افق واقعی تولید فولاد چقدر است؟

حسین طالبی مدیر روابط عمومی شرکت صنعتی و معدنی چادرملو؛ به اعتقاد بسیاری از دستاندرکاران و صاحبنظران این صنعت، رشد نامتوازن صنایع معدنی و صنعتی فولاد، بیانگر تحقق نیافتن این پیشبینی است، بهطوری که درحالحاضر از سوی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران مجوز ساخت دهها واحد تولید فولاد با ظرفیت بیش از ۱۴۴میلیون تن صادر شده است. این درحالی است که با توجه به میزان تولید ۱۶.۵ میلیون تن فولاد در سال ۱۳۹۳ (طبق آمار گمرک ایران) بیش از ۲ میلیون و ۱۶۴ هزار تن سنگآهن بههم فشرده شده و کنسانتره، به ارزش تقریبی ۳۶۶ میلیون دلار وارد کشور شده است، یعنی همچنان وابستگی به واردات مواد اولیه در صنعت فولاد کشور وجود دارد. حال اگر قرار باشد در افق ۱۴۰۴ حدود ۵۵ میلیون تن فولاد تولید شود باید در حدود ۱۳۵ میلیون تن سنگآهن برداشت کرده و از آن ۱۴.۸ میلیون تن سنگآهن دانهبندی، ۷۷.۲ میلیون تن کنسانتره و ۷۲ میلیون تن گندله تولید کرد. براساس آمارهای منتشرشده، هماکنون ظرفیت استخراج سنگآهن در کشور ۴۰ میلیون تن، کنسانتره ۲۴ میلیون تن، گندله ۲۲ میلیون تن و آهن اسفنجی ۱۸ میلیون تن است.از طرفی با استناد به آمار منتشرشده، وزارت صنعت، معدن و تجارت تاکنون برای تولید سالانه ۱۸۹ میلیون تن گندله آهن مجوز صادر کرده است.در حالی که برای تولید گندله نیازمند کنسانتره سنگآهن هستیم، بنابراین برای حدود ۱۸۹ میلیون تن گندله باید حداقل ۳۰۰ میلیون تن سنگآهن برداشت شود که بسیار دور از واقعیت است.هرچند مسئولان دولتی، در هر مناسبت و نشستی، از کشف ذخایر جدید سنگآهن در کشور خبر میدهند اما نکته مهم، ایجاد شرایط مناسب برای برداشت محصول است نه کشف ذخایر نهفته در دل خاک، چراکه بهطور متوسط برای استحصال سنگآهن از یک معدن شناسایی شده در صورت مهیا بودن همه امکانات از جمله سرمایه، مجوز، ماشینآلات و نیروی متخصص، حداقل ۵ سال زمان نیاز است.

اما چالشهایی که معادن و صنایع معدنی سنگآهن با آن مواجه هستند و از عمدهترین موانع رشد و توسعه معادن محسوب میشوند هزینه بالای انرژی است. در سالهای اخیر با اجرای طرح هدفمندی یارانهها و در پی آن افزایش هزینه حاملهای انرژی، فشار مضاعفی در کنار سایر مشکلات به صنایع معدنی وارد شده است. از سوی دیگر همین عامل موجب افزایش هزینههای حملونقل از یک سو و کمبود زیرساختهای توسعه حملونقل ریلی از سوی دیگر موجب افزایش هزینه تولید شده است.

نبود و کمبود منابع مالی لازم برای اکتشاف معادن جدید، اجرا نشدن برنامه چهارم و پنجم توسعه در بخش اکتشاف و توسعه معادن و نقص قوانین و بوروکراسیها در مقابل سرمایهگذاری داخلی و خارجی نیز ازجمله موانع پیشروی معادن ایران است.از سوی دیگر اخذ بهرهمالکانه و حق انتفاع از معادن، کمبود نقدینگی، رکود فعالیتهای عمرانی، کاهش قیمت جهانی برخی مواد معدنی از جمله سنگآهن و فرسوده شدن تجهیزات و ماشینآلات معدنی را میتوان بهعنوان دیگر معضلات و مشکلات این بخش نام برد.

بنابراین میتوان اینگونه نتیجه گرفت که اگر روند فعالیت معادن سنگآهن براساس روال فعلی و معمول ادامه یابد در خوشبینانهترین شرایط میتوانیم به تولید ۳۵ میلیون تن فولاد در سال ۱۴۰۴ دست یابیم. مگر آنکه با رفع موانع مورد اشاره و ایجاد انگیزه لازم برای سرمایهگذاران بخش خصوصی داخلی یا خارجی زمینه جلب مشارکت آنها را برای سرمایهگذاری در بخش معدن و صنایع معدنی، آن هم در طول امسال و سال آینده فراهم کنیم.