همه‌چیز درباره چاپ دیجیتال

به گزارش ارانیکو و به نقل از آژانس خبری چاپ و بسته بندی ایران؛ در حال حاضر ابزارها و تولیداتی که بر پایه فناوری تولید شدهاند (از جمله انواع تجهیزات الکترونیکی و دیجیتالی) به یکی از مهمترین جنبههای حیات انسان تبدیل شدهاند که نبود یکی از این تجهیزات میتواند اختلالاتی گاه غیرقابلجبرانی در روند زندگی به وجود آورد.

چاپ دیجیتال، تکنولوژی نوظهوری در عرصه چاپ بوده و هست که برای بالا بردن کیفیت و کاهش هزینه صنعت چاپ به وجود آمده است و انصافا هم که نقش تاثیرگذاری در این عرصه داشته است. در این شماره به معرفی هرچه بیشتر این تکنولوژی خواهیم پرداخت و از ویژگیهای چاپ دیجیتال برایتان خواهیم گفت.

تاریخچه

با ورود کامپیوتر و به همراه آن پرینترها به ایران چاپ دیجیتال آغاز شد و روند پیشرفت سریعی را به خود گرفت. در سال 1380 با ورود ماشینهای چاپ لارجفرمت تبلیغات محیطی نیز به صورت دیجیتال درآمد و با دادن فایل کامپیوتری تصاویری در ابعاد بسیار بزرگ در کوتاهترین زمان امکان چاپ به خود گرفت و از همان زمان تبلیغات شهری و محیط رنگ تازهای پیدا کرد. در ایران اساتید بزرگی از جمله سعید ایرانعقیده، مدیر فعلی انجمن چاپ دیجیتال و مهندس غلامرضا یگانه، مدیر چاپ دیجیتال نقش شایان و علیرضا کهنسال، مدیر چاپ دیجیتال شایان گستر در پیشبرد و تعالی چاپهای محیطی تلاش نمودهاند.

 چاپ دیجیتال چیست؟

چاپ دیجیتال یکی از روشهای تبدیل تصاویر دیجیتال به محصولات چاپی است. این روش معمولاً شامل چاپ حرفهای در تیراژهای کم تعداد توسط نشر رومیزی و دیگر منابع دیجیتال است که بوسیله چاپگرهای لارجفرمت و یا چاپگرهای لیزری و جوهرافشان حرفهای انجام میشود.

چاپ دیجیتال دارای هزینه بیشتری برای چاپ هر صفحه در مقایسه با روشهای سنتی مثل چاپ افست است ولی این قیمت بالاتر معمولاً با صرفه جویی در هزینههای دیگری که در تهیه پلیت های چاپ انجام میشوند برای تیراژهای کم تعداد جبران میشود. این روش امکان چاپ بلافاصله پس از تقاضا در تیراژ محدود را فراهم میآورد و امکان تغییر تصاویر و محتویات صفحه (اطلاعات متغیر) در هر برگ چاپی را در اختیار میگذارد.

صرفهجویی در نیروی انسانی و توان رو به گسترش ماشینهای چاپ دیجیتال در بالا بردن کیفیت، پایین آمدن هزینه تمام شده هر برگ چاپی و بالا رفتن تیراژ به این معناست که چاپ دیجیتال در حال رسیدن به نقطه رقابت با چاپ افست و حتی پیشیگرفتن از آن است.

پس به طور کلی میتوان گفت که چاپ دیجیتال نوعی چاپ است که در آن بجای بهرهگیری از دستگاهها و ماشینآلات دستی و نیمه اتوماتیک افست از دستگاهها و ماشینآلات دیجیتال و تمام اتوماتیک استفاده میشود و موجب کاهش بسیار زیاد در زمان چاپ و همچنین بالا رفتن کیفیت چاپ میشود گفتنی است که در روش چاپ دیجیتال کیفیت بدست آمده به مراتب بالاتر از چاپ افست میباشد.

در حال حاضر منظور از چاپ دیجیتال در بازار چاپ، عمدتاً چاپ تونری با استفاده از انواع چاپگرهای لیزری حرفهای بر روی انواع کاغذ است.

تفاوتهای اساسی

چاپ دیجیتال به طور اساسی با روشهای چاپ دیگر مانند افست، فلکسو و گراور متفاوت است. این تفاوت از زمانی آغاز میشود که محمل یا واسطه چاپی در این شیوه حذف شده و تشکیل تصویر برای هر نوبت چاپ، مستقل از نوبت قبلی و بعدی خود انجام میشود. حذف واسطههای چاپی علاوه بر کاهش هزینه و زمان آمادهسازی، مفهوم و قابلیتهای جدیدی برای چاپ دیجیتال ایجاد میکند که به طور عمده در روشهای دیگر موجود نیست.

در چاپهای تیراژ بالا، چاپ عرفی (Conventional) محمل چاپی تولید میشود و کپیهای متعددی از آن نمونه و مشابه هم چاپ و برای ایجاد تصاویر مختلف یا تغییرات آن به محملهای چاپی جدید نیاز دارد، لازم به ذکر است که در روش دیجیتال بعد از تهیه فایل چاپی و چاپ آن برای کپی کردن نمونه بعدی، تمام کار نیاز به بازسازی دوباره دارد که به چاپ برسد. پس ایجاد تغییرات در کپی جدید امکانپذیر میباشد. قابلیتهای چاپ دیجیتال با دیدگاه چاپهای عرفی و پرتیراژ متفاوت است که میتواند مکمل این روشها باشد.

تفاوت اصلی بین چاپ دیجیتال و روشهای سنتی چاپ مثل لیتوگرافی و چاپ افست، فلکسوگرافی، گراور، یا لترپرس در استفاده نکردن از پلیتهای چاپ است که در نتیجه مراحل آماده سازی پیش از چاپ سریعتر و ارزانتر هستند. مرسومترین روشها شامل چاپگرهای جوهرافشان و لیزری هستند که پیگمنت یا تونر را بر روی زمینههای متنوعی همچون کاغذ، کاغذ عکاسی، کانواس یا بوم، چوب، فوم، شیشه، سنگ و... مینشانند.

در بیشتر فرایندهای چاپ دیجیتال جوهر یا تونر همچون روشهای سنتی در داخل کاغذ نفوذ نمیکنند بلکه لایه نازکی بر روی سطح تشکیل میدهند و در برخی سیستمها ممکن است برای تثبیت آنها بر روی زمینه از مواد اضافی و پوششی که توسط فرایندهای حرارتی یا تابش یووی افزوده میشوند نیز استفاده گردد.

برخی دیگر از این تفاوتها به شرح زیر است:

1- به دلیل حذف مراحل پیش از چاپ شامل لیتوگرافی، فرایند چاپ دیجیتال کوتاهتر است.
2- در چاپ دیجیتال هزینه چاپ به تعداد نسخههای چاپی ارتباطی ندارد و برای هر برگ چاپ شده مقدار ثابتی است.
3- در این روش میزان مواد باطله شامل کاغذ و مواد شیمیایی کمتر است چون نیازی به رسیدن به رنگ و یا تنظیمات حین چاپ وجود ندارد.
4- چاپ دیجیتال در هر دور چاپ میتواند تصویر و متن متفاوتی را چاپ کند چون در این روش از پلیت استفاده نمیشود.

 چرا چاپ دیجیتال؟

در چاپ دیجیتال به دلیل حذف پلیت و چاپ مستقیم از کامپیوتر روی کاغذ و امکان کالیبراسیون دستگاه امکان چاپ در تیراژ محدود حتی یک نسخه با هزینه پایین وجود دارد به همین دلیل این روش چاپ دیجیتال برای مصارفی مثل تهیه نمونه و یا چاپ محصولات کم تعداد و سریع کاربرد زیادی دارد.

یک چاپگر دیجیتال برای چاپ میلیونها برگ ساخته نشده است، بلکه باید بتواند در طول مدت زمان عمر خود نهایتاً هزاران برگ چاپ کند - که البته اینکار را خیلی خوب انجام میدهد - بنابراین با توجه به هزینه تمام شده و سرعت کار، چاپ دیجیتال برای چاپ در تیراژ محدود عملیاتی و مقرون به صرفه میباشد.

البته از سال 2010 فناوریهای نوین در چاپ دیجیتال به کار گرفته شد که با استفاده از تکنولوژی نانو در جوهر و همچنین تغییر سیتم پاشش جوهر، چاپگرهای دیجیتال جوهرافشان توانستند بسیاری از محدودیتها را در زمینه سرعت و هزینه تولید کنار بزنند.

در چاپ دیجیتال با توجه به وجود امکان چاپ در تیراژ محدود شما میتوانید هر نسخه از محصول چاپی خود را متفاوت با نسخه قبلی چاپ کنید. به عنوان مثال شما میتوانید کارتتبریکهای شخصی شده با تصاویر مختلف و یا کارت پرسنلی با طرحهای مختلف را در هر دور چاپ کنید.

همچنین این قابلیت به شما امکان چاپ اطلاعات متغیر را میدهد. یعنی میتوانید در هر نسخه چاپی خود اطلاعات متغیری را چاپ کنید این اطلاعات میتواند شماره سریال و یا نام گیرنده و یا تصویر هر فرد باشد.

قابلیتهای خاص چاپ دیجیتال

- چاپ اطلاعات متغیر (Variable Data Printing): چاپ اطلاعات متغیر از بزرگترین امکاناتی است که یک جریان کاملا دیجیتال میتواند در اختیار قرار دهد. زمانی که هر صفحه وارد مرحله چاپ میشود یک کامپیوتر به چاپگر میگوید چگونه اطلاعاتی را که به صورت بیت وارد چاپگر شده است خروجی بگیرد. نه کامپیوتر و نه دستگاه چاپ به اینکه بیتها شبه یکدیگر هستند یا خیر اهمیت نمیدهد.

در نتیجه به وسیله یک پایگاه اطلاعات (Data Base) میتوان در هر برگ چاپ محتویات متنی و حتی تصویری متفاوت از برگ دیگر به چاپ رساند. به گفته پروفسور فرانک رومانو استاد انستیتوی تکنولوژی روچستر: «چاپ دیجیتال خدمات جنبی میآورد.

خدمات جدیدی نظیر پایگاه دادهرسانی، ارسال اطلاعات شخصیسازی شده جز ارزشهای افزوده هستند و به همین دلایل است که روند رشد فرایندهای سنتی کند شده و به عکس چاپ دیجیتال رو به پیشرفت است.»

- سفارشیساختن (Customization): چاپ دیجیتال این امکان را ایجاد میکند که سفارش چاپ مشتری درست بر اساس نیازها و علایق وی تولید شود. این بدین معناست که به عنوان مثال شما میتوانید کتابی را برای فردی طبق سلیقه و با نام و مشخصات وی در صفحه تقدیم، تولید کرده و به او اهدا کنید.

- مدتزمان آمادهسازی کوتاه (Short Startup): از آنجا که هیچ تصویر فیزیکی تا بعد از خروج هر صفحه از دستگاه چاپ وجود ندارد، نیاز به آمادهسازی نیز وجود نخواهد داشت. به عبارت دیگر آمادهسازی در دستگاه دیجیتال زمانی اتفاق میافتد که کامپیوتر یک فایل را برای کپی ارسال میکند زیرا تنها در آن زمان مشخص خواهد شد که دستگاه خروجی، هر پیکسل فایل را در کجایی سطح چاپی به چاپ خواهد رساند. باقی مراحل به قدم قبلی یعنی آمادهسازی فایل و تنظیمات انجام شده روی آن بستگی خواهد داشت.

- کاربرد آسان ماشینهای چاپ دیجیتال: در حالی که برای کار با ماشین افست نیاز به یک اپراتور باتجربه و ماهر است تا بتوانیم کاری با کیفیت به چاپ برسانیم، پای ماشین چاپ دیجیتال، نقش اپراتور چندان تاثیرگذار به نظر نمیرسد. اینکه تصویری را کمی پررنگتر یا کمرنگتر چاپ کنیم، ورقهای چاپ شده قبلی را با بعدیها مقایسه کنیم، در روش دیجیتال هیچ کدام بر روی ماشین چاپ انجام نمیشود.

بلکه همه این ملاحظات باید در مرحله پیش از چاپ دیجیتال که همان آمادهسازی فایل است انجام پذیرد. البته این موضوع چاپ دیجیتال را از تجربه بی نیاز نمیسازد ولی نکته محسوس در این میان آن است که تکنولوژی چاپ دیجیتال، چاپ را از حالت بسیار تخصصی خارج ساخته و مشتری نهایی کار چاپی را بیشتر در امور چاپ دخیل ساخته و به چهره چاپ عمومیت بخشیده است.

 انواع چاپ دیجیتال بر اساس ابعاد سطح چاپی

انواع چاپ دیجیتال را میتوان از نقطه نظر ابعاد سطح چاپشونده به سه دسته تقسیم نمود:

1- چاپ دیجیتال فرمت متوسط (Medium format): حداکثر ابعاد کارهای چاپی A3 یعنی 33×48 سانتیمتر خواهد بود. چاپ دیجیتال در این ابعاد، به شیوههای لیزری (تونری)، جوهرافشان و نوری قابل انجام است که بخش عمدهای از سفارشات چاپی دیجیتال مانند چاپ کارت ویزیت، بروشور، کاتالوگ، لفافهای بستهبندی، لیبل، عکس، چاپ روی سطوح مختلف و غیره را در بر میگیرد.

2- چاپ دیجیتال فرمت بزرگ (Large Format): ابعاد چاپ در این دسته از A3 تا عرض ۱۵۰ سانتیمتر را شامل میشود که مانند چاپهای فرمت متوسط، به شیوههای دیجیتال لیزری (تونری)، جوهرافشان یا نوری انجام میشود. مورد کاربرد این دسته در سفارشاتی مانند پوستر است که تا عرض ۱۵۰ سانتیمتر و اغلب برای مصارف فضای داخلی (Indoor) به کار میرود.

3- چاپ دیجیتال فرمت عریض (Wide Format): ابعاد چاپ در این گروه از عرض ۱۵۰ سانتیمتر تا عرض ۵۰۰ سانتیمتر را شامل میشود که به دلیل بزرگ بودن ابعاد، این سفارشات بیشتر برای مصارف فضای باز (Outdoor) مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین موارد چاپی این دسته در برابر عوامل محیطی مانند نور خورشید و آب مقاوم هستند.

 انواع روشهای چاپ دیجیتال

شیوههای چاپی که از تکنولوژی دیجیتال بهره میبرند بسیار متنوع و در صنایع مختلف گسترده است. اما به طور کلی انواع روشهای چاپ دیجیتال بر اساس نوع و تکنولوژی دیجیتال مورد استفاده در آنها، به گروههای اصلی زیر تقسیم میشوند:

1- روش جوهرافشان: در مجموعه روشهای چاپ دیجیتال، شیوه جوهرافشان آشناترین و با کیفیتترین این شیوهها به شمار میرود. ماشینآلات این شیوه از تنوع بالایی برخوردار بوده و از انواع پرینترهای رومیزی تا ابعاد عریض ۵ متر را شامل میشوند.

نحوه کار سیستم جوهرافشان به این صورت است که اطلاعات دیجیتال را توسط مرکبهای مایع به طور مستقیم روی کاغذ مینشاند. از آنجا که در این تکنولوژی نیازی به محمل میانی برای انتقال تصاویر نیست و مرکب به طور مستقیم توسط یک هد روی سطح چاپی انتقال مییابد، این روش به عنوان اصیلترین روش چاپ دیجیتال- تکنولوژی دیجیتال تا آخرین مرحله قبل از انتقال مرکب روی سطح، به کار گرفته شده است- محسوب میشود.

نازل رنگپاش این دستگاه به طور کامل دیجیتالی عمل کرده و تنها از دو فرمان بپاش و نپاش پیروی میکند در نتیجه عوامل تاثیرگذار روی کیفیت چاپی به حداقل خود یعنی، نوع و جنس کاغذ همچنین شرایط اقلیمی موجود کاهش مییابد. به همین جهت است که خروجی چاپ به روش جوهرافشان بیشتر از سایر شیوههای چاپی که عوامل مختلفی روی کیفیت چاپ آنها تاثیرگذار است -مانند محمل چاپی، تعادل آب و مرکب و …- قابل کنترل و نزدیک به استانداردهای مد نظر است.

از آنجا که سرعت چاپ در این شیوه پایین است، امکان به کارگیری این شیوه در تیراژهای بالا موجود نیست با این حال تولیدکنندگان دستگاههای دیجیتال آینده درخشانی را برای روش جوهرافشان پیشبینی میکنند. مهمترین فنآوریهای چاپ دیجیتال جوهرافشان، سیستمهای پیوسته (Continues tone) و سیستمهای جوهرافشان با پاشش مرکب بر اساس تقاضا (Drop on Demand) است.

2- روش الکتروفتوگرافی: در این شیوه از دو نوع مرکب جامد پودری (تونر) یا مایع (شیوه دیجیتال مرکبی) استفاده میشود.

• روش تونری: اساس این شیوه از طریق باردار کردن درام چرخانی توسط شعاع نور لیزر، تشکیل تصویر به وسیله مرکبهای پودری با نام تونر که قابلیت باردار شدن دارند و ذوب شدن این تونرها روی سطح کاغذ، شکل میگیرد. این مراحل را میتواند در ۵ بخش تصویرنگاری، مرکبزنی، انتقال تونر، تثبیت تونر و پاکسازی درام، خلاصه کرد. سیستمهای تونری قادرند با سرعتی بالاتر از سیستمهای جوهرافشان، تصاویری را که از ذوب شدن پودر رنگ روی کاغذ به وجود میآیند ایجاد کنند. اگر چه این روش به اندازه روش جوهرافشان دیجیتالی نشده است و واسطههای متعدد آنالوگ بین مخزن رنگ و سطوح چاپی وجود دارد ولی به واسطه سرعت بالا، مصارف صنعتی پیدا کرده و از کارآمدترین سیستمهای چاپ دیجیتال به ویژه در ابعاد متوسط (Medium Format) به شمار میآید. این دستگاهها درترکیب با یک اسکنر به عنوان دستگاههای کپی یا لیزری برای عموم شناخته شدهاند.
• روش دیجیتال مرکبی: این شیوه که به جای پودر رنگ (تونر) از مرکبهای رنگی استفاده میکند، برای کارهای پرتیراژ کاربرد مناسبی دارد. خروجی این دستگاهها دارای کیفیت بسیار بالایی است ولی پیچیدگی تکنولوژی در این نوع دستگاهها باعث شده است که از گستردگی سیستمهای تونری برخوردار نباشند. این تکنولوژی سالها، تنها در اختیار کمپانی Indigo قرار داشت پس از آن فعالیتهای بسیاری برای گسترش آن صورت گرفت ولی محدودیت اصلی این دستگاهها قیمت بالای آن و همچنین ابعاد کار چاپی است که از SRA3 بالاتر نرفته است از دیگر مزایای منحصر به فرد این پرنیترها میتوان به امکان استفاده از رنگهای اسپات (Spot) به صورت کانالهای رنگی مجزا و یا چاپ ۶ رنگ HI-FI اشاره کرد.

3- روش دیجیتال نوری یا پرتوی: از دیگر شیوههای پرکاربرد چاپ دیجیتال، چاپ نوری است. در این روش تصویر مورد نظر را از طریق تابش شعاعهای نوری روی کاغذهای ویژه و حساس به نور - مشابه کاغذ عکاسی- ایجاد کرده و پس از مرحله ظهور، تثبیت مینمایند.

دستگاههای این شیوه که به Photo Lab معروفند در لابراتورهای عکاسی کاربرد فراوان داشته و از کیفیت چاپی بسیار بالایی برخوردارند. در این شیوه سرمایهگذاری اولیه -شامل هزینه دستگاه، بالا بوده ولی هزینه چاپ به نسبت کیفیت بسیارخوب آن مناسب است.

هم اکنون دستگاههای نوری با کیفیتی در ابعاد بسیار بزرگ ورقی ۱۵۰*۱۵۰ سانتیمتر و نیز رول به عرض ۹۰ سانتیمتر تولید شده است. از مشکلات اصلی این دستگاهها دو مرحلهای بودن چاپ و ظهور است که در دستگاههای امروزی به صورت اتوماتیک در داخل دستگاه انجام میشود. داروهای ظهور نیز هماند شیوههای چاپ عکس بسته به میزان مصرف بایستی هر چند یکبار تعویض شود.

4- روش چاپ (Direct Imaging): به ماشینهایی اطلاق میشود که محمل چاپی در درون آنها ایجاد شده و از جانب شرکتهای پرستک و هایدلبرگ به آنها نام DI نهاده شده است. این ماشینها در واقع چاپگرهای افستی هستند که سیستم تهیه پلیت در دل آنها جاسازی شده است.

سیستم تهیه پلیت در این چاپگرها درست مشابه تهیه پلیت در پیش از چاپ افست به روش دیجیتال (کامپیوتر به پلیت) است. کلیه عملیات چاپ در این دستگاهها به صورت اتوماتیک انجام شده و تنها از طریق کامپیوتر راهبری میشود اطلاعات ورودی به چاپگر به صورت فایل کامپیوتری است.

به دلیل وجود همین واسطه تصویری، استفاده از این روش برای چاپهایی با تیراژ کم مقرون به صرفه نبوده و برای چاپ تک برگ- برخلاف سایر روشهای چاپ دیجیتال- کاملا غیراقتصادی است.

در این شیوه همچون روشهای قبلی نمیتوان از قابلیتهای منحصر به فرد چاپ دیجیتال مانند چاپ اطلاعات متغیر استفاده کرد – محمل چاپی ثابتی مانند پلیت برای کل سفارش وجود دارد- در عین حال امکان استفاده از کاغذهای چاپ به روش افست وجود دارد.

5- روش حرارتی (Thermal): در این شیوه که از کاغذ حساس به حرارت استفاده میشود، حرارت ناشی از لیزر و یا ماتریسهای حرارتی با ایجاد فعل و انفعالات شیمیایی بر روی سطح کاغذ حساس، ایجاد رنگ و تصویر میکند

استفاده از این شیوه در دستگاههای کوچک تک رنگ مرسوم است که متداولترین آنها دستگاههایی فکس میباشند. گفتنی است استفاده عمومی از روش حرارتی به دلیل جایگزینی روشهای نوین روز به روز رو به کاهش است.

6- روش تصعید رنگ (Dye-Sublimation): این شیوه که از کیفیت و سرعت مناسبی برخوردار است از درون چاپ حرارتی زاده شده است. در این دستگاهها مواد رنگی بر روی سلفونهایی قرار دارد که پرتوهای گوناگون مانند لیزر و یا ماتریسهای حرارتی، رنگ را از روی نوارهای سلفون بخار کرده و بر روی کاغذ ثبت میکند.

کیفیت چاپی مطلوب این شیوه، استفاده از آن را در لابراتوارهای عکاسی به منظور چاپ عکس متداول کرده است. ابعاد چاپی به طور معمول کوچک است و اگر چه قیمتهای اولیه این دستگاهها بالا نیست ولی هزینه تمام شده این روش چاپ به دلیل مواد مصرفی- سلفونهای رنگی گران قیمت- بالا است.

در این روش امکان چاپ روی کاغذهای متنوع وجود داشته و در گذشته از آن برای چاپ پوسترهای تبلیغاتی فضای باز، در تیراژ و ابعاد متوسط استفاده بسیاری شده است.

7- مارکرهای لیزری: از شیوههای چاپ دیجیتال که بیشترین کاربرد را در صنایع تولیدی محصولات مختلف دارد، دستگاههای مارکر لیزری است. این دستگاهها به دلیل استفاده کاربردی که برای درج اطلاعات روی خط تولید محصولات، روزبهروز کاربرد بیشتر در صنایع مییابند. در مارکرهای لیزری اشعه لیزر با سوزاندن و حرارت، تصویر را بر روی سطح مورد نظر ایجاد میکند. این دستگاهها از سرعت بالایی برخوردار بوده و هزینه سرمایهگذاری اولیه بالایی را طلب میکنند.