فقط نیمی از پول کشور در جریان است

وزیر صنعت و معدن در بخشی از سخنان خود اظهار کرد:

سال 92 خرید گندم 4 و خوردهای میلیون تن بود که سال 93 به 7/6 میلیون تن رسید. ما نیز در این خرید همکاری داشتیم. همکاری در جهت واردات برنج و روغن و شکر، انجام شد. در بخش صنعتی شاهد رشد خوبی در سال 93 بودیم و بانک مرکزی که چند روز پیش آمار داد صنعت از 7/6 درصد رشد ارزش افزوده برخوردار شد و معدن نیز 6/9 درصد رشد داشته و تجارت نیز 7/3 رشد داشته. ما در اغلب محصولات صنعتی رشد خوبی داشتیم. اینها در حالی بود که سال ماقبل آن اغلب رشد منفی داشتیم.
ما گذشته را بیمورد نفی نمیکنیم ولی آمار نشان میدهد در سال 90 وضعمان خوب بود ولی در سال 91 و 92 رشد منفی داشتیم. منتهی در سال 92 وضعمان از 91 بهتر شد و در سال 93 رشد ما مثبت شد. در سال 91 رشد صنعت 10 درصد منفی بود. یعنی این نشان میدهد صنعت عقب رفته. اشتغال 36 درصد در سال 90 کاهش یافت.

همه ما تلاش کردیم نخستین مصوبات دولت در جهت رفع موانع تولید بود. 35 مورد در قالب 2 مصوبه یک سری موانع بیمورد باید برطرف میشد که برطرف کردیم. سیاستهای ضد تورمی که بسیار مهم بود از تورم 40 درصد برخوردار بودیم که باید کاهش مییافت. تورم به تدریج کاهش یافت. اول 93 قرار شد سیاستهای خروج از رکود را دنبال کنیم. 30 ماده تدوین شد و تقدیم مجلس شد. در خرداد 93 تقدیم مجلس با یک فوریت شد. به علت گرفتاریهای مجلس، این در چند هفته گذشته ابلاغ شد. مجلس محترم نیز 30 ماده به آن اضافه کرد و در قالب 60 ماده ابلاغ شده و 30 و چند مورد آیین نامه دارد که همه وزارتخانهها مشغول هستند به تدوین این آییننامهها. با اجرای این قانون بخشی از موانع برطرف خواهدشد.

اغلب قانون خروج از رکود نیاز به آیین نامه دارد. معمولا 3 تا 6 ماه مهلت برای نوشتن آیین نامه میدهند ولی دولت به ما یک ماه فرصت داده که آیین نامه را بنویسیم. در این قانون، آمده به کمک دولت. یکی از روشهای کمک به تولد افزایش سرمایه بانکهاست. بانکها کفایت سرمایه ندارند. صنعتگران میگویند سرمایه در گردش ما کافی نیست. حق هم دارند. تورم باعث نقدینگی کلان میشود و گفته شود کافی است، ولی به سطح خرد که میرویم این کفاف نمیدهد. البته جای این بحث اینجا نیست ولی ثابت شده نزدیک به 50 درصد نقدینگی کشور از سیستم عملکردی و جاری خارج است و فقط 52 درصد عملکرد در خدمت اقتصاد کشور است و بقیهاش به انحای مختلف جای دیگری است.

طبق آمار شبکه بانکی 15 درصد نقدینگی مطالباتی معوقی است که نزدیک 90 هزار میلیارد تومان است و مطالبات و معوقات بانکی است و اینها ربطی به صنعت و معدن ندارد. در گذشته وامهایی را دادند که نتوانستند وصول کنند و شورای پول و اعتبار و ما داریم تلاش میکنیم این مطالبات کاهش یابد. از 500 بدهکار عمده، بخشی پرداخت شده و الان به 200 بدهکار عمده رسیدهایم. بحث نقدینگی یکی از مهمترین مسائل است.

یکی از موارد این است که بانکها ملزم شدند ظرف 3 سال تمام داراییهای خود را در ارتباط با سیستم بانکداری، واگذار کنند و پول به گردونه ارائه تسهیلات بیاید. اینکه داراییها و سهام خود را بفروشند، 3 سال طول میکشد. اگر هم نکردند مشمول جریمه میشوند.

بانکها از مطالباتی که وصول میکنند مانند حساب ارزی که در گذشته به بانکها دادند در واحدهای صنعتی یا غیر صنعتی، این را هر چه وصول کنند به سرمایه بانکهای دولتی اضافه میشود. موارد دیگری نیز هست از محل وصول مطالبات دولت به سرمایه خود اضافه کنند. نکته دیگر تسهیلاتی است که خود صنعت به دست میآورد. یکی از مشکلات نقدینگی این است که شبکه بانکی و بازار سرمایه، خیلی نمیتواند در کوتاهمدت موثر باشد و برای سرمایهگذاری بلندمدت است. برای سرمایه در گردش باید تزریق پول سریع باشد و ظرفیت بانکها محدود است. در سال 93، 50 درصد پرداخت تسهیلات به بخش صنعت و معدن افزایش یافته و نسبت به سال 91 هم 75 درصد افزایش یافته. ولی صنایع وضعیتشان خوب نیست. بقیه این مشکلات به صنایع کوچک و متوسط برمیگردد که از توان مالی بدی برخوردار هستند.

گزارشی از کل شهرکهای صنعتی تهیه کردیم و گزارش تقدیم دولت شد و نیم ساعت ارائه شد و موجب تصمیماتی در دولت شد. مشکل اینجاست واحد کوچکی 200 میلیون تومان وام گرفته به هر دلیل از جمله رکود و تورم نتوانسته تعهداتش را انجام دهد. این چند سال گذشته سود و جریمه و جریمه اضافه شده و بدهی او شده چند صد میلیون تومان. تصویب شده دوباره وام به او بدهند، ولی بانک میگوید نمیتوانم به کسی که بدهکار است، وام بدهم. در گذشته تصویب شده بود اگر کسی 50 میلیون تومان بدهی دارد، هیچ خدماتی به آنها ندهند. سال گذشته تصویب کردیم و به هیاتمدیره بانکها اختیار داریم اگربا استمهال میتوانند بهتر به صنعت کمک کنند، وام بدهند. در شورای پول و اعتبار پیشنهاد دادیم 5 سال استمهال کنیم و جریمه اش را ببخشیم مشروط به اینکه 5 درصد مطالبات را پرداخت کند اگر از حدی بیشتر بود 15 درصد بدهی اش را بدهند.

ما به تدریج داریم شرایط را بهتر میکنیم. پارسال دولت 35 مورد تصویب کرد. از اول دولت تا آخر اردیبهشت ماه حدود 8 هزار واحد صنعتی نیمه تمام را تکمیل و راهاندازی کردیم. عمده اینها امیدوار به آینده شدند. قرض و قوله کردند و پول آوردند و راه انداختند. این 8 هزار واحد عمده اش کوچک است. یک مشکل هم داریم به صراحت بگویم یک تصمیمی در دولت قبل گرفته شد که تسهیلات ارزان قیمت به طرحهای زودبازده بدهیم. اینها نه صنعتگر بودند، به هوای اینکه یک وامی بگیرند با نرخ ارزان، جلو آمدند. اغلب هم با مشکل مواجه شدند و نتوانستند بدهی شان را به بانک بدهند. آنها نمیتوانستند در شرایط تحریم و رکود و تورم کار کنند. این کارخانهها را میبینیم امروز خوابیده و ما آمدهایم روی اینها نیز کار میکنیم. بنده با استانها تماس داشتم، کارگروههای صنایع در استانها فعال شده، در این کارگروه استاندار رئیس است و شبکه بانکی، مسئول مالیاتها، مسئول محیط زیست و... حضور دارند و دبیرخانه نیز سازمان معدن، صنعت و تجارت استان است. این کارگروه تشکیل شده و مشکلات واحدهای کوچک را حل میکند. یکی از استانداران گزارش میداد 14 پرونده را در یک جلسه مطرح شده بود 12 پرونده را توانسته بودند فی المجلس حل کنند.

تصمیم بر این بود 30 درصد وجوه وصولی از محل هدفمندی یارانهها در اختیار تولید قرار گیرد. متاسفانه حتی یک ریال هم تحقق نیافت. به خاطراینکه مصارف دیگر درست کردند که عمدهاش پرداخت نقدی یارانه به مردم است. در فاز دوم در سال 93 مجلس تصویب کرد حدود 10 هزار میلیارد تومان برای تولید، مسکن، حمل و نقل عمومی و بهداشت میگذاریم. اولویت دولت بر بهداشت و درمان قرار گرفت. 10 میلیون نفر در سال اخیر بیمه شدند. میتوانستند از این مبلغ مختصر که از محل درآمد یارانههاست، این را بدهند بر صنعت. تصمیم دولت این بود که 4800 میلیارد تومان به سمت درمان برود.

پارسال تصویب شد 1200 میلیارد به صنعت، 1200 میلیارد به کشاورزی و 4800 میلیارد به سلامت بدهند. بحث سلامت مربوط به کل جامعه است. ما نیز به عنوان عضو دولت تصویب کردیم 4800 میلیارد تامین شود. درآمد دولت معلوم بود. چیزی دیگه ته کاسه نماند و به ما نرسید. نه اینکه ما عرضه نداشته باشیم بگیریم. دکتر نوبخت مکلف شد امسال این را به صورت یارانه تسهیلات به صنایع بدهد. نامهای نوشتند که این مبلغ را به صورت وام، بانک صنعت و معدن بدهد و بعد دولت به بانک پول بدهد. این بانک نیز اعتماد ندارد و میگوید اگر ما وام بدهیم و شما به ما اعتبار ندهید، ما چه کنیم گرفتار میشویم. نه به وزارت جهاد کشاورزی دادند و نه به ما. همین فردا قرار است این مساله بررسی شود. امسال 2 هزار میلیارد تومان سهم صنعت و 2 هزار میلیارد تومان هم سهم کشاورزی پیش بینی شد. این نیز هنوز وصول نشده.

قرار بود پارسال 1200 میلیارد تومان بدهند که چون وصول نشد، وامی نیز از این راه پرداخت نشد. امیدواریم راهی پیدا کنیم سال گذشته را نیز زنده کنیم. امسال وصولی سازمان هدفمندی، جوابگوی پرداخت یارانه نقدی را نیز نمیکند. اصولا مجموعه درآمد محدود است. نمیشود تعهدات دیگری کرد. 2000 میلیارد تومان هم برای صنعت چیزی نیست. سال گذشته 106 هزار میلیارد تسهیلات به بخش صنعت و معدن داده شده. سال ماقبلش 75 هزار میلیارد تومان بود که این در قبال 2000 میلیارد تومان رقمی نیست. البته این حق صنعت است و باید داده شود.

دنبالش هستیم از سیستم بانکی و حساب صندوق ملی بیشتر وصول کنیم. حتما یارانه پردرآمدها نیز میتواند کمک کند. پیش بینی وزارت کار در این باره این است که میگویند 6 میلیون نفر را میتوانیم تا آخر سال از لیست یارانه بگیران حذف کنیم. درآمد این نیز لحاظ شده است.

برخی میگویند تحریمها اثر ندارد. تحریمها مانند این است که دست و پا یکی را ببندند. این میتواند مانند یک آدم آزاده بگوید من میتوانم فعالیت کنم؟ دشمن نیز محدودیتهایی گذاشت ما گفتیم اثر ندارد. او پیچش را سفت کرد. ما به اشتباه آمدید مصاحبه کردیم اگر درآمد نفت را کم کردیم، پتروشیمی را داریم. آنها نیز آمدند پتروشیمی را هم تحریم کردند. پله پله این کار را کردند. این حرفها به معنی تسلیم نیست. در خودرو، تمام خودروسازان اروپایی و آسیایی رابطه شان را با ما بستند. برخی نیز رفتند از چین خریدند. برخی گلایه کردند کیفیت قطعات چرا خوب نیست. وقتی نتواند قطعه اصلی را بیاورد، میروند از جای دیگر میخرند یا میدهند به کسی که برای نخستین بار میخواهد تولید کند، این قطعه را بسازد و طبعا کیفیتش پایین است.

وقتی اتحادیه اروپا میگوید هیچ شرکت حق ندارد با ایران کار کنند، همه شرکتها نمیتوانستند جنس بفروشند. وقتی دولت یک تصمیم سیاسی میگیرد، شرکتها نیز تبعیت میکنند. حتی بانکها میآمدند میگفتند ما تمایل داریم با شما کار کنیم ولی دولتشان میگفت حق ندارید کار کنید. خودروسازان در آمریکا و سراسر دنیا میخواهند کالا بفروشند، احتیاط میکردند. برخی موارد نیز شرکتها میترسیدند. برخی جسارت داشتند از طریق واسطه کار میکردند. ماهی 10 درصد رشد منفی یعنی همین. از سال 90 تا 91 اتفاقی در کشور نیفتاد، همه اش از این لحاظ بود. در سال 1/90 میلیون و 640 هزار خودرو تولید شد. سال 91 شد 700 هزار خودرو. سال گذشته توانستیم تولید خودرو را 48 درصد رشد دهیم. این باعث فعال شدن قطعهسازان شد. در موافق نامه ژنو بحث قطعات خودرو به صورت موقت از تحریم درآمد. توانستیم این قطعات را وارد کنیم. صنعت چیزی نیست که بتواند یک شبه یک موتور بسازد.

قطعهسازان در زمان تحریم رشد زیاد کردند، ولی باید صداقت داشت و راست گفت. من اگر طور دیگری حرف بزنم، مردم شعور دارند. اگر قطعات ما باید فرست کلاس باشد، در برخی زمینهها نرسیدهایم و در برخی رسیدهایم. ما باید سطح خودرو و قطعات خود را ارتقا دهیم. سیاستگذاری کردیم برای 10 سال آینده سالی 1 میلیون خودرو صادر کنیم. صنعت خودرو 19 درصد صنعت کشور و بسیار مهم است.
آمار دقیقی از مشکلات ایجاد شده توسط تحریم در بخش تجارت نداریم، تعدادی از کارشناسان دقیق میگویند ما در خرید، رقابتی که میشد داشته باشیم از 5 منبع قیمت بگیریم، الان شده 1 یا 2 منبع. خودبخود آنها گران فروشی میکنند. به خاطر محدودیت تامینکنندگان ما، درصدی به خاطر واسطه باید اضافه کنیم.

قبلا 6 ماهه پول میدادیم، الان باید نقد بفرستیم و مثلا پول ما در بانکی در چین است که از ما نفت میخرد، بخواهیم پول چین را تبدیل کنیم 8 درصد هزینه دارد. در مواردی هم پول نقد دادیم و جنسی ندادند. هیچ کاری هم نمیشود کرد. یقه دلال و واسطه را نیز نمیشود گرفت. 30 درصد در خرید مان داریم بیشتر پرداخت میکنیم. به خاطر هزینههای تبدیل، ریسکها،؛ موانع بانکی و... در بخش تولید نیز منهای 10 درصد را به منهای 2 کاهش دادیم. سال گذشته نیز 7/6 درصد مثبت شدیم.

فرمایش مقام معظم رهبری سمعا و طاعتا است، ولی برای یک سال نیست. برای تحریم امروز نیست. این یک سیاست کلی است و یک استمرار است. خودکفایی و خوداتکایی چیزی نیست که یک ساله و یک روزه باشد. نمیشود برای توسعه صادرات جهش سریع داشته باشیم. اینکه فرمودند با استفاده از توانمندی، یعنی توسعه صادرات. یعنی با استفاده از توان داخلی، کالایی تولید کنیم رقابت پذیر باشد که بتوانیم در بیرون عرضه کنیم. این نمیشود جز از راه تقویت نگاه درونی. همین سال 93 ما 750 هزار خودروی سال 92 را تبدیل به 1 میلیون و 200 دستگاه کردیم و امسال به 1 میلیون و 400 میلیون میرسانیم. هنوز تحریم هستیم. هر دو هفته یکبار من با قطعه سازها وخودروسازها جلسه دارم. اینها سرمایهگذاری میخواهد. اگر بخواهیم قطعات را کامل و با استفاده از استاندارد روز بسازیم باید چند صد میلیون دلار سرمایهگذاری کنیم. این یک روزه نمیشود.

تحریم اگر رفع شود، ما به شرایط عادی میرسیم نه شرایط اضافه. میتواند تاجر ما کالایش را صادر کند. الان نمیتواند. شرکتهای ایرانی ما مجبور است بنویسد made in یه جای دیگر چون اگر بنویسد made in iran از او نمیخرند. ولی واردات ما میشود کالاهای زیربنایی. ماشینآلات و نظایر آن. در سال93 ما با 19 درصد افزایش صادرات به زیر 50 میلیارد دلار رسیدیم. واردات ما 2/5 درصد اضافه شد ولی کالای مصرفی 20 درصد کاهش یافت. یعنی کالای واسطهای زیاد شده و این باعث شد ما بیشتر تولید کنیم. با وجود اینکه 2/5 درصد واردات زیاد شده، ولی در ترکیب کالاها، اینها به سمت کالاهای زیربنایی و واسطهای رفته است.

مردم و صنعتگران میگویند تحریمهای داخلی، این یکی از رسالتهای دولت است که این تحریمهای داخلی رابرداریم. همین قانون رفع منابع تولید 60 ماده است و دو سومش موثر در جهت رفع تحریمهایی است که مطرح میشود. یا مصوباتی که دولت گذرانده، این کافی نیست. کشور ما کشور جهان سوم است و 9 سال جنگ داشتیم. آمدیم بازسازی کنیم، مسائلی را به ما تحمیل کردند. تغییرات مدیریتها، را داشتیم. من در دولت قبل، معاون وزیر بودم. بخشی از پتروشیمیها را ساختم. بخشی از پالایشگاهها را قرارداد کردم. این ربطی به بحث دولت ندارد. مجموعه تاریخ ما، ما را عقب گذاشته. تحریم نیز شوک داد به ما و ما به خودمان آمدیم که مایه بگذاریم. سیاستهای رقابتی میگوید آسیبپذیری را نسبت به شوکهای بیرونی کاهش دهید. شما زمانی بیچارهاید، شوک شما را از بین میبرد. زمانی 50 درصد اثر دارد و زمانی 5 درصد شما باید خودتان را تقویت کنید تا تحریمها شما را اذیت نکند.

مهمتر از همه این است که خودمان را تقویت کنیم. چطور در مسائل نظامی باید تمام قدرتهارا جمع کنیم که دشمن فکر حمله نکند. امروز روزنامه نوشته بود فلانی دارد عقبنشینی میکند. این از قدرت ماست. از ابتدا گفته بودیم مسائل هستهای ما در راستای مسائل صلح آمیز است. آنها تهمت زدند و الان دارند عقبنشینی میکنند. در منطقه ما قدرتمندتر شدیم. همسایههای ما چقدر گرفتاری پیدا کردند. در صنعت نیز صنعتگران ما دارند جهاد میکنند. او نمیتواند ارز بگیرد، نمیتواند صادرات کند، نمیتواند کالایش را به نام خود صادر کند، ولی دارد صادر میکند، این یک کار جهادی است. امروز ما داریم داروی پیشرفته را صادر میکنیم. اگر تحریم نبودیم 10 برابر بیشتر صادر میکردیم.

اگر خود را تقویت نکنیم، برای نخستین بار در تاریخ ما در قانون گذاشتیم یکی اینکه هر بخش خصوصی هر کسی تحقیقات کند و به نتیجه برسد، 50 درصدش را دولت بلاعوض میدهد. این برای ما بهتر و ارزانتر است. این تاکنون در ایران، سابقه نداشته. من 20 سال است دنبال تصویب این بودم و مانع میشدند. دوم اینکه گفتیم بانکها کفایت سرمایه ندارند. اگر شرکتهای تولید چه سهامدارانشان یا از بیرون پول بدهند به این شرکت، همانطور که هزینههای پرداختی بانکی بابت سود تسهیلات را سازمان مالیاتی به عنوان هزینه قابل قبول استفاده کنیم، این را نیز قبول کنیم. تا به امروز هیچ هزینهای بابت آن پرداخت نمیشد. این برای نخستین بار است که میتوانند منتهی یک شرط دارد که 3 سال بماند تا مالیات نیز حساب و کتاب شود. اگر کسی 3 سال پولش را در یک بنگاه تولیدی به امانت بگذارد، مانند ین است که تا 3 سال پولش را در بانک گذاشته.