برنج ایرانی کم نیست

با وجود ارزانی قیمت در نوع خارجی، اما هنوز هستند مصرفکنندگانی که جز برنج ایرانی، برنج دیگری در سفره ندارند. در این میان اما مشکلاتی در فرآیند تولید تا مصرف این محصول استراتژیک وجود دارد که به گفته کارشناسان، بازرسی مهمترین ضرورت موجود برای رفع مشکلات در بازار این محصول است.

دبیر انجمن برنج کشور با تاکید بر لزوم نظارت هرچه بیشتر بر بازار برنج گفت: قیمتی که مصرفکنندگان برای خرید برنج در تهران پرداخت میکنند با قیمت این محصول در مراکز عرضه بسیار متفاوت است یعنی برنجی که در شمال کشور با قیمت بین ۷ هزار تا ۷هزار و ۵۰۰ تومان خریداری میشود را در تهران با قیمت بیشتری میخرند.

جمیل علیزاده شایق افزود: از سوی دیگر، تا زمانی که برنج از مرکز عرضه به شهرهای دیگر برسد، در کیفیت این محصول اختلال ایجاد شده و میزان ناخالصی و خرده برنج در آن افزایش مییابد؛ یعنی این محصول در ظاهر و به نام برنج است اما کیفیت واقعی برنج را ندارد. این در حالی است که تفاوت بین قیمت عرضه در شهرهای بزرگ و قیمت برنج در مراکز تولید روز به روز بیشتر میشود. وی تصریح کرد: راهکار این مسئله نظارت بر روند بازار برنج است؛ یعنی از زمانی که این محصول تولید میشود باید نظارتها را آغاز کنیم تا زمانی که به بازار و برای فروش ارائه میشود. این نظارت باید از سوی سازمانهای بازرسی انجام شود که یکی از آنها سازمان حمایت مصرفکنندگان و تولیدکنندگان است که گویی وظیفه نظارتی خود را فراموش کرده است. گفتههای شایق درباره نظارت بر روند تولید، خرید و فروش برنج در حالی است که علیرضا رفیعی، معاون نظارت بر کالاهای سرمایهای سازمان حمایت مصرفکنندگان و تولیدکنندگان گفت: برنج کالایی است که تابع نظام عرضه و تقاضاست و بهطور معمول سیاستهای کلان آن از سوی دولت و دستگاه حاکمیتی وضع و ابلاغ میشود. وی تصریح کرد: آنچه مهم است، با توجه به اجرایی شدن قانون انتزاع، در عمل تمامی امور از جمله نظارت بر تولید، توزیع، آموزش، ترویج و... به وزارت جهاد کشاورزی محول شده است. جالب توجه اینکه در قانون نظام جامع کشاورزی و قانون انتزاع و ماده ۱۰۲ قانون برنامه توسعه، بر استفاده از ظرفیت تشکلها به عنوان اصل مهم در کوتاه کردن فاصله قیمتی مزرعه تا مصرفکننده تاکید شده است. به گفته رفیعی، متاسفانه این خلأ در نظام کشاورزی و باغداری کشور به شدت احساس میشود. بنابراین نقصان و کوتاهی اشاره شده از سوی دبیر انجمن برنج، بیشتر ناشی از کاربردی و عملیاتی نبودن تشکلهای تولیدی و توزیعی است که آنها را تبدیل به نهادهای شکلی کرده است. معاون نظارت بر کالاهای سرمایهای سازمان حمایت مصرفکنندگان و تولیدکنندگان افزود: به جای ایجاد ابهام و اتهام به دیگر سازمانهای حاکمیتی درحالحاضر بازسازی و بازبینی بیشتر در ساختار درونی خود تشکلها لازم و ضروری است که بهطور قطع راهبردهای آن از سوی وزارت جهاد کشاورزی تدوین، عملیاتی و پایش میشود.

کمبود برنج در بازار نداریم

بالا بودن قیمت برنج ایرانی به عاملی برای خرید کمتر مصرفکنندگان تبدیل شده، بهطوریکه تمایل بسیاری افراد به خرید برنج وارداتی است. این در حالی است که از کیفیت برنج ایرانی بسیار بالاتر از خارجیهاست. دبیر انجمن برنج کشور با اشاره به اینکه میزان تولید و واردات برنج در سال ۹۲ و ۹۳ بیش از اندازه نیاز بود، گفت: این امر سبب شد که به اندازه کافی برنج در بازار وجود داشته باشد. البته بسیاری از برنجهای موجود در بازار برنج وارداتی است که مصرفکنندگان نیز بهدلیل ارزان بودن به سمت خرید این محصول میروند.

شایق اظهار کرد: به دلیل تولید محدود، برنج ایرانی در کشور کم است و این امر نیز دلایلی مثل قیمت بالای ماشینآلات کشاورزی، اجرا نشدن قوانین و.. دارد. وی با اشاره به اینکه برنج وارداتی در بازار به اندازه کافی وجود دارد، ادامه داد: مصرفکنندگان به دلیل مسائل اقتصادی و همچنین ارزان بودن برنج وارداتی به سمت خرید این محصول میروند و قیمت بالای برنج ایرانی باعث شده که آنها هنگام پذیرایی و در موارد مهمانی از آن محصول خریداری کنند. البته از میان برنجهای وارداتی برنج ژاپن و کره گرانتر است و سایر برنجها برای مصرفکننده قیمتی ارزانتر دارد. وی درباره جزییات بیشتر از دلایل گران بودن برنج ایرانی در بازار تصریح کرد: دلیل گران بودن برنج ایرانی این است که قیمت تمام شده تولید این محصول در ایران بالاست؛ چون ما نتوانستهایم در تولید محصول به کشاورز کمک کنیم، هزینه تولید نیز افزایش یافته است. بهعنوان نمونه ماشینآلاتی که کشاورز برای کشت این محصول نیاز دارد بسیار گران است. دولت نیز برای بهبود این وضع به کشاورزان کمک کرده اما این کمکها به اندازه کافی نبود.

کاهش قیمت برنج در بهار امسال

در ۳ ماه اول امسال، قیمت هر کیلو برنج وارداتی هزار تومان کاهش داشته که برخی دلیل این کاهش قیمت را کاهش نرخهای جهانی میدانند. البته این موضوع تنها عامل افت قیمت برنج نبوده و دلایل دیگری نیز برای این کاهش قیمت بیان شده است. بهعنوان نمونه دلیل دیگر کاهش قیمت این محصول، تلاش کشورهای صادرکننده برنج به ایران است که میخواهند این محصول را با قیمتی ارزانتر به فروش برسانند تا محصول جدیدشان که درحال برداشت است با محصولات سال گذشته تداخلی نداشته باشد. علیزاده شایق درباره تاثیر برنجهای وارداتی در بازار مصرفی گفت: این درست است که واردات به اندازه و بر اساس نیاز برنج میتواند به تعادل در بازار کمک کند اما گاهی در زمینه واردات نیز افراط و تفریطهایی انجام میشود. بنابراین اگر واردات براساس نیاز و برای تامین کسری باشد مشکل را حل میکند، در غیر این صورت برنج خارجی در انبار و به شکل ذخیره باقی میماند. اما آنچه مهم است، کمک به کشاورز در تولید بیشتر برنج ایرانی است.

آمارها چه میگویند؟

بر اساس آمار گمرک ایران، در ۳ ماه اول امسال ۲۳۵ هزار و ۵۰۰ تن برنج به ارزش ۲۴۲ میلیون و ۹۰۰ هزار دلار از کشورهای پاکستان، امارات، تایلند، ترکمنستان و هند به کشور وارد شده که البته حدود ۸۵ درصد واردات آن از ۲ کشور هند و پاکستان انجام گرفته است. به گونهای که در این میان هند با صادرات بیش از ۱۹۵ هزار تن برنج به ایران، سهمی معادل ۸۳ درصد و پاکستان با صادرات بیش از ۳۰ هزار تن، سهمی حدود ۲ درصد در بازار برنج وارداتی داشتهاند و دیگر کشورها مانند امارات، تایلند و ترکمنستان نیز با فاصله بسیار زیاد در رتبههای بعدی واردکنندگان برنج به ایران قرار دارند. همچنین براساس این آمار، هر کیلوگرم برنج پاکستانی با قیمت ۳هزار و۵۰۰تومان، هر کیلوگرم برنج هندی حدود ۲هزار و ۸۰۰ تومان هر کیلوگرم برنج ترکمنستانی ۳هزارو ۵۰۰ تومان، هر کیلوگرم برنج تایلندی ۲ هزار تومان و هر کیلوگرم برنج اماراتی نیز با قیمت ۲ هزار و ۳۰۰ تومان به کشور وارد شده است. البته حدود ۴۰ درصد تعرفه، عوارض بهداشت و هزینه حملونقل به قیمت برنج وارداتی تا رسیدن به بازار مصرف اضافه میشود. آنچه در این میان مهم به نظر میرسد مدیریت صحیح و نظارت بر روند معیارهای اساسی بازار برنج است. این معیارها در وهله اول به میزان نیاز مصرفکننده اشاره دارد. تولید و واردات بیش از نیاز بازار باعث نوساناتی در بازار داخلی میشود به نحوی که قیمتها را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.

برنج بدون مجوز وارد نشده است

معاون مرکز واردات گمرک ایران گفت: هیچ برنجی بدون مجوز و ثبت سفارش به کشور وارد نشده و تمامی آمار گمرک مستند است. علی معقولی درباره اظهارات معاون وزیر جهاد کشاورزی مبنی بر صحت آمار واردات برنج در ۳ ماه نخست امسال اظهار کرد: گمرک بدون داشتن مستند قانونی حتی اجازه ورود یک کیلوگرم برنج را نیز به داخل کشور نمیدهد. حتی بدون قرنطینه که مسئولیت آن بر عهده وزارت بهداشت است، امکان ورود برنج وجود ندارد. وی با تاکید بر اینکه همه امور در گمرک براساس قانون و مجوز دستگاهها انجام میشود، تصریح کرد: برای واردات برنج نیاز به مجوزهای استاندارد و بهداشت و ثبت سفارش بوده، در غیر این صورت این محصول به صورت رسمی وارد کشور نخواهد شد. معقولی با اشاره به اینکه در جریان نامهنگاری وزارت جهاد کشاورزی با گمرک برای آمار ارائه شده درباره واردات برنج نیستم، یادآور شد: مطمئنا همه چیز در گمرک بر اساس اسناد و مدارک بوده و آمار آن مستند وجود دارد. معاون مرکز واردات گمرک گفت: بخشی از حجم واردات برنج مربوط به سهمیه مرزنشینی بوده که بدون ثبت سفارش و براساس قانون خاص خود انجام میشود. وی ادامه داد: براساس قانون مقررات صادرات و واردات ثبت سفارش این کالاها تا ۶ ماه برای ورود مهلت قانونی دارد.