10راهکار افزایش نقدشوندگی بازار سهام

عمده تعاریفی که از نقدشوندگی سهام صورت میگیرد پیرامون سهولت در خرید و فروش سهم در بازار سهام است، با این حال بر اساس تعاریف علوم مالی کاهش ریسک معاملاتی برای سهام بدون آنکه قیمت سهم چندان تغییرات شدیدی را تجربه کند به منزله نقدشوندگی محسوب میشود.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که نقدشوندگی میتواند دو تاثیر کلان و خرد در بازار داشته باشد. از دیدگاه کلان، وجود بازارهای سرمایه با نقدشوندگی بالا برای تخصیص کارآمد سرمایهها ضروری است و تاثیر بسزایی بر ثبات سیستمهای مالی دارد، زیرا این بازارها بهتر میتوانند شوکهای سیستماتیک را جذب کرده و از سرایت آن به دیگر اجزای سیستم مالی بکاهند. اما از دیدگاه خرد، ویژگی اصلی بازارهای با نقدشوندگی بالا، کم بودن فاصله بین قیمتهای پیشنهادی خرید و فروش است. به این معنا که معاملات مقرون به صرفه اجرا شوند. با این حال برآورد میشود با افزایش نقدشوندگی، هزینه سرمایهگذاران از طریق کاهش دامنه نوسان و هزینههای معاملاتی، کاهش یابد و همچنین هزینه سرمایه ناشران نیز کاهش پیدا کند.

بررسیها بیانگر این است که نقدشوندگی به عمق (تاثیر معاملات با حجم زیاد بر قیمت)، عرض (فاصله بین قیمتهای پیشنهادی خرید و فروش)، انعطافپذیری (مدت زمان به تعادل رسیدن بازار پس از نوسان شدید قیمت) و همچنین زمان (سرعت انجام معاملات) در بازار بستگی دارد. این معیارها، معیارهای سنتی نقدشوندگی بازار هستند. همچنین نقدشوندگی به بسیاری از اصول اقتصاد کلان و اصول بازار شامل سیاستهای مالی کشور، رویکرد حاکم بر نرخ ارز و نیز محیط نظارتی نیز بستگی دارد.

تحلیلگران نقدشوندگی را بهعنوان موردی از توان رقابتی سهام در بازار میدانند و معتقدند در کنار اختلاف قیمتی بین سهام، درصد روزهای معاملاتی در یک دوره مالی مثلا یک سال نیز تعیینکننده نقدشوندگی سهام در بازار است. در همین رابطه «دنیای اقتصاد» در گفتوگویی با ولی نادی قمی، مدیر عامل تامین سرمایه نوین به بررسی راهکارهای افزایش نقدشوندگی بازار سرمایه پرداخته است. نادی در این گفتوگو 10 عامل را بهعنوان راهکارهای افزایش

نقد شوندگی بازار سرمایه بیان کرد و گفت تنوع ابزارهای مالی، حضور سرمایهگذاران بینالمللی و افزایش شفافیت عملکرد شرکتهای بورسی از راهکارهایی است که میتواند در بلند مدت تاثیر بسزایی در نقدشوندگی بازار داشته باشد.

وی درخصوص معضلات بازار سرمایه در سالهای اخیر بیان کرد: نظریه پردازان اقتصادی بر این باورند که یکی از زیربناهای توسعه اقتصادی و صنعتی شدن کشور، توسعه سیستمهای مالی است که وظیفه تجهیز و تخصیص بهینه وجوه را به عهده دارد. به اعتقاد آنها، افزایش کیفیت ارائه خدمات مالی چه از طریق نظام بازار پول و چه از طریق نظام بازار سرمایه موجب رشد اقتصادی کشور میشود. نظام مالی کشورمان اگرچه بانک پایه است اما طی سالهای اخیر تلاشهای جدی در جهت توسعه بازار سرمایه انجام شده است. بازاری که از مشکلات عمده نظیر ضعف تحلیل، عدم حضور نهادهای مالی توانگر و سرمایهگذاران بینالمللی، عدم تنوع ابزارهای مالی، کارآیی ضعیف، ضریب نفوذ پایین در بین خانوارها، مشارکت ضعیف در تامین مالی شرکتها و پروژهها، بالا بودن هزینه معاملات و عمق پایین (دشواری نقدشوندگی) رنج میبرد. وی همچنین درخصوص تعاریف نقدشوندگی در بازار سرمایه بیان کرد: یکی از مهمترین کارکردهای بازار اوراق بهادار تامین نقدشوندگی است. نقدشوندگی به معنای توانایی بازار در جذب معاملات بزرگ بدون ایجاد نوسان شدید در قیمت است که از طریق فراوانی معاملات، حجم معاملات، ارزش سهام معامله شده و تفاوت قیمت پیشنهادی در عرضه و تقاضا سنجیده میشود. این کارشناس ارشد بازار سرمایه در ادامه افزود: در یک بازار نقدشونده معاملات با کمترین وقفه زمانی انجام میشود. بازاری توسعه یافته تلقی میشود که نقدشونده بوده و قیمتهای واقعی و منصفانه داراییهای مالی را منعکس میکند. بازار سهام ایران بازاری است نوپا که مجموعه عوامل افزایش نقدشوندگی در آن کمتر دیده میشود.

نادی همچنین در ادامه عوامل افزایش نقدشوندگی بازار را این چنین بیان کرد و گفت: افشای شفاف و کامل اطلاعات توسط شرکتها از مواردی است که در سالهای اخیر توجه چندانی به آن نشده است. توجه به این موضوع میتواند در کنار گزارشهای تحلیلی منسجم اطمینان فعالان بازار را نسبت به وجود تقارن اطلاعاتی بالا برده و در نهایت نقدشوندگی بازار را افزایش دهد.

وی دومین راهکار درخصوص ارتقای نقدشوندگی را برقراری نظام حاکمیت شرکتی قوی بیان کرد و افزود: نظام حاکمیت شرکتی میتواند شرایط افزایش کیفیت سود، ارائه اطلاعات شفاف، کارآیی بازار و در نهایت افزایش عمق بازار را فراهم آورد.

استقرار نظام حقوقی کارآ دیگر عاملی بود که نادی از آن نام برد و افزود: اجرای قوانین مناسب برای حمایت از سرمایهگذاران خارجی و مالکیت خصوصی میتواند تسهیل معاملات مالی و اجرای قراردادها و کاهش هزینههای نظارت بر اجرای قراردادها را در بر داشته باشد. همچنین تنوع ابزارهای مالی در بازار سرمایه باعث جذب سلایق سرمایهگذاران مختلف از حیث ریسک و بازده از طریق تنوع ابزارهای مالی میشود که این موضوع میتواند در بلندمدت موجب افزایش حضور سرمایهگذاران خرد و کلان در بازار شود.

نادی همچنین حضور سرمایهگذاران بینالمللی را در بازار بسیار مفید دانست و در توضیح آن بیان کرد: حضور سرمایهگذاران بینالمللی در بازار سهام کشور علاوه بر انتقال تجارب و تکنولوژیهای به روز سرمایهگذاری، شرایط افزایش نقدشوندگی بازار را فراهم میآورد. برای حضور سرمایهگذاران خارجی علاوه بر قوانین حمایتکننده، حداقل باید صورتهای مالی شفاف که بر مبنای استانداردهای بینالمللی تهیه و حسابرسی میشود، ارائه شود وی همچنین توسعه فناوریهای معاملاتی را در بازار سرمایه لازم دانست و گفت: رشد معاملات آنلاین (برخط) مستلزم توسعه فناوریهای معاملاتی است که توان پاسخگویی به نیاز کاربران و افزایش حجم و فراوانی معاملات را داشته باشد.  افزایش میزان سهام شناور آزاد در بورس از دیگر مواردی است که این کارشناس بازار سرمایه به آن اشاره کرد و گفت: به منظور معامله روان سهام و افزایش میزان معاملات وجود میزان مشخصی از سهام شناور آزاد لازم است. در حال حاضر میزان سهام شناور شرکتهای بورسی و فرابورسی در سطح قابل قبولی قرار ندارد و همین امر معضلات معاملات در این بازار را افزایش داده است.

نادی همچنین سه عامل دیگر را موثر بر افزایش نقدشوندگی بازار سرمایه دانست و گفت: کاهش هزینههای معاملات، افزایش ساعات معاملات در بازار و توسعه بازارگردانی سهام از عواملی است که در بلندمدت میتواند تاثیر بسزایی در بازار داشته باشد.

وی در توضیح این عوامل گفت: در حال حاضر شرکتهای بورسی و فرابورسی از بابت درج شان در تابلوهای این دو بازار حق درج پایینی میپردازند. در عوض سرمایهگذاران از بابت معاملات سهام هزینه بالایی میپردازند. این موضوع میزان فراوانی معاملات و به تبع آن نقدشوندگی بازار را کاهش میدهد. همچنین افزایش ساعت معاملاتی ضمن تسهیل شرایط حضور سرمایهگذاران خارجی، به سایر سرمایهگذاران فرصت بیشتری برای تحلیل بازار خواهد داد و موجب افزایش حجم معاملات در بازار سهام میشود.  وی در پایان بیان کرد: تقویت نقدشوندگی اوراق بهادار و حفظ ثبات بازار سهام از طریق توسعه فعالیتهای بازارگردانی امکان پذیر نیز میتواند تاثیر بسزایی در بازار داشته باشد و به نقدشوندگی بازار سرمایه کمک کند.