تاثیر بازگشت ایران به بازار نفت بر اوپک

به گفته تحلیلگران، بازگشت نفت ایران به بازارها در پی توافق مهم هسته ای بین این کشور و قدرت های جهانی ممکن است موجب بروز تنش های جدیدی در سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام(اوپک)، و در عین حال موجب تقویت راهبرد این سازمان درباره تولید نفت شود. ایران و قدرت های جهان سه شنبه هفته گذشته به توافقنامه ای تاریخی برای اطمینان از عدم دستیابی ایران به بمب اتمی دست یافتند. این توافقنامه در عین حال زمینه را برای رفع تحریم ها و بازگشت تدریجی نفت ایران به بازارهای جهانی در سال آینده فراهم می سازد.

به موجب این توافقنامه، محدودیت های شدیدی بر فعالیت های هسته ای ایران دست کم تا یک دهه اعمال خواهد شد. در مقابل، تحریم هایی که موجب کاهش صادرات نفت خام ایران -پنجمین تولیدکننده بزرگ نفت جهان- شده است، لغو، و میلیاردها دلار از دارایی های مسدود شده این کشور آزاد خواهد شد. به گفته چارلز رابرتسون، کارشناس اقتصادی بانک سرمایه گذاری رنسانس کاپیتال Renaissance Capital، صادرات جمهوری اسلامی ممکن است از یک میلیون و 600 هزار بشکه در روز در سال 2014 به روزانه دو میلیون و 400 هزار بشکه در سال 2016 برسد. اوپک - که 12 عضو دارد و در مجموع یک سوم نفت جهان را تولید می کند- در اندیشه این است که آیا بازگشت نفت ایران به بازار موجب تشدید عرضه نفت مازاد به بازار و کاهش هر چه بیشتر قیمت نفت خواهد شد. اوپک در نشست اخیر خود که ماه ژوئن در وین برگزار شد، سهم تولید خود را در بازار حفظ کرد. این سازمان راهبرد خود را که عربستان از آن حمایت می کند، برای حفظ سهم خود در بازار و مقابله با افزایش عرضه نفت شیل آمریکا تغییر نداد. بهای نفت خام هفته پیش در پی حصول توافق بین ایران و گروه پنج به علاوه یک و افزایش ارزش دلار کاهش یافت. کاهش بهای نفت موجب نگرانی در میان اعضای اوپک شد که قرار است چهارم دسامبر تشکیل نشست دهند. هر بشکه نفت برنت دریای شمال در برابر حدود 56 دلار، و هر بشکه نفت خام وست تگزاس اینترمدیت در برابر حدود 52 دلار داد و ستد شد.

اختلاف در میان اعضای اوپک

به گفته تحلیلگران، اعضای فقیرتر اوپک از جمله آنگولا، الجزایر و ونزوئلا- که برای تامین بودجه خود به شدت وابسته به درآمدهای حاصل از فروش نفت هستند- ممکن است بار دیگر خواهان کاهش تولید اوپک به علت کاهش قیمت نفت باشند. اما کشورهای عربی تولیدکننده نفت در حوزه خلیج فارس که کشورهای ثروتمندی به شمار می روند، و عربستان در راس آنها قرار دارد، همچنان مایل به حفظ سهم تولید اوپک در بازار، و بیرون راندن تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا از بازار با پایین تر آوردن قیمت نفت هستند. آن-لوئیس هیتل که که در مؤسسه مشاوره وود مکنزیWood Mackenzie کار می کند گفت: « به طور قطع بین کشورهای عضو اوپک بر سر سیاست جدید تلاش برای کسب سهم جدید در بازار اختلاف نظر وجود دارد. بنابراین احتمال دارد اوپک نشستی جنجالی داشته باشد و فشارهایی برای نشست فوق العاده این سازمان پیش از ماه دسامبر اعمال شود.» صلاح خبریSalah Khabri، وزیر انرژی الجزایر با توجه به قیمت پایین نفت خام، هفته پیش در گفتگو با خبرگزاری دولتی ای پی اس گفت ممکن است لازم باشد اوپک نشست فوق العاده برگزار کند. جاسم السعدون، رئیس مرکز مشاوران اقتصادی الشال کویت گفت: «مشکل وقتی شروع می شود که اوپک بخواهد در بحبوحه عرضه مازاد نفت به بازار و اختلافات بر سر سهم تولید نفت در بازار، برای حفظ سهم خود در بازار مبارزه کند.» وی هشدار داد: « اگر ایران، ونزوئلا، الجزایر و لیبی - که همگی نیاز به تولید نفت بیشتری دارند- با کشورهای عربی تولیدکننده نفت حوزه خلیج فارس وارد مناقشه شوند، این به منزله پایان کار اوپک خواهد بود.»

ینس نیرویگ پدرسنJens Naervig Pedersen ، تحلیلگر «دانسکه بانک» Danske Bank ، گفت این کشورها از کاهش قیمت نفت خام به شدت ضرر کرده اند. وی در عین حال گفت: « قدرت جمعی این کشورها شاید برای تغییر عقیده عربستان و اعضای اصلی اوپک در خاورمیانه کافی باشد.»

کلید تقاضای جهانی

سقف تولید اوپک در ماه ژوئن، با وجود سقوط قیمت نفت از ژوئن 2014 تا ژانویه سال 2015 که موجب کاهش شدید درآمدهای اعضای این سازمان شد، 30 میلیون بشکه در روز بود. اوپک به درخواست برخی از اعضای خود از جمله ایران برای در نظر گرفتن قیمت معقول 75 تا 80 دلار برای هر بشکه نفت اعتنا نکرد. بنا بر اعلام بانک ناتیکسیسNatixis فرانسه، پیش بینی می شود میانگین بهای هر بشکه نفت خام در سال آینده بالاتر از 62 دلار باشد. هیتل گفت قیمت پایین نفت ممکن است موجب کاهش تولید انرژی در آمریکا و ایجاد فرصت برای بازگشت نفت ایران به بازار شود- مشروط بر اینکه تقاضای انرژی در جهان تغییر نکند. وی افزود: « با توجه به عوامل کلیدی عرضه و تقاضا در سال آینده و قیمت فعلی نفت خام، پیش بینی می شود روند رشد عرضه نفت آمریکا به بازار کندتر شود. بنابراین ممکن است تا زمانی که رشد تقاضا ادامه داشته باشد، فضایی برای تولید نفت ایران باز شود.»