازمان بورس که صندوقی را شکل داده که مقام ناظر از طریق آن بر بورس دخالت می کند و به خرید وفروش اقدام می کند که در هیچ بورسی در دنیا اینگونه نیست، بر این وضعیت تجدید نظر کنند، زیرا در هیچ کجای دنیا مقام ناظر در فعل و انفعالات بورس دخالتی ندارد. مستخدمین حسینی خاطرنشان کرد: رویکردهای حاکم بر بازار سرمایه شرایطی را بوجود آرد که ای بازار وضعیت نامطلوب و نگران کننده ای را دارد و اعتماد از آن رخت بر بسته است و رئیس سازمان بورس و وزیر اقتصاد باید این اعتماد را به بازار سرمایه بازگردانند.

همچنین فردین آقا بزرگی کارشناس دیگر بازار سرمایه در پاسخ به همین سئوال به مهر گفت: مجموعه عوامل اثرگذار بر وضعیت رونق یا رکود بورس باید به صورت جمعی دیده شود. اگر سیاست پولی مثل کاهش نرخ سود بانکی که به ظاهر به صورت مستقیم در بازار سرمای و بازدهی باید تاثیر داشته باشد ولی در حد انتظار نبوده است، باید این وضعیت را در ابعاد دیگری جستجو کرد. این در حالی است که فعل و انعالات مذاکرات، سئوالات و ابهامات برخی معاملات و عرضه های اولیه در بورس و کمبود نقدینگی در فضای کسب و کار، در بازار سرمایه تاثیر داشته است.

اهالی بازار سرمایه به نتایج کاهش نرخ سود خوشبین نیستند

وی ادامه داد: این در حالی است که در شرایط ثابت بودن سایر عوامل، کاهش نرخ سود سپرده های بانکی باید بر بورس تاثیر می گذاشت اما مسبوق به تجربه سالیان گذشته، صراحت، دقت و نظارت بر عملکرد نرخ سود در بانکها نشان می دهد که انتظارات از بازار پول در این زمینه بلافاصله ایجاد نشده است و سیستم بانکی همواره به صورت دقیق نرخ ها را رعایت نکرده است و بانکها در اجرای دستورات بانک مرکزی انحرافاتی را دارند به همین دلیل است که شاید اهالی بازار سرمایه چندان به نتایج اینگونه تصمیمات خوشبین نبودند.

آقابزرگی گفت: بر اساس گفته های صاحب نظران اقتصادی کشور موسسات مالی و اعتباری حتی دارای مجوز فعالیت از بانک مرکزی هم ممکن است در فعالیت های خود خلاف رویه معمول کار کنند. لذا انتظارات مردم برآورده نشد. همزمان با آن هم بحث های سیاسی در بازار سرمایه اثرگذار بود، بازار سرمایه بازاری ترسو و نگران است و با کوچکترین تهدید و ابهامی واکنش نشان می دهد.

وی با اشاره به وعده های بازنگری در نرخ خوراک پتروشیمی ها و گفته های وزیر نفت در این زمینه اظهارداشت: اهالی بازار سرمایه به این نتیجه رسیدند که به توصیه ها و حرف ها جامعه عمل پوشیده نشد. بنابراین کاهش نرخ سود بانکی تنها یک عامل در کنار سایر عوامل بود.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: در حال حاضر شاخص بورس به پائین ترین سطح خود در خود ۶۱ هزار و ۵۰۰ واحد رسیده است و نسبت به بهمن ماه سال گذشته ۲.۵ درصد رشد داشته و از ابتدای سال تاکنون هم کمتر از دو درصد بازدهی منفی را نصیب سهامداران کرد. طی ۷ روز ابتدای سال ۹۴ هم بازار سرمایه بالغ بر ۱۲ درصد بازدهی داشت، اما بورس ما دائما هیجانی می شود و با فراز و نشیب همراه است و این جزو لاینفک بازار سرایه ما است.

در عین حال، حامد ستاک کارشناس دیگر بازار سرمایه در پاسخ به این سئوال مهر که دلیل عدم تاثیرگذاری کاهش نرخ سود بانکی بر رونق بورس چیست؟ گفت: به جز نرخ سود بانکی، فاکتورهای زیاد دیگری هم بر بازار سرمایه تاثیرگذار هستند و شاید مهمترین معضلی که این روزها بازار دچار آن است، عدم اعتمادسازی به سودآور بودن سرمایه گذاری در بورس باشد و این عدم اعتماد باعث شده است که سرمایه گذاران برای ورود به بازار سرمایه رغبتی از خود نشان ندهند.

عدم اعتماد معضل این روزهای بازار سرمایه

وی افزود: همین عدم اعتماد باعث شده که اخبار خوب و مثبت اثر چندانی بر روند معاملات بازار سرمایه نداشته باشد و همچنان شاهد نزولی بودن بازار سرمایه باشیم. هرچند به صورت تئوریک کاهش نرخ سود بانکها موجبات خروج نقدینگی و هدایت آن به سمت بازارهای موازی را به همراه دارد اما متاسفانه این روزها شاهد اتفاقات دیگری در این بازار هستیم و همچنان سرمایه گذاران رغبتی برای ورود نقدینگی خود به بازار سرمایه ندارند.

این کارشناس بازار سرمایه کشورمان گفت: بازار سرمایه دچار حالتی شده است که اخبار مثبت گرچه یکی پس از دیگری به بازار می آید، اما هیچ واکنشی نشان نمی دهد، مثلا گمانه زنی ها در مورد توافقات و مذاکرات هسته ای مثبت است اما بازار سرمایه واکنشی نشان نمی دهد و دلیل آن عدم اعتماد سرمایه گذاران است.

وی با بیان اینکه معمولا بازار سرمایه با نزدیک شدن به فصل مجامع پر رونق می شود، گفت: اما یکی از نشانه های تعجب برانگیز این روزها این است که در نزدیکی فصل مجامع هستیم اما رونقی بازار از خود نشان نمی دهد. یکسری اتفاقات و سوء تعبیرها در مورد میزان نقدینگی پس از توافق لوزان باعث عرضه های شدید و سرمایه های نهادی شد اما با نا هماهنگی ها در بازار سرمایه عدم اعتمادسازی شکل گرفت. برای اعتمادسازی ثبات رویه باید داشت و با ارائه اطلاعات شفاف و سریع به سرمایه گذاران این اعتماد ایجاد می شود و با جذاب شدن قیمت ها رونق به بازار سرمایه باز می گردد.

همچنین محمد حسین امین داور کارشناس دیگر بازار سرمایه در گفتگو با مهر در این زمینه گفت: اتفاقات اثرات خود را در بازه زمانی می گذاراند، ممکن است که اثر یک اتفاق زودتر و یا دیرتر باشد. الان مشکل اصلی بازار سرمایه رکود اقتصادی است که در گزارشات شرکتها دیده می شود و براساس آن امیدی به اینکه تعدیل سود مناسبی برای شرکتهای بورسی ایجاد شود، وجود ندارد به همین دلیل فعالان بازار سرمایه چندان به موضوع کاهش نرخ سود بانکی توجه نشان ندادند. نرخ سود بانکی فقط یک پارمتر است.

وی تصریح کرد: به هر حال کاهش نرخ سود بانکی بر روی بازدهی بازار سرمایه تاثیرگذار خواهد بود. اما بازار سرمایه نسبت به رعایت نرخ ها و توجه بانکها به کاهش نرخ سود بانکی شک دارد. عدم رعایت نرخ های سود بانکی کاهش یافته با نبود آن هیچ تفاوتی ندارد اما در صورت کاهش نرخ سود بانکی، بازار پول تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و کاهش نرخ سود بر بازار سرمایه تاثیرگذار خواهد بود.