بازسازی روابط ایران و اروپا

شانزدهم خرداد هیات پنج نفره ای از پارلمان اتحادیه اروپا به ریاست «المار بروک» رییس کمیته روابط خارجی پارلمان اروپا، به تهران آمد و با برخی مقام های بلندپایه جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد. قرار است هجدهم خردادماه نیز پنج عضو مجلس فرانسه به ایران بیایند و طی چهار روز بعدی درباره همگرایی های بیشتر میان تهران - پاریس گفت و گو کنند.

طی 2 سال گذشته، این دومین بار است که اعضای پارلمان اتحادیه اروپا به ایران می آیند.

پارلمان اروپا، نهاد رسمی قانونگذاری در اروپا است و به طور مشترک با شورای اتحادیه اروپایی به قانونگذاری و تصمیم گیری در اتحادیه اروپا می پردازد.

در سفر آذرماه 1392 ریاست هیات پارلمانی به «تاریا کولنبرگ» عضو حزب حاکم فنلاند و نماینده این کشور در پارلمان اتحادیه اروپا، سپرده شده بود تا پس از هفت سال (از آذرماه 1386) دوره تازه ای از روابط دوجانبه بنیان نهاده شود.

گرچه سفر پیشین به دلیل ناهماهنگی در برنامه ها، با حاشیه هایی همراه بود اما راه را برای سفر هیات های پارلمانی کشورهای دیگر اروپایی مانند انگلیس، ایتالیا، ایرلند و... گشود.

هیات پارلمانی جمهوری اسلامی ایران نیز در راستای رویکردهای دیپلماتیک خود، اردیبهشت ماه امسال پس از هفت سال به «بروکسل» پایتخت بلژیک و مقر اتحادیه اروپا، رفت و افزون بر برگزاری نشست هایی با همتایان اروپایی خود، با «مارتین شولتز» رییس آلمانی پارلمان اروپا، المار بروک و... دیدار کرد. این هیات همچنین پس از سفر به لوکزامبورگ با برخی مقام های این کشور رایزنی هایی داشت.

به نظر می رسد رفت و آمد هیات پارلمانی جمهوری اسلامی ایران و نمایندگان اروپاییان در مجالس ملی کشورهای قاره سبز یا پارلمان اتحادیه اروپا که گستره بیشتری را دربرمی گیرد، زمینه همگرایی بیشتر برای گسترش روابط دوجانبه و چاره اندیشی برای رفع نگرانی های مشترک را فراهم می آورد.

برخی از این نگرانی های مهم که می توان آنها را در 2 دسته موضوع های دوجانبه و مسائل منطقه ای- بین المللی دسته بندی کرد، عبارتند از:

1-همکاری های دوجانبه اقتصادی میان جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا: یکی از پیامدهای قابل انتظار و ملموس از رفت و آمدهای دیپلماتیک، گسترش مبادلات تجاری و بازرگانی و رفع مشکلات موجود در این راه است.

پیاده سازی توافق نامههای اقتصادی، اختصاص تسهیلات بازرگانی، امضای معاهده های گمرکی و مالیاتی، فراهم سازی دیدار هیات های تجاری برای همکاری های پایاپای و دوسویه و... می تواند به اقتصاد ایران و اروپا کمک کند.

جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از منابع سرشار طبیعی و دستاوردهای بی مانند اندیشمندان دانش آفرین خود برای نوآوری و تبدیل مواد خام داخلی به محصولات باکیفیت مورد نیاز اروپاییان، توان این را دارد که در صورت سرمایه گذاری بیشتر، دست کم بخشی از بازار بحران زده اروپا را تغذیه کند و در تامین این بازار به ویژه در بخش مواد مصرفی و انرژی سهم داشته باشد.

از سوی دیگر، سرزمین ایران با توجه به موقعیت ژئواستراتژیک خود شاهراهی برای پیونددهی شرق به غرب به شمار می رود و از این منظر، نقش مهمی در جابجایی (ترانزیت) کالاها آن هم از منطقه ای امن و به دور از تنش بازی می کند.

همچنین گام های اعتمادساز تهران در گفت و گوهای هستهای با گروه 1+5 که در صورت دستیابی به توافق جامع رفع تحریمها اعمال شده با این بهانه را در پی خواهد داشت، سدهای پیش روی شرکت های تجاری و بازرگانی را خواهد شکست.

رییس کمیته روابط خارجی پارلمان اتحادیه اروپا نیز شانزدهم خرداد در دیدار با رییس مجلس شورای اسلامی بر علاقه بازرگانان و کشورهای اروپایی به تقویت همکاری با جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد.

وی گفت: با توجه به قدرت و ظرفیت های اقتصادی گسترده جمهوری اسلامی ایران زمینه های بسیار مناسبی برای تقویت همکاری های تجاری دوجانبه وجود دارد و کشورهای اروپایی برای متنوع کردن راه های تجاری خود به تجارت با ایران نیازمندند.

المار بروک با اشاره به گفت و گوهای هسته ای گفت: امیدواریم 2 طرف تا پایان مهلت تعیین شده به توافق نهایی برسند تا با دستیابی به نتیجه و رفع تحریم، جهش رو به جلویی را در سطح روابط و مراودات دوستانه ببینیم.

وی همان روز در دیدار با رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد «شرکت های اروپایی بی صبرانه در انتظار دستیابی به توافق و رفع تحریم ها هستند و امیدواریم به زودی فصل نوینی در مناسبات و همکاری ها میان ایران و اتحادیه اروپا آغاز شود».

2- ارایه راه حل برای مشکلات مشترک منطقه ای - بین المللی:جهان امروز درگیر برخی مشکلات است که از سطح یک کشور فراتر رفته و بسیاری از ملت ها و دولت ها را به چالش کشیده است. مساله مواد مخدر، قاچاق انسان و کالا، موضوع حقوق بشر، امنیت مرزها، تروریسم، ایمنی تجاری، بحران های اقتصادی و... در سطح بسیاری از کشورها مشکل آفرین شده و سیاستمداران را به سوی چاره اندیشی فراخوانده است.

در چنین شرایطی، همکاری و هم اندیشی کشورهایی که با چالش های همانندی روبرویند- هر چند از 2 منطقه متفاوت باشند- به هم افزایی توانمندی ها به دلیل اشتراک دیدگاه ها و بهره گیری از تجربه ها می انجامد. حکایت جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا نیز چنین است.

افزون بر موضوع گفت و گوهای هسته ای که سطحی بین المللی یافته است، اتحادیه اروپا به منظور مبارزه با قاچاق مواد مخدر از افغانستان به اروپا باید گام های جدی تری برای همکاری با تهران و پشتیبانی از راهکارهای سلبی و ایجابی این کشور در راه ریشه کنی این پدیده شوم بردارد.

همین جا به حوزه گسترده ای به نام حقوق بشر وارد می شویم. بارها برخی مقام های کشورهای غربی به بهانه اعدام قاچاقچیان و سوداگران مرگ، زبان به انتقاد از تهران گشوده اند؛ امری که البته در اراده مسوولان کشورمان در مبارزه با دست اندرکاران قاچاق مواد مخدر خللی وارد نکرده است.

از سوی دیگر، رفت و آمدهای دیپلماتیک هیات های پارلمانی اروپایی به ایران راه را برای آشنایی بیشتر آنان با واقعیات جاری در کشور به دور از جنجال آفرینی مغرضان فراهم می آورد و آنان را از دروغ پردازی های برخی رسانه های صهیونیستی در این زمینه آگاه تر می سازد.

فعالیت گروه های تروریستی با اعضای فرامنطقه ای به ویژه در خاورمیانه و کشیده شدن دامنه آن به اروپا، حوزه مشترک دیگری است که نگرانی های جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا را در پی داشته است.

انبوه آسیب دیدگان و آوارگان ناشی از فعالیت های تروریستی و ناآرامی های کشورهای این منطقه نیز 2 طرف را به خود مشغول کرده است.

از این رو، رییس کمیته روابط خارجی پارلمان اتحادیه اروپا شانزدهم خرداد در دیدار با رییس مجلس شورای اسلامی گفت: گروه های تروریستی دشمن مشترکی برای بشریت و صلح و امنیت منطقه هستند. بنابراین همه کشورها باید اختلاف ها را کنار گذاشته و با همکاری یکدیگر به راه حل های بنیادین در مبارزه با داعش برسند.

روشن است یکی از دستاوردهای سفر هیات های پارلمانی افزون بر منافع اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، امنیتی و فرهنگی، اعتمادسازی میان 2 طرف خواهد بود.

در مورد کشورهای اروپایی و جمهوری اسلامی ایران، همان گونه که رییس هیات پارلمانی اتحادیه اروپا هفدهم خردادماه در دیدار با وزیر امورخارجه کشورمان تصریح کرد، 2 طرف «در بسیاری از موضوع های مهم منطقه ای می توانند همکاری های خوبی با یکدیگر داشته باشند».

المار بروک ابراز امیدواری کرد با دستیابی به توافق نهایی در موضوع هسته ای افق های تازه ای برای همکاری ایران و اروپا در زمینه مسایل دوجانبه، تحولات منطقه ای و بین المللی باز شود و مناسبات جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا گسترش یابد.

به نظر می رسد درک فزاینده از منافع مشترک ایران و اتحادیه اروپا سبب شده است رویکرد طرف غربی از تمرکز بر موضوع های سنتی مانند برنامه هسته ای به سوی آشنایی بیشتر با نگاه ها و راهبردهای باثبات و ریشه دار تهران بچرخد.

بسیاری از اعضای اتحادیه اروپا اذعان دارند در شرایطی که بسیاری از بازیگران مهم منطقه خاورمیانه با مشکلات گوناگونی دست و پنجه نرم می کنند، تهران توانسته است افزون بر تامین امنیت و ثبات داخلی خود در حوزه های چندجانبه اقتصادی، سیاسی، امنیتی و...، به یاری ملت ها و کشورهای همسایه بشتابد و مواضع همیشگی خود برای حفظ یکپارچگی منطقه ای در برابر تهدیدهای مشترک را دنبال کند.

در چنین شرایطی، دستیابی به یک توافق هسته ای که متضمن حقوق قانونی تهران برای ادامه فعالیت های صلح آمیز به دور از جنجال آفرینی های یک دهه گذشته باشد، بر توان منطقه ای و نقش آفرینی بین المللی جمهوری اسلامی ایران خواهد افزود؛ کشوری که طی قرن های گذشته همواره الگوی عملی همزیستی پیروان ادیان و مذاهب گوناگون و قوم های چندگانه ای بوده و همه آنان را با یک نام- ملت ایران- گرد یک پرچم جذب کرده است.

بنابراین چنانچه اروپا درباره نگرانی های امنیتی، اجتماعی و سیاسی خود در حوزه هایی مانند فعالیت گروه های تروریستی و امنیت انرژی به دنبال فریب دادن خود و دیگران نباشد، باید به راهبردهای برهم زننده تعادل در خاورمیانه پایان دهد و به بازتعریف و بازتعامل با تهران روی آورد.

در این راه، دیپلماسی پارلمانی توانایی اعتمادسازی، کاهش اختلاف ها و در یک کلام بازتعامل را به شرط در نظر گرفتن ملاحظات و چارچوب های یکدیگر و احترام به خواسته های طرف مقابل دارد.