اتخاذ سیاست‌های مناسب و راهبردی؛ کاهش رکود در صنعت فولاد

بهطوریکه سرانه مصرف فولاد در جهان یکی از شاخصهای توسعه صنعتی و اقتصادی است که این میزان در ایران حدود 240 کیلوگرم، در اروپا 332، در چین 570 و در آفریقا 46 کیلوگرم است.

وی در خصوص معادلات تولید و مصرف فولاد افزود : آنچه در تمامی معادلات تولید و مصرف فولاد را در جهان بههم میریزد تولید و مصرف فولاد چین است چرا که حدود 50 درصد تولید فولاد جهان را به خود اختصاص داده و در همین حدود هم مصرف میکند ولی این روند در این چندسال اخیر در حال تغییر است و با توجه به کاهش رشد اقتصادی چین و حتی جهان، سرانه مصرف فولاد بهخصوص در این کشور کاهش خواهد یافت و شواهدی از آن نیز هماکنون قابل مشاهده است چرا که چین در سال 2014 در حدود 90 میلیون تن مازاد تولید داشته که همه آن را صادر کرده است و پیشبینی میشود این شاخص در سال 2015 به بیش از 110 میلیون تن برسد و باعث رشد صادرات این کشور و رشد واردات در بسیاری از کشورها بهخصوص در حوزه خاورمیانه باشیم و ناچاراً این موضوع روی قیمتها نیز تأثیر خواهد گذاشت .

وی ادامه داد:این مازاد تولید نه فقط در چین، بلکه در کشورهای ژاپن و روسیه نیز تشدید شده و باعث هجوم محصولات آنها به سایر کشورها میشود و نتیجهای جز تعطیلی واحدهای فولادسازی و افزایش ظرفیتهای بلااستفاده در این کشورها نخواهد داشت. بهطوریکه تا سال 2013 ظرفیت در حال کار شرکتهای فولادی جهان در حدود 78 درصد بوده و در حال حاضر این ظرفیت به حدود 65 درصد رسیده است و ایران نیز مستثنی نبوده و رشد واردات در ایران طی 2 سال گذشته و امسال مؤید این موضوع است  و درصد ظرفیت در حال کار شرکتهای فولادسازی ایران را به 60 درصد رسانده است و این زنگ خطر بزرگی برای تعطیلی واحدهای فولادسازی و افزایش بیکاری در جامعه است .سبحانی تصریح کرد: به رغم کاهش قیمتهای جهانی سنگآهن و انرژی و هزینههای حملونقل در جهان، قیمت این موارد در ایران افزایش یافته و قیمت تمام شده تولید فولاد را افزایش داده است و رقابت را به شدت تحت تأثیر قرار داده و اینجاست که لزوم اعمال تعرفههای واردات فولاد برای کشور و حفظ تولیدکنندگان فولاد ضرورت شده است.

سبحانی با اشاره به سند چشم انداز افق 1404 در ادامه تصریح کرد: فولاد در دنیا سالانه به میزان 6.1 میلیارد تن تولید میشود که عمدهی آن در چهار نقطه متمرکز است. تولید فعلی ایران حدود 16 میلیون تن است که حدود یک درصد فولاد دنیا را تولید میکنیم. جایگاه ما بین تولیدکنندگان فولاد در سال 2013 جایگاه 15 بود که امسال به 14 رسید و با طرحهای توسعه در برنامه تا دو سه سال دیگر این رتبه به 11 تا 12 خواهد رسید.در سند چشمانداز افق 1404 میزان تولید فولاد 55 میلیون تن پیشبینی شده است. این عدد سه برابر ظرفیت فعلی است.

مدیر عامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان تصریح کرد: در میان کشورهای همسایهی خود به جز ترکیه در جایگاه فولادی برتری قرار داریم. ترکیه تولید خود را با ما آغاز کرد اما ظرفیت تولید این کشور به 36 میلیون تن رسیده و در چشمانداز 5 سال آیندهی خود تولید 50 میلیون تن را هدف گرفته است.

مدیر عامل فولاد مبارکه خاطرنشان کرد: میزان مصرف فولاد یکی از شاخصهای ارزیابی توسعهیافتگی کشورها است به گونهای که کشورهایی که توسعه یافته نیستند مصرف سرانهای زیر 100 کیلوگرم در سال، کشورهای در حال توسعه بین 100 تا 230 و کشورهای توسعه یافته مصرف سرانهی بالای 300 کیلوگرم در سال دارند . در ایران نیز در سال های گذشته با توجه به رونق و یا رکود اقتصادی مصرف فولاد از 230 تا 265 کیلوگرم متغیر بوده است. ایران در افق 1404 جمعیتی معادل 90 تا 100 میلیون نفر با مصرف سرانهای 300 کیلوگرم فولاد در سال خواهد داشت که بنابراین نیاز مصرف داخلی ما حدود 30 میلیون تن است و با توجه به تولید 55 میلیون تن در این افق باید ایران صادراتی به میزان 25 میلیون تن در این زمینه داشته باشد که باید از هم اکنون برای صادرات و بازارهای آن برنامهریزی کرد.
به گفته وی، در صنعت فولاد توسعه وابسته، به صنایع دیگر است. صنعت فولاد باید پا به پای سازمانهای دیگر رشد کند و نمیتوان این صنعت را بدون رشد سایر صنایع رشد داد. برای مثال برای تولید 1 میلیون تن فولاد باید حداقل 4 برابر این مقدار یعنی 4 میلیون تن جابجایی در طول زنجیره تولید اعم از سنگ آهن، مواد و قطعات دیگر، توزیع محصول و ... انجام دهید. بنابراین وقتی صحبت از تولید 55 میلیون تن تولید در چشمانداز میکنیم باید ظرفیت جابجایی 200 میلیون تن مواد را در کشور داشته باشیم که این نیازمند تجهیز ناوگان حمل و نقلی راهی ، ریلی و دریایی است که این ظرفیت تنها مختص به تولید است و برای صادرات 25 میلیون تن نیز نیازمند ظرفیت بیشتری هستیم.

وی تصریح کرد: حتی در ظرفیت کنونی فولاد 16 میلیون تنی نیز در بسیاری از موارد در تابستان و زمستان شرکتهای فولادی بامحدودیت مصرف برق و گاز مواجه میشوند و همین ظرفیت هم در بسیاری موارد بهرهبرداری نمیشود. 

سبحانی در ارتباط با تعالی سازمانی، آب و محیط زیست نیز اظهار داشت:فولاد مبارکه یکی از شرکتهایی است که مسیر تعالی را بر اساس الگوی تعالی EFQM  به خوبی طی کرده است و کارکرد آن مبتنی بر سیستمهای تعریف شده است و تنها دارنده جایزهی زرین تعالی در ایران نیز محسوب میشود.

وی  در خصوص مشکل آب نیز گفت : واقعیت آن است که از آب قابل استحصال کشور 92 درصد در بخش کشاورزی ، 5 درصد در مصارف خانگی و 3 تا 4 درصد در صنایع کشور مصرف میشود. در زایندهرود نیز حجمی کمتر از یک درصد را مصرف میکنیم. شاهد این مصرف کم نیز همین است که جریان آب زایندهرود در دو سال گذشته بسیار کم و در مواردی خشک شد. اما در این دوسال تولید فولاد مبارکه متوقف نشد که همین مساله نشان میدهد که حجم آب مورد استفادهی فولاد مبارکه پایین است. علاوه بر آن با آنکه شرکت در یک منطقهی خشک قرار دارد با افزایش تولید هر سال میزان آب مصرفی شرکت سال به سال پایین آمده است که گزارشهایی مانند گزارشهایی تعالی شرکت نیز این مساله را تایید میکند.

سبحانی تاکید کرد: با پنج تصفیهخانه بزرگ آب مورد استفادهی خود را به طور مداوم تصفیه کرده و به چرخش در میآوریم و به این طریق از ابتدای تاسیس تا کنون 67 درصد در مصرف آب صرفهجویی داشتهایم. مبارکه  با حجم 4.2 میلیون تن در سال 1370 قرار بود سالانه 40 میلیون متر مکعب آب از زایندهرود برداشت کند اما امروز با ظرفیت 2.5 میلیون تن 23 میلیون متر مکعب آب برداشت میکند که این مساله به وسیله نصب تجهیزات مختلف و استفاده از تکنولوژیهای خشک به جای آببر و صرفهجویی در مصرف بازچرخانی آب انجام شده است.

وی گفت: در بخش محیط زیست نیز که بسیار مورد توجه فولاد مبارکه است توجه کنید که پنج قطب اول فولاد سازی جهان که حجم چند درصد برابر ایران تولید دارند با مشکل حاد محیط زیستی درگیر نیستند. با تمام توان سعی در رعایت استانداردها داریم و در تمام پروژههای خود پیمانکاران را ملزم به رعایت استانداردهای زیست محیطی در طراحی تجهیزات میکنیم. بنابراین آلایندگی شرکت فولاد مبارکه در مقایسه با دیگر رقبا در سطح مطلوبی است و خروجیهای آن در حد استاندارد است و در طرحهای توسعه نیز این استانداردها را رعایت میکنیم.

مدیر عامل فولاد مبارکه با توجه به واردات بی رویه فولاد به کشور نیز اذعان داشت: در صورت رسیدن به  توافقات سیاسی و افزایش تعرفه  واردات، بازار فولاد از رکود خارج می شود . و طبیعتا تثبیت و تحکیم این توافقات منجر به تأثیرگذاری مثبت در صنعت فولاد خواهد شد که اولین تأثیر آن میتواند از بین رفتن و برداشته شدن تحریم های ظالمانه باشد که باعث بهبود شرایط چه در حوزه صادراتی و چه واردات خواهد شد و می تواند به خارج شدن صنایع مختلف و علی الخصوص صنعت فولاد از رکود بیانجامد.

وی افزود: موضوع دیگری که می تواند باعث از بین رفتن رکود و افزایش تولید و در نتیجه بهبود وضعیت در تولید فولادکشور شود، تعرفه های وضع شده در خصوص واردات محصولات فولادی به کشور است. تعرفه هایی که طبعاَ در افزایش تولید داخلی و بهبود اوضاع بی تأثیر نیستند چراکه این افزایش تعرفه ها باعث میشود تا از واردات بی رویه و بی کیفیت محصولات خارجی جلوگیری شود. به هر حال امیدوار و خوش بین هستیم تا با اتخاذ سیاست های مناسب و راهبردی از رکود در صنعت فولاد کاسته شود و رونق تولید و عرضه و تقاضا را در این عرصه شاهد باشیم.