رقابت اروپایی‌ها برای بازگشت به صنعت نفت ایران

تنها چند روز پس از امضای توافق و در حالی که شورای امنیت در حال تصویب قطعنامه لغو تحریمهای ایران بود یک هیات عالیرتبه آلمانی به ریاست قائم مقام صدراعظم این کشور و وزیر اقتصاد و انرژی به ایران سفر کرد.

پس از آن قرار است در هفته جاری یک هیات فرانسوی به ایران سفر کند. ایتالیاییها هم خود را آماده سفر به ایران کردهاند. در این میان انگلیسیها هم سعی دارند با آمادهسازی شرکتهای خود، این رقابت پرسود را از دست ندهند.

گویی تحریمهای اقتصادی اعمالی در سالهای گذشته بیش از هر کشوری، اروپا را آزار داده است. باید انتظار کشید و دید که رقابت اروپاییها در ماههای آینده همزمان با اجرایی شدن توافق هستهای چگونه رقم خواهد خورد.

از سوی دیگر ایجاد و تمهید شرایط لازم در راستای ایجاد جذابیتهای سرمایهگذاری برای ورود سرمایههای خارجی؛ با هدف توسعه حوزههای نفتی و گازی؛ از طریق کاهش ریسک سرمایهگذاری به عنوان یکی از اساسیترین راهبردهای استراتژیک در صنعت نفت است که اکنون به لطف توافق اخیر هستهای و رفع تحریمها، گام اساسی برای تحقق آن برداشته شد.

نشریه فارین پالیسی در مقالهای با عنوان «بازگشت ایران به بازارهای انرژی خبر خوبی برای کمپانیهای نفتی و خبر بدی برای روسیه است» به صراحت اعلام میدارد که به تدریج یک بازیگر قدرتمند به نام ایران وارد بازارهای بینالمللی انرژی خواهد شد.

کشور ایران ذخایر نفتی و گازی فراوانی دارد و بناراین، همواره مورد توجه کمپانیهای معظم نفتی قرار داشته است. در ادوار مختلف زمانی، شاهد حضور شرکتهای بزرگ نفتی در صنعت نفت بوده که دامنه آن از صنایع بالادستی و پایین دستی تا عرصههای مختلف نفت و گاز و پالایش و پتروشیمی کشیده می شده است.

در هفتههای اخیر، غولهای نفتی از اطراف و اکناف دنیا مانند توتال و شرکتهای معتبر اتریشی و همچنین کمپانیهای ایتالیایی، فرانسوی، کرهای، هندی، ژاپنی و حتی آفریقای جنوبی به طور رسمی از گسترش همکاریهای اقتصادی با تهران خبر دادهاند و اختصاصا اروپاییها، گروههای مذاکرهکننده ارشدی را به ساختمان طالقانی روانه کردهاند.

طی سالهای گذشته، ارتباط ایران با پالایشگران اروپایی قطع نشده و اروپاییها منتظر نفت ایران هستند که در این راستا باید از پالایشگاههایی در ایتالیا و اسپانیا و یونان نام برد که اعلام داشتهاند بلافاصله بعد از رفع تحریمها، خرید نفت از ایران را آغاز خواهند کرد.

به هر تقدیر شرکتهای اروپایی در حوزهی صنعت نفت برای جلب فرصتهای تجاری، به تعبیر نشریه گاردین «به رقابت با یکدیگر» برخاستهاند؛ چنانکه به نقل از یکی از فعالان اقتصادی؛ شمار شرکتهای علاقهمند به سرمایهگذاری در ایران را «غیرقابل باور» خوانده است.

زودتر از همه آلمانیها به ایران رسیدند و مذاکراتی را با مقامات ایرانی به عمل آوردند. شبکه المیادین طی گزارشی اعلام کرده که میزان مبادلات تجاری ایران و آلمان در سال 2005 حدود 4.5 میلیارد دلار بوده که در مدت تحریم تقریبا نصف شده و اکنون طرفین تلاش دارند این مبلغ را طی دو سال به 5 میلیارد یورو برسانند.

بعد از آن نوبت فرانسویها است که به طور اختصاصی نسبت به حضور در صنعت نفت کشورمان ابراز علاقه شدید کردهاند و در همین هفته قرار است که یک هیات بلندپایه از آن کشور برای مذاکرات به تهران سفر کند.

وزیر خارجه فرانسه اعلام کرد که پس از توافق تاریخی ایران و کشورهای گروه ١+٥ به تهران سفر میکند.

وی تاکید کرد که این، یک سفر عادی است و پس از توافق جامع هستهای وین، ایران و فرانسه باید روابط عادی خود را از سرگیرند. گویا پاریس هم از حالا خود را برای بازگشت به صنعت نفت ایران، آماده کرده است.

بنابر گزارش رویترز، در اوایل مهر امسال قرار است مهمترین لابی تجاری فرانسه موسوم به «مدف»، هیاتی متشکل از نمایندگان حدود 80 شرکت فرانسوی را به تهران اعزام کند.

بنابر گزارش رویتر؛ فرانسه، انگلیس و آلمان با واشنگتن توافق کردهاند که پس از برداشته شدن تحریمها، شرکتهایشان به دلیل همکاری با ایران جریمه نشوند.

نشریهی نیویورک تایمز خبر داده که سران شرکتهای بزرگ نفتی (منجمله توتال) در ماه ژوئن در شهر وین با وزیر نفت ایران ملاقات کرده و در هفتههای اخیر به دنبال «فرصتهای سرمایهگذاری» در ایران هستند.

در این باره برخی کارشناسان و مقامات معتقدند که تمرکز فوری سرمایهگذاری در ایران، میبایستی بر بهبود زیرساختهای هیدروکربنی با هدف افزایش تولید باشد تا انجام اکتشافات جدید.

مدیر شرکت توتال فرانسه نیز اظهار داشته که «ما ایران را دوست داریم و علاقمند هستیم که به ایران بازگردیم، توتال و ایران میتوانند در خصوص استخراج گاز با هم فعالیت زیادی داشته باشند و میتوانند این فعالیتها را ادامه دهند.»

در همین حال، این مقام مسئول تصریح کرد که اولویت اول ما در ایران سرمایهگذاری در حوزه گاز است. وی همچنین اشارهای به همکاری این شرکت در حوزه گاز در قبل از تحریمها داشت.

اکنون به نظر میرسد نظام تصمیمگیری کلان در فرانسه، نگاه ویژهای به اهمیت ایران برای آن کشور دارد. از سوی دیگر ورود به بازاهای ایران نیز از سوی تصمیمگیران و مقامات ارشد فرانسه نیز مورد حمایت قرار دارد.

برخی رسانههای منتقد دولت سعی دارند موضع سختگیرانه دولت فرانسه در پرونده هستهای ایران را مانع بزرگی بر سر راه شرکتهای فرانسوی در ایران تعبیر میکنند.

عضو کمیته روابط خارجی سنای فرانسه ضمن ابراز تاسف از موضع سخت کشورش در مذاکرات هسته با ایران، به جایگاه و اهمیت بالای ایران در بازار جهانی انرژی اشاره کرد و گفت: 'من همیشه اعلام کردهام که موضع فرانسه در مذاکرات هرگز سازنده نبوده است و کمکی به حل مشکل نمیکند. من معتقدم که فرانسه باید همیشه اهمیت ایران را در بازار جهانی انرژی در نظر گیرد و براساس آن رفتار خود را تنظیم کند.'

خانم ناتالی گولت همچنین با اشاره به حضور شرکتهای نفتی فرانسوی در صنعت نفت ایران در گذشته به ویژه شرکت توتال، اظهار داشت: زیان تحریمها برای شرکتهای فرانسوی چشمگیر بوده و این زیان به طور خاص در حوزه نفت و گاز و سرمایه گذاری در این حوزه ها با توجه به موضع سرسختانه پاریس، همیشه این احتمال وجود دارد که در کنار دیگر کشورها، شرکتهای فرانسوی برای ورود به بازار ایران در حاشیه بمانند.

گولت اما در عین حال گفت که به حسن روحانی رئیس جمهوری ایران اعتماد دارد و از اینکه بعد از دو سال مذاکره، تهران و شش قدرت جهانی به توافق جامع هستهای دست یافتند، خوشحال است.

وی این توافق را برای اقتصاد جهانی و اقتصاد فرانسه به دلیل ایجاد شرایط پایداری در حوزه انرژی با بازگشت ایران به بازارهای انرژی یک فرصت بزرگ دانست.

خانم گولت که سمت معاون رئیس گروه پارلمانی فرانسه و کشورهای خلیج فارس را هم برعهده دارد با اشاره به برنامه سفر لوران فابیوس وزیر خارجه این کشور به تهران گفت: در این دیدار به غیر از مسائل سیاسی، مسائل اقتصادی از جمله بازگشت شرکتهای فرانسوی به حوزه سرمایهگذاری نفت و گاز ایران، استفاده از شبکه مالی، گسترش تجارت دو جانبه و امنیت سرمایهگذاری در ایران مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

وی با اشاره به مشکلات و چالشهای تحمیل شده توسط تحریمها در روابط اقتصادی و انرژی ایران و اروپا، اضافه کرد: 'من بسیار خوشحالم که به رغم لابیها و اتاق فکرهای نزدیک به جناحهای تندرو، همچنین فشارهای برخی کشورهای عربی و اسرائیل، نهایتا توافق جامع هستهای حاصل شد.'

وی افزود: 'مادامی که گزینه دیپلماسی و تعامل وجود دارد، تحریم، فشار و جنگ ابزارهایی ناکارآمد هستند که در سالهای گذشته واقعا مردم عادی ایران را زیر ضربه قرار داد. من همیشه طی این سالهای سخت تحریم مدافع مردم ایران بودهام و شناخت خیلی زیادی از این کشور دارم. '

این سناتور فرانسوی در پاسخ به پرسشی پیرامون چگونگی تعاملات اقتصادی دو کشور در بعد از تحریمها، اظهار داشت: ظرفیت توسعه ایران در دوران بعد از تحریمها بسیار بالاست و با شتاب خواهد بود، اما نباید از نظر دور داشت که خود اروپا نیز در رکود اقتصادی به سر میبرد و همکاری با ایران میتواند به اقتصاد اروپا کمکهای شایانی کند که یکی از این همکاریها؛ حوزه نفت و انرژی است.

خانم گولت در ادامه توافق هستهای با ایران را پیروزی دیپلماسی، موفقیتی ژئوپولیتیکی و ژئو اکونومیکی عنوان کرد و گفت: باید دوران درخشان بعد از تحریمها را به نظاره نشست و اثرات مثبت آن را نه تنها در روابط ایران و غرب، بلکه در کل منطقه دید.

به اعتقاد وی اقتصاد جهانی در آینده، شاهد تحولات مثبتی به حضور ایران خواهد بود.