بنز‌ و‌ فولکس ‌در جاده مخصوص

چند سالی میشود که در پی تشدید تحریمهای بینالمللی علیه ایران، خودروسازی کشور امکان شراکت و همکاری با بزرگان صنعت خودرو دنیا را از دست داده و از این ناحیه متضرر شده است. این در شرایطی است که تا پیش از تشدید تحریمها، برخی از غولهای خودروسازی جهان در ایران حضور داشتند، از جمله دو شرکت پرآوازه آلمانی یعنی «دایملر» و «فولکس واگن». هرچند فعالیت این دو خودروساز در ایران اندک بود و به مونتاژ محدود میشد، اما به هر حال صرف حضورشان در «جاده مخصوص»، اهمیت داشت و رفتن شان نیز سبب شد امکان همکاریهای گستردهتر میان آنها و صنعت خودرو کشور از بین برود.

در این بین، فولکس واگن با یکی از خودروسازان بخش خصوصی ایران به نام «بم خودرو» همکاری داشت و نتیجه آن، تولید خودرویی به نام «گل» در این شرکت (بم خودرو) بود. اگرچه شراکت فولکس و بم خودرو به مونتاژ چند هزار خودرو در سال محدود میشد، اما تشدید تحریمها اجازه نداد همین همکاری اندک نیز پابرجا بماند و در نهایت فولکسیها تصمیم بهترک «جاده مخصوص» گرفتند. اوضاع در مورد دایملر (که در ایران این شرکت را به نام بنز میشناسند) نیز تقریبا به همین شکل بود، چه آنکه این شرکت نیز همکار ایران خودرو به شمار میرفت و نه تنها محصولات تجاری در ایران به تولید میرساند، بلکه در سایت مرکزی ایران خودرو نیز سالی چند صد دستگاه سواری بنز مونتاژ میکرد.

با این حال، رابطه ایران خودرو و بنز نیز پس از تشدید تحریمها تقریبا قطع شد تا پای یکی از غولهای صنعت خودرو جهان از ایران بریده شود.

حالا چند سال پس از خروج آلمانها از «جاده مخصوص» و همزمان با رسیدن پرونده هستهای ایران به حساسترین مراحل خود، بوی آشتی میان آنها (خودروسازان آلمانی) و جاده مخصوصیها (خودروسازان ایرانی) به مشام میرسد و گویی دو طرف منتظر کنار رفتن دیوار تحریمها و پیوندی دوباره هستند.

اگر کمی به عقب برگردیم و اظهارات مسوولان خودروسازی ایران را طی یکی دو سال گذشته (همزمان با افزایش امیدواریها به توافق هستهای ایران و کشورهای 1+5) مرور کنیم، متوجه میشویم که آنها از تمایل خود به همکاری با آلمانیها صحبت به میان آوردهاند. اوضاع به شکلی است که برخی از آنها حتی تلویحا تایید کردهاند شریک جدید خودروسازی ایران، یک شرکت آلمانی است و در این بین، دو گزینه اصلی مطرح میشود، یکی فولکس واگن و دیگری دایملر.

از قضا آلمانیها نیز به تازگی از تحرکات خودروسازان این کشور برای حضور در بازار خودرو ایران گفته و البته تاکید کردهاند که همه چیز به نتیجه مذاکرات هستهای بستگی دارد. بنابر گزارش فایننشالتایمز، برخی از شرکتهای آلمانی که تا پیش از تحریمها کسبوکاری 10 تا 15 میلیون یورویی در ایران داشتند، بیصبرانه انتظار توافق هستهای میان ایران و کشورهای گروه 1+5 را میکشند تا پروژههایی بزرگ را در یکی از قدرتهای خاورمیانه پیاده کنند. بهعنوان مثال، شرکت فولکس واگن که بزرگترین خودروساز اروپا و سومین غول خودروسازی جهان به شمار میرود، با دقت اخبار مربوط به مذاکرات هستهای را پیگیری میکند تا در ایران پس از تحریم، جایی برای خود داشته باشد.

همچنین شرکت دایملر نیز از مذاکرات هستهای غافل نمانده و قصد دارد در صورت لغو تحریمها علیه ایران، راهی بازار خودرو این کشور شود.

آنطور که یکی از مقامات ارشد آلمانی میگوید: «همزمان با نزدیک شدن به لحظات پایانی مذاکرات هستهای میان ایران و کشورهای گروه 1+5، وضعی شبیه به یک مسابقه قایقرانی پیش آمده و هر شرکتی در تلاش است خود را در بهترین موقعیت قرار دهد تا نخستین فردی باشد که با شلیک توپ به جلو حرکت میکند.»

در این شرایط البته آلمانیها بر این باورند که کشورشان با ایران روابط تجاری و فرهنگی دیرینهای دارد و پیشینه آن به قرن نوزدهم میلادی باز میگردد. به عبارت بهتر، آلمان به عکس بریتانیا و روسیه، هیچ تاریخچه امپریالیستی از خود در منطقه بر جا نگذاشته است و این باعث خواهد شد که به شریکی جذابتر در منطقه تبدیل شود.

تا اواخر دهه 1930 شرکتهای آلمانی تقریبا در همه پروژههای عمده صنعتی در ایران از جمله راهآهن برونمرزی مشارکت داشتند، اما در سالهای تحریم، چین، امارات متحده عربی، کره جنوبی،ترکیه و هندوستان در روابط تجاری با ایران از آلمان پیشی گرفتند. بنابر آمار، صادرات آلمان به ایران از اوج 4/4 میلیارد یورویی خود در سال 2005 به 1/8 میلیارد یورو در سال 2013 کاهش یافته و آلمانها حالا به دنبال احیای وضع قبلی و حتی گسترش فعالیت خود در ایران هستند.در این شرایط، به نظر میرسد خودروسازان آلمانی جزو اولین شرکتهایی هستند که قصد بازار ایران را کردهاند، منتها به شرط لغو تحریم ها.بر این اساس، شرکت دایملر اعلام کرده که از نزدیک وضعیت را در دست بررسی دارد و میداند هر مبادله یا ورود مجدد این شرکت به بازار ایران، در گرو نتیجه مذاکرات هستهای است.

همچنین یکی از افرادی که از نزدیک در جریان تحولات شرکت فولکس واگن است نیز تاکید میکند که «مذاکرات این شرکت (با خودروسازان ایرانی) در جریان است» به گفته وی، «بخش اعظم این مذاکرات در پشت صحنه در جریان است تا معلوم شود که هر طرف نیاز به چه اهرمهایی دارد.» همچنین اما یک منبع نزدیک به دولت آلمان نیز به تازگی گفته که «صنایع آلمان میخواهند به ایران بیایند، زیرا نگران هستند که اگر معطل کنند، فرانسویها یا حتی آمریکاییها زودتر از آنان وارد این بازار شوند.»