پتروشیمی‌های عسلویه، یک دهه بعد از تاسیس

منطقه عسلویه با کشف میادین عظیم گازی در سالهای گذشته دستخوش تحولات بسیار زیادی شد. واحدهای پتروشیمی احداث شده درکنار میادین گازی یکی از بزرگترین پروژههایی بود که در سالهای گذشته در کشور اتفاق افتاد. هر چند صنعت پتروشیمی اکنون نیمه خصوصی تلقی میشود اما حسن پیوندی، قائم مقام شرکت ملی صنایع پتروشیمی به تازگی از فاز دوم مجتمعهای پتروشیمی منطقه به عنوان جهش دوم این صنعت یاد کرده است. «تعادل» برای بررسی مجتمعهای فاز 1 این مجتمع که در بسیاری از موارد یک دهه از آغاز فعالیتهایشان میگذرد، نگاهی تازه به اتفاقهای رخ داده در آنها سراغ منابع در دسترس رفت. هر چند اطلاعاتی که درباره هر کدام از اینها یافت میشد در خیلی از موارد توسط شرکتها بهروز رسانی نشده است و مربوط به 2 یا 3سال گذشته است. در واقع بیشترین مناقشاتی که در یک سال گذشته در این واحدها به صورت رسانهیی مطرح شده است راجع به «سهام» و «سود» است و اطلاعات مربوط به تولید و افزایش ظرفیت تولید چندان روی بورس اظهارات مدیران این واحدها نیست.



 شرکت پتروشیمی پردیس

شرکت پتروشیمی پردیـس تولید و عرضـهکننده محصولات آمونیـاک و اوره، مالک بزرگترین مجتمع تولیدکننده آمونیـاک و اوره در خاورمیانـه و نیز یکی از بزرگترین تولیدکنندگان این محصولات در سطح جهان است. احداث فاز اول شرکت پتروشیمی پردیس با ظرفیت تولید سالانه 000، 680 تن آمونیاک و 000، 750،1 تن اوره در راستای سیاستهای وزارت نفت مبنی بر توسعه میدان عظیم گازی پارس جنوبی همچنین خودکفایی در تولید محصول استراتژیک اوره در سال 1380 آغاز شد. فاز اول این مجتمع در آبان ماه 1386 و فاز دوم آن نیز در نیمه اول 1389 به بهرهبرداری رسید. درحال حاضر ظرفیت تولید اوره در این مجتمع در دو فاز معادل 000، 2،150 تن است. تاکنون فاز اول و دوم این مجتمع به بهـرهبرداری رسیده که تولیدات این دو فاز سهم ایران را در تولید آمونیاک و اوره به مقدار قابل توجـهی افزایش داده است. همچنین مقدمات توسعـه مجتمع در فاز سوم نیز از سال ۱۳۹۰ آغاز شده است. درحال حاضر شرکت پتروشیمی پردیس چهارمین تولیدکننده اوره در جهان است که در صورت به بهرهبرداری رسیدن فاز سوم این مجتمع رتبه آن به دومین تولیدکننده بزرگ اوره در جهان ارتقا خواهد یافت. همچنین 49درصد تولید اوره کشور و52/1میلیارد مترمکعب / خوراک اصلی مجتمع، گاز طبیعی است و میزان مصرف سالانه آن درحال حاضر 34 است. عمدهترین موارد مصرف اوره در کودهای شیمیایی جهت مصارف کشاورزی است. همچنین از این محصول به عنوان ماده اولیه ملامین و برخی دیگر از کالاهای صنعتی استفاده میشود. درحال حاضر واحد آمونیاکی پردیس شامل دو قسمت واحد یک شامل تبدیل گاز مایع به آمونیاک و قسمت دوم تبدیل آمونیاک به اوره است. واحد آمونیاک 1 پردیس با ظرفیت 2000 تن در روز با لیسانس کلاگ و طراحی

Toyo - Chiyoda از ژاپن با استفاده از گاز طبیعی احداث شده است. واحد پردیس 2 که در شمال واحد آمونیاک و اوره 1 پردیس قرار گرفته مشابه واحدهای آمونیاک و اوره 1 از نظر پروسس و تجهیزات بوده و تولید 2000 تن در روز این واحد به اوره 2 یا مخازن ریخته میشود. این پتروشیمی توسط سهامداران شرکت تامین مالی میشود. این پتروشیمی بیشترین تاثیر را بر رشد شاخص بورس امروز با 215واحد گذاشت.

 پتروشیمی آریا ساسول

شرکت پلیمر آریا ساسول یکی از تولیدکنندگان محصولات اتیلن و پلی اتیلن است که در زمینی به مساحت 78هکتار در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (عسلویه) واقع شده است. مالکیت این مجتمع در ابتدا 50 درصد در اختیار شرکت ملی صنایع پتروشیمی و 50 درصد به شرکت ساسول آفریقای جنوبی بود که در ادامه 50 درصد متعلق به شرکت آفریقایی توسط هلدینگ خلیج فارس خریداری شد. عباس شعریمقدم، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در حاشیه نمایشگاه بیستم نفت، گاز و پتروشیمی به «تعادل» گفت که از نظر او وضعیت شرکت از زمانی که به مالکیت هلدینگ خلیج فارس درآمده با مشکلی مواجه نشده است. عملیات اجرایی این پتروشیمی از فروردین ماه 1380 آغاز شده که واحد تولید اتیلن این مجتمع در دی ماه 1386 راهاندازی شد و سایر واحدها نیز در نیمه اول سال 1387 راهاندازی شدند. این مجتمع در زمینه تولید مواد پلیمری فعالیت میکند و محصولات اصلی آن اتیلن، پلی اتیلن سبک، پلی اتیلن متوسط و سنگین و سایر محصولات جانبی هستند. مواد اولیه این پتروشیمی شامل اتان: 1267هزار تن در سال، پروپان442/0هزار تن در سال، نرمال هگزان865/0هزار تن در سال، 1- هگزان17/6 هزار تن در سال و پروپیلن: 18/4 است. به تازگی مخزن سیتری پلاس این پتروشیمی افتتاح شد.

 

 پتروشیمی مهر

شرکت پتروشیمی مهر نخستین واحد پتروشیمی است که در زمینی به وسعت 13هکتار در فاز دو پتروشیمی منطقه ویژه عسلویه واقع شده است. این شرکت با سرمایهگذاری مشترک شرکت پتروشیمی بینالملل و شرکتهایی از تایلند و ژاپن در سال 1381 تاسیس شد. محصول تولیدی این شرکت گریدهای مختلف پلی اتیلن سنگین ماده اولیه صنایع پاییندستی است که در زمینه تولید لولههای پلی اتیلن، قطعات صنعتی تزریقی، انواع فیلمها، کیسههای نایلونی و ... فعال هستند. این محصولات به کشورهای مختلفی از جهان مانند چین، هند، ترکیه، مالزی، اندونزی، روسیه، اکراین، فیلیپین، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و... صادر میشود تولید 300هزار تن پلی اتیلن سنگین در سوم اسفند ماه سال گذشته در این پتروشیمی صورت گرفت.



 پتروشیمی جم

شرکت پتروشیمی جم شهریور ماه سال 79 در اداره ثبت شرکتها به ثبت رسید و براساس صورتجلسه مجمع عمومی فوقالعاده در بیست و پنجم همان ماه از «سهامی خاص» به «سهامی عام» تغییر یافت. درحال حاضر شرکت پتروشیمی جم با سرمایه 9,600میلیارد ریال 49درصد سهام شرکت پلی پروپیلن جم و 100درصد سهام شرکت جم صنعتکاران را تحت تملک دارد. از تاریخ ثبت اولیه این شرکت اجرای طرحهای الفین دهم از طرحهای برنامه پنج ساله سوم توسعه صنایع پتروشیمی بنابر مصوبه هیاتمدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی به شرکت پتروشیمی جم (سهامی خاص) در مرحله قبل از بهرهبرداری واگذار شد. براساس تجدید نظر نهایی بودجه مصوب، برآورد کل سرمایهگذاری اجرای طرح شامل 1585میلیون دلار بودجه ارزی و 11185 میلیارد ریال بودجه ریالی بوده است.

واحد الفین مجتمع پتروشیمی جم با ظرفیت تولید

000. 320. 1 تن اتیلن و 306هزار تن پروپیلن در سال، یکی از بزرگترین واحدهای الفین درکشور و جهان است. این واحد امکان بهرهوری از کورههای دو منظوره را دارد که آن را قادر میسازد تا از هر دو خوراک مایع و گاز استفاده کند. واحد HDPE شرکت پتروشیمی سالانه

000. 300 تن محصول تولید میکند. این واحد علاوه بر قابلیت تولید 26 گرید اصلی، توانایی تولید گریدهای مشکی، زرد، آبی و نرمال را نیز دارد. واحد LLDPE پتروشیمی جم نیز سالانه 300هزار تن محصول تولید میکند. ظرفیت اکسترودر این واحد 42 تن در ساعت بوده و توانایی تولید بیش از 54 گرید متفاوت محصول را داراست. واحد بوتادین پتروشیمی جم نیز ظرفیت تولید 000. 115 تن را دارد. ثبت بالاترین ارزش معاملات فرابورس در اردیبهشت ماه مربوط به این پتروشیمی و پتروشیمی مارون بوده است. رییس واحد پلی اتیلن این مجتمع در شهریور ماه 91 از افزایش 80 درصدی صادرات این مجتمع نسبت به دو سال گذشته خبر داده بود. یکی از 12کاتالیست طراحی شده در کشور در سال 90 در این واحد تولید میشود.



 پتروشیمی مروارید

طرح اتیلن عسلویه به عنوان بخشی از الفین خارگ بوده که به شرکت پتروشیمی مروارید واگذار شده است. خوراک واحد از اتان تولیدی واحدهای پارسجنوبی به میزان 650هزار تن در سال تامین خواهد شد. ظرفیت واحد 500 هزار تن اتیلن در سال بوده و به خط لوله اتیلن غرب تبدیل خواهد شد. ایجاد اشتغال و انتقال دانش فنی، افزایش و بهرهبرداری از توانمندیهای داخل کشور، صرفه اقتصادی، ارزآوری و تامین خوراک خط لوله اتیلن غرب از اهداف اصلی این طرح است. این پتروشیمی اسفندماه سال گذشته به دلیل توسعه در صنایع پاییندستی جایزه تعالی سه ستاره پتروشیمی را از عباس شعریمقدم مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی کشور دریافت کرد.



 پتروشیمی پارس

شرکت پتروشیمی پارس در اسفند ماه ۱۳۷۷ تاسیس شده و فعالیتهای اجرایی مرتبط با آن از سـال ۱۳۷۸ آغـاز شد. کل سرمایهگذاری ارزی انجامشده ۷۲۰میـلیون دلار و سرمایهگذاری ریـالی انجامشده ۲۸۳۵میلیارد ریـال بوده است. پنجاهدرصد سهام شرکت پلیمر آریا ساسول نیز متعلق به شرکت پتروشیمی پارس است. شرکت پتروشیمی پارس از سه واحد استحصال اتان، استحصال بنزن و واحد استایرن منمور تشکیل شده است. مخازن ذخیره خوراک بنزین و محصول میانی اتیل بنزن نیز در این پتروشیمی قرار دارد.



 پتروشیمی نوری (برزویه)

پتروشیمی نوری در تیرماه ۱۳۸۶ توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران و با سرمایهگذاری حدود ۸هزار میلیارد ریال راهاندازی شد. این شرکت در سال ۱۳۸۹ توسط شرکت صنایع پتروشیمی خلیجفارس خریداری شد. از نظر جغرافیایی، مجتمع پتروشیمی نوری در زمینی به مساحت ۶۱هکتار در حاشیه شمالی خلیج فارس به فاصله ۲۸۰کیلومتری از مرکز استان بوشهر، در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در بندر عسلویه واقع شده است و در حال حاضر به عنوان بزرگترین تولیدکننده مواد آروماتیکی جهان، با ظرفیت ۴٫۵میلیون تن در سال محسوب میشود. سهامداران اصلی شرکت پتروشیمی نوری، شامل: شرکت صنایع پتروشیمی خلیجفارس (۷۶٫۵۵درصد)، شرکت سرمایهگذاری تامین اجتماعی (۱۷درصد) و شرکت سرمایهگذاری صندوق بازنشستگی کشور (۶٫۴۵درصد) هستند. مهندس نوری احداثکننده این پتروشیمی در همین منطقه درگذشت و بعد از آن در سفر رییسجمهور وقت به این پتروشیمی به درخواست خانواده مهندس نوری نام این شرکت به پتروشیمی نوری تبدیل شد. این شرکت بزرگترین تولیدکننده بنزین داخلی که اصطلاحا بنزین پتروشیمی نام گرفت بود و مناقشات زیادی بر سر آن در کشور به وجود آمد. مدیرعامل این پتروشیمی بعد از مهندس نوری به سمت مدیر برنامهریزی تلفیقی شرکت ملی پتروشیمی در دولت فعلی رسید.



 پتروشیمی زاگرس

شرکت پتروشیمی زاگرس در سال 1379 تاسیس شد. طراحی این مجتمع به شکلی است که تا از حداکثر انرژی تولیدی در راکتورهای سنتز و همچنین انرژی بازیافتی در واحد ریفرمینگ برای تامین انرژی مورد نیاز استفاده شود و از این طریق در حدود 205 تن بخار در ساعت با فشار 40بار تولید و به فروش رسد. قرارداد انجام مهندسی پایه، تفصیلی، خرید تجهیزات با کنسرسیومی متشکل از شرکتهای Lurgi آلمان و پیدک ایران منعقد شد و کلیه فعالیتهای مربوط به اجرای عملیات ساختمان و نصب توسط پیمانکاران ایرانی انجام شود. براساس قرارداد با شرکتهای لورگی و پیدک، فاز اول از سال 1380 آغاز و با ظرفیت سالانه یک میلیون و ششصد و پنجاه هزار تن متانول شد و در سال 1385 پایان یافت. با خاتمه عملیات اجرایی فاز دوم در سال 1388، شرکت پتروشیمی زاگرس با ظرفیت تولید سالانه سه میلیون و سیصد هزار تن در زمره پنج شرکت بزرگ تولیدکننده این محصول در دنیا قرار گرفت. پتروشیمی زاگرس اکنون 5درصد بازار جهانی متانول را در اختیار دارد و عمده محصولات خود را به بازارهای آسیایی صادر میکند. این پتروشیمی در سال 91 با برخی مشکلات در زمینه حملونقل خود مواجه شد که حجم تولید آن را 30درصد کاهش داده و به 2میلیون تن در سال رساند که موجب خرید کشتیهای جدید برای حملونقل از سوی این شرکت شد.



 پتروشیمی مبین

شرکت پتروشیمی مبین، یکی از بزرگترین یوتیلیتیهای متمرکز دنیاست. این مجتمع عظیم و مدرن صنعتی در فاز یک پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی در پنج بخش مجزا و مساحت 88هکتار ساخته شده است. وظایف این مجتمع صنعتی شامل تولید و توزیع برق و بخار، تولید و توزیع اکسیژن، نیتروژن، هوای سرویس، هوای ابزار دقیق، تولید و توزیع آب شیرین، آب بدون املاح، آب سرویس، آب آتشنشانی و آب کولینگ، دریافت و تصفیه پسابهای صنعتی و بهداشتی شرکتهای پتروشیمی منطقه، سوزاندن پسماندهای مایع و جامد در کورههای زبالهسوز و دریافت گاز از شبکه سراسری و تقلیل فشار آن و توزیع بین مجتمعهای پتروشیمی است. مجتمع پتروشیمی مبین بزرگترین طرح یوتیلیتی متمرکز کشور جمهوری اسلامی ایران بوده و در نوع خود یکی از بزرگترین پروژههای دنیا به شمار میآید که در سال 1379 در شرکت ملی صنایع پتروشیمی تصویب و به نام شرکت پتروشیمی مبین احداث شد و مهندسی تفصیلی آن توسط شرکت تکنیپ فرانسه انجام شده است. عرضه اولیه سهام این شرکت 8 اردیبهشت ماه در بورس صورت گرفت و 10درصد از سهام آن به فروش رفت. سهم این پتروشیمی که این روزها بسیار سر زبانها است یک بار توسط سازمان بورس منحل شد.