تحرکات پتروشیمی سعودی‌ها برای ربودن سرمایه‌های خارجی از دست ایران

سازمان سرمایهگذاری عمومی عربستان در بیانیهیی اعلام کرده است: «در یک تغییر پارادایم دولت عربستان اکنون برای تثبیت جایگاه خود به عنوان یکی از رهبران تولیدکننده محصولات پتروشیمی در جهان و برای تنوع بخشیدن به محصولات شیمیایی خاص با ارزش افزوده بالا محصولات فرمولیزه شیمیایی و محصولات پلیمری با کارایی بالا، قصد حمایت از بخش خصوصی برای ورود و سرمایهگذاری در این بخش را دارد. در نتیجه این تغییر سهم بخش خصوصی از پتروشیمی در 10سال آینده 4 برابر خواهد شد.»

«رقیب» در واقع این بهترین واژهیی است که میتواند موقعیت 2 کشور ایران و عربستان را در قبال یکدیگر توضیح دهد. این رقابت همواره در بخشهای مختلف وجود داشته است. از فوتبال گرفته تا سیاست و اقتصاد. کارزار اقتصاد شاید یکی از پراثرترین اماکن رقابت میان2کشور باشد. کارزاری که کشور پیروز میتواند با استفاده از منافع آن در دیگر بخشها نیز موفقیتهایش را رقم بزند. عربستان عظیمترین منابع نفتی اوپک را در اختیار دارد و ایران سومین دارنده ذخایر نفتی اوپک و دومین دارنده ذخایر گازی در جهان است.

ذخایر گازی عظیم ایران، موقعیتی بسیار مناسب را برای توسعه صنعت پتروشیمی در کشور ایجاد میکند اما همانطور که پیش از این عباس شعریمقدم مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی تصریح کرده بود: «توسعه در ایران متولی مشخصی ندارد» همین نبود متولی مشخص باعث میشود ایران در چنین رقابتهایی با وجود امتیازهایی که به صورت ماهوی در اختیار دارد، نتواند پا به پای رقیب حرکت کند. اکنون چشم صنعت پتروشیمی ایران به برداشته شدن تحریمها دوخته شده است اما همهچیز به همین نقطه خلاصه نمیشود. نحوه استفاده از چنین سرمایهگذاری و برنامههای مشخصی که مجتمعهای پتروشیمی برای بهرهبردن از این تسهیلات در سر دارند نیز مسیر این صنعت کلیدی در کشور را متفاوت خواهد کرد. 15 مهعربستان اعلام کرد که بازار عظیم 600میلیارد دلاری خود را به روی سرمایهگذاران خارجی باز خواهد کرد.

صنعت پتروشیمی عربستان نیز که اکنون با زمزمههای برداشتهشدن تحریمها خود را به واسطه قدرت گرفتن دوباره پتروشیمی ایران در خطر میبیند، برای جذب سرمایهگذاریهای خارجی تحرک یافته است. این تحرک، سلطه تاریخی 70 درصدی شرکت دولتی سابیک بر پتروشیمیهای عربستان را نیز دستخوش تغییر خواهد کرد. یک پایگاه خبری با بررسی وضعیت جذب سرمایه پتروشیمیهای عربستان به گفتوگو با مدیران سعودی در این بخش پرداخته است. «تعادل» نیز به این منظور که نحوه تعامل این مدیران با سرمایهگذاران خارجی و برنامهریزی آنها برای جذب سرمایه و توسعه واحدهای خود را به تصویر بکشد اقدام به بررسی و انتشار این اظهارات کرده است.

پایگاه خبری ورلد فولیو مینویسد: «بعد از حکمرانی تاریخی شرکت سابیک بر پتروشیمیهای عربستان، حالا این کشور به دنبال این است که در دهه آینده سهم بخش خصوصی شاهزادهنشین از پتروشیمی را 4برابر کند. عربستان 15ماه مه بازار 570میلیارد دلاری سهام خود را به روی سرمایهگذاران خارجی باز کرد. حرکتی که روزنامه والاستریت ژورنال از آن با عنوان «حرکتی قابل انتظار» یاد کرد. این مساله باعث شد که سرمایهگذاران امکان دسترسی مستقیم به بزرگترین اقتصاد خاورمیانه و بزرگترین بورس منطقه را پیدا کنند.»

ورلد فولیو که طبق بررسیهای «تعادل» بازار کشورهای عربی منطقه را بهطور کامل پوشش خبری و تحلیلی میدهد در ادامه مینویسد: «اما بهطور قطع یکی از جذابترین سهام برای سرمایهگذاران خارجی در عربستان، سهام شرکت سابیک خواهد بود. سابیک اکنون یکی از شرکتهای بزرگ پتروشیمی جهانی است و 70درصد بخش پتروشیمی در این کشور را در اختیار دارد اما سیاستگذاران سعودی قصد دارند که به سلطه سابیک پایان دهند.»

اکنون سازمان سرمایهگذاری عمومی عربستانسعودی به سرمایهگذاران خارجی که قصد ورود به بازار این کشور را دارند، تاکید کرده است که اگر چه سابیک مدتهای طولانی حاکم مطلق پتروشیمی عربستان بوده اما اکنون دولت قصد جذب مشارکت بخش خصوصی را نیز در این زمینه دارد و بهتر است که این سرمایهگذاران به سهام این شرکتها نیز توجه داشته باشند.

سازمان سرمایهگذاری عمومی عربستان در بیانیهیی اعلام کرده است: «در یک تغییر پارادایم، دولت عربستان اکنون برای تثبیت جایگاه خود به عنوان یکی از رهبران تولیدکننده محصولات پتروشیمی در جهان و برای تنوع بخشیدن به محصولات شیمیایی خاص با ارزش افزوده بالا، محصولات فرمولیزه شیمیایی و محصولات پلیمری با کارایی بالا، قصد حمایت از بخش خصوصی برای ورود و سرمایهگذاری در این بخش را دارد. در نتیجه این تغییر سهم بخش خصوصی از پتروشیمی در 10سال آینده 4برابر خواهد شد.»



سعودیهای جاهطلب در پتروشیمی
پتروشیمی پادشاهی عربستان اکنون تامینکننده 7 تا 8درصد تقاضای جهانی و یازدهمین تولیدکننده بزرگ پتروشیمی در جهان است. در حالی که نقطه قوت اصلی عربستان در حال حاضر تمرکز بر تولید محصولات پایهیی مانند اتیلن و متانول است، این کشور قصد دارد با تنوع بخشی به این محصولات در ادامه به محصولات شیمیایی خاص و ترموپلاستیکها (ترموپلاستیک یا گرمانرم به پلیمرهایی گفته میشود که با افزایش دما بدون تغییر شیمیایی ذوب میشوند. این پلیمرها را میتوان به دفعات ذوب و دوباره جامد کرد. چنین پلیمرهایی در حالت مذاب مانند مایعات جاری میشوند و از این لحاظ با پلیمرهای دیگر تفاوت دارد. پلیاستایرن، پلیپروپیلن و پلیاتیلن از نمونه ترموپلاستیکها هستند.»

سازمان سرمایهگذاری عمومی عربستان در بیانیه خود که برای اعلام آغاز روند گسترش سهم بخش خصوصی در پتروشیمی این کشور منتشر شده بیان کرده است: «بازار جهانی پتروشیمی در حال حاضر متاثر از تقاضای بالا وضعیت مطلوب و دلگرمکنندهیی را دارد. رشد جهانی به واسطه فعالیتهای صنعتی رو به ظهور است و بازار پتروشیمی متاثر از این فعالیتها وضعیت مطلوب و روند قیمتگذاری باثباتی را تجربه میکند. بازارهای محلی مصرفکننده نهایی محصولات پلیمری، مانند بازار اتومبیل، ساختوساز، پلاستیک و لوازم خانگی در حال نشان دادن رشدی قوی در تقاضا هستند.



   آنها برنامه مشخص دارند!
البته سعودیها خود به سختی بازشدن درهای بازار به روی سرمایهگذاران خارجی واقف هستند. عبدالرحمان الاسماعیل مدیرعامل شرکت پتروکم یکی از مهمترین شرکتهای پتروشیمی در عربستان درباره این اقدام میگوید: «این حرکت مثبتی خواهد بود اما قطعا برای رسیدن به نتیجه زمان خواهد برد» اما سعودیها برنامههای مشخص و روشهای مدونی برای جذب سرمایهگذاری در صنعت پتروشیمی خود در اختیار دارند. به گزارش «تعادل» هر چند عربستان منابع گازی در اختیار نداشته و از گازهای همراه برای توسعه پتروشیمی خود استفاده میکند اما آنها برای جذب سرمایهگذاران خارجی از روشهای مختلفی استفاده میکنند. الاسماعیل که امید دارد، بتواند سرمایهگذاران خارجی را به سمت سهام خود جذب کند برای ترغیب سرمایهگذاران خارجی میگوید: «خرید سهام پتروشیمیها در عربستان برای خارجیها قطعا جذابیت زیادی خواهد داشت. اینجا کشوری با ثبات است که منابع عظیم طبیعی در اختیار دارد. از سوی دیگر عربستان کشوری است که بهطور قطع هم در سطح منطقه و هم در سطح جهانی بازیکن بزرگ اقتصادی و سیاسی باقی خواهد ماند.» اما تلاشهای این مدیر برای توصیف جذابیتهای کشورش برای سرمایهگذاران در همین نقطه به پایان نمیرسد. آقای الاسماعیل در ادامه اضافه میکند که جدا از قدرت شرکتهای پتروشیمی عربستان در جهان یکی از مهمترین نکاتی که قطعا برای سرمایهگذاران خارجی جذاب خواهد بود، این است که دولت عربستان بودجههای بزرگ برای پروژههای بزرگ را در اختیار پتروشیمیها خواهد گذاشت. صندوق توسعه صنعتی عربستان، صندوق سرمایههای عمومی و دیگر موسسههایی وجود دارند که از سرمایهگذاران خارجی که وارد این کشور شده حمایت میکنند و همین مساله هم سبب میشود که دولت هنوز در موفقیتهای عربستان نقش کلیدی را ایفا میکند.»

عبدالله السویلم یکی دیگر از مدیران شرکتهای پتروشیمی در عربستان است که به دنبال سرمایهگذار خارجی برای مشارکت در گسترش کمپانی خود است. پترو ربیغ شرکتی مشارکتی میان آرامکو شرکت نفتی ملی عربستان و شرکت ژاپنی سومیموتوست. این پروژه در ابتدا با سرمایه 10.1میلیارد دلاری ایجاد شده است. حالا السویلم میگوید که با اقدام دولت عربستان و باز شدن درهای سرمایهگذاری خارجی در این کشور، آنها به دنبال شریک خارجی دیگری میگردند تا ارزش این پروژه را به 20میلیارد دلار افزایش دهند. عبدالله السویلم اظهار میکند که ما به دنبال گسترش فعالیت خود و تبدیل شدن به بزرگترین واحد پتروشیمی در عربستان هستیم. ما برای رسیدن به این هدف از سرمایهگذاران بخش خصوصی و خارجیها که میتوانند، تسهیلات در اختیار ما بگذارند استفاده خواهیم کرد. در نهایت هدف ما این است که محصولات پتروشیمی که در عربستان و در نهایت در خاورمیانه تولید نمیشوند را تولید کنیم.» بهطور قطع اقدام عربستان برای گسترش خصوصیسازی پتروشیمی در این کشور و تسهیلاتی که برای جذب سرمایهگذاریهای خارجی اتخاذ کرده است چندان غیرمتاثر از وضعیت ایران نیست. امکان برداشته شدن تحریمها برای عربستان خطری جدی محسوب میشود که با تمام قوا تلاش میکند، قبل از ورود سرمایهگذاران خارجی به صنعت پتروشیمی ایران، آنها را به سمت بازار خود بکشاند. البته رویکردی که میتواند سعودیها را در این زمینه خلعسلاح کند، برنامهریزی مشخص برای جذب سرمایه در ایران است. قطعا دیدارها و مذاکرات پراکنده با شرکتهای بینالمللی بدون اینکه مجتمعهای پتروشیمی بدانند دقیقا چه هدفی در آینده دارند، گرهیی از مشکلات کور صنعت پتروشیمی کشور باز نخواهد کرد.