دورنمای خاکستری بورس تهران

وضعیت سودآوری صنایع مختلف بورسی در چهار ماه نخست سال جاری را بررسی کرده ایم. به این ترتیب مشاهده میشود در مجموع شرکتهای بورسی حدود 2680 میلیارد تومان (معادل 5 درصد سود پیشبینی شده شرکتها در ابتدای سال) پیشبینی سود خود را کاهش دادهاند.

هرچند این مساله نگرانیهایی درباره وضعیت کوتاهمدت بازار سهام به وجود آورده است، اما خوشبینی به گشایشهای هستهای و همچنین ارزنده ماندن قیمت سهام به علت تقسیم سودها در فصل مجامع باعث شدهاند احتمال تداوم روند نزولی بازار سهام تضعیف شود که نمونه آن را در معاملات روزهای پایانی هفته گذشته مشاهده کردیم.

بهترین و بدترین صنایع از نظر تغییرات سودآوری

همانطور که اشاره شد در ادامه ارائه گزارشهای سهماهه، بسیاری از شرکتهای بورسی پیشبینی سودآوری خود را دستخوش تغییر کردند. در این میان، با توجه به آنکه وضعیت اقتصادی کشورمان هنوز در رکود نسبی به سر میبرد، کاهش سودآوری یا همان تعدیل منفی بیش از تعدیل مثبت شرکتها بود به طوری که از 36 گروه بورسی (گروه سرمایهگذاریها به علت آنکه ملزم به ارائه پیشبینی سودآوری نیستند در این بررسی نیامدند) 16 صنعت با کاهش سودآوری مواجه شدند و در مقابل، 13 گروه در چهار ماه نخست سال تعدیل مثبت دادهاند.

در میان گروههایی که تعدیل منفی دادهاند، صنایع مهمی همچون قند و شکر، فلزات اساسی، خودرو، فرآوردههای نفتی، محصولات شیمیایی، سیمان، کاشی، لاستیک و انبوهسازی به چشم میخورند. گروه قند و شکر حدودا 74 درصد تعدیل منفی سودآوری داده است که بیشترین میزان کاهش سودآوری محسوب میشود؛ افزایش هزینههای تولیدکنندگان قند و عدم امکان افزایش نرخ فروش (تعیین قیمتها به صورت دستوری از سوی دولت) از جمله مهمترین عوامل وضعیت نامطلوب گروه قندی محسوب میشوند.

از سوی دیگر، گروههایی مثل فلزات اساسی، سیمان، کاشی و انبوهسازی به علت رکود نسبی در اقتصاد به ویژه در بخش مسکن با افت سودآوری مواجه شدند. به این ترتیب، موجودی کالای انبارها به شدت افزایش یافته و در نتیجه شرکتها در بخش فروش با مشکلات زیادی مواجهند. در این شرایط، گشایشهای هستهای نیز با تاخیر در این صنایع اثرگذار خواهد بود، زیرا افزایش تقاضا در این بخشهای اقتصادی مستلزم رونق اقتصادی به ویژه در بخش مسکن است که زمانبر بوده و به سرعت امکانپذیر نیست.

گروه خودرو نیز با مشکلاتی مثل کمبود تقاضا و همچنین بدهیهای نسبتا بالا مواجه است. با این حال، جذابیت این صنعت برای سرمایهگذاران خارجی سبب شده سهامداران نسبت به آینده این صنعت پس از اجرای توافق هستهای امیدوار باشند. در سوی دیگر، گروه فرآوردههای نفتی به علت مشکلات عدیدهای که با شرکت پالایش و پخش در زمینه قیمتگذاری محصولات و مواد مصرفی دارد با کاهش سودآوری مواجه بوده است. همچنین، مشابه گروه پتروشیمی، افت قیمت نفت در ماههای اخیر نیز بر کاهش سودآوری این شرکتها اثرگذار بوده است. از سوی دیگر، گروههایی مثل خدمات فنی و مهندسی، بیمه، سایر واسطهگریهای مالی (لیزینگ)، حمل و نقل و بانکها از جمله مهمترین گروههایی بودند که نسبت به ابتدای سال با افزایش پیشبینی سودآوری همراه بودند.

شرکت مپنا در گروه خدمات فنی و مهندسی به علت برنامهریزی برای اجرای طرحهای توسعهای در سال جاری توانسته پیشبینی سودآوری خود را افزایش دهد. در سمت دیگر، گروه حمل و نقل در انعقاد برخی قراردادهای جدید و کاهش هزینهها موفق بوده است که با رشد پیشبینی سودآوری این صنعت همراه شده است. انتظار میرود پس از گشایشهای هستهای، حمل و نقلیها شانس بالایی برای بهبود سودآوری داشته باشند. گروههایی مثل بیمه، لیزینگ و بانک نیز که به نحوی خدماتی محسوب میشوند کمتر گرفتار فضای رکودی اقتصاد کشور در یک سال اخیر شدهاند و در نتیجه با توجه به تورم حدود 15 درصدی، رشد نسبی سودآوری آنها نیز دور از انتظار نبوده است.

تقابل عوامل متضاد در آینده بورس

به هر حال، مجموع رشد سودآوری در صنایع بورسی به مراتب کمتر از کاهش سودآوری آنها بوده است؛ به طوری که برآیند تعدیلهای مثبت و منفی نشان از کاهش 2680 میلیارد تومانی (معادل 5 درصد کل سودآوری شرکتها در ابتدای سال) پیشبینی سود شرکتها دارد. این موضوع باعث کوچک شدن مخرج کسر نسبت قیمت به درآمد (P/E) میشود و در نتیجه جذابیت خرید سهام را کاهش میدهد. در این میان اما، در فصل مجامع شرکتها سودهای نقدی زیادی را بین سهامداران خود تقسیم کردند که باعث کاهش قیمت سهام (صورت کسر مزبور) میشود.

بررسیها نشان میدهد در مجموع چهار ماه ابتدای سال، پرداخت 14112 میلیارد تومان سود نقدی میان سهامداران در مجامع تصویب شده است. برآیند این دو عامل سبب شده است تا نسبت قیمت به درآمد بازار سهام همچنان پایینتر از متوسط تاریخی خود (یعنی 6 مرتبه) باقی بماند. نسبت P/E کل بازار سهام در ابتدای سال کمی بیش از 5/4 مرتبه بود و در شرایط فعلی که ارزش بازار نیز رشد حدود یک درصدی داشته است، حدودا 5/6 مرتبه است. این موضوع تاکید میکند، قیمتها در بازار سهام تا حبابی شدن فاصله زیادی دارند و در نتیجه همچنان جذابیت خرید در بسیاری از سهام وجود دارد.

با این حال، وضعیت شرکتهای بورسی در کوتاهمدت یکی از مهمترین نگرانیهای فعلی سرمایهگذاران بورسی است. به عبارت دقیقتر، محدود شدن سودآوریهای اسمی (ناشی از افزایش قیمت محصولات که سود بیکیفیت محسوب میشود) به علت کنترل نسبی نرخ تورم و همچنین ثبات نرخ ارز، بهبود سودآوری در بنگاههای اقتصادی را دور از انتظار نشان میدهد. از طرف دیگر، قرار گرفتن قیمت کالاهای جهانی در مسیر نزولی طی هفتههای اخیر و وضعیت نامطلوب اقتصادی در چین، امیدها به بهبود وضعیت کالاها در بازارهای جهانی را به شدت کاهش داده است.

بر این موارد، اگر رکود فعلی در فضای اقتصادی کشور را بیفزاییم مشاهده میشود که نمیتوان در کوتاهمدت وضعیت مناسبی در شرکتهای بورسی مشاهده کرد. با این حال، گشایشهای هستهای امیدواریهایی را در میان سهامداران ایجاد کرده است؛ به طوری که افزایش سرمایهگذاریهای خارجی، کاهش هزینههای واردات و صادرات و همچنین آمادگی دولت برای اجرای سیاستهای اقتصادی مناسب و به نفع تولیدکننده میتواند آینده اقتصاد کشور را روشن نشان دهد بنابراین، تقابل این دو مساله که به شدت وابسته به نوع نگاه سرمایهگذاران (کوتاهمدت یا بلندمدت) است میتواند روند آتی بازار سهام را تعیین کند.

یک هفته با بازارها

با این حال، هفته گذشته بازار سهام برای دومین هفته پیاپی با اصلاح قیمتها مواجه بود؛ به طوری که شاخص کل ریزش 1/3 درصدی را تجربه کرد و در رقم 66 هزار و 781 واحدی ایستاد. این در حالی بود که در دو روز پایانی معاملات، توانست بخشی از افتهای روزهای ماقبل را جبران کند. بازار ارز اما توانست بار دیگر به کانال 3300 تومانی برگردد؛ در این شرایط به نظر میرسد وضعیت باثباتی را حول سطح مزبور سپری کند. بازار سکه اما به شدت تحت فشار کاهش قیمتها در بازار اونس طلای جهانی است و هرچند در شرایط فعلی در مقابل افت قیمتها مقاومت میکند، اما حباب ایجادشده در قیمتهای سکه نمیتواند برای همیشه پایدار بماند.

فاصله معاملات با رونق

هفته گذشته، 2 میلیارد و 406 میلیون سهم به ارزش 445 میلیارد تومان در 189 هزار دفعه (با حذف معاملات بلوکی) میان سهامداران معامله شدند. بررسی «دنیای اقتصاد» نشان میدهد متوسط حجم و ارزش معاملات روزانه در این مدت به ترتیب 481 میلیون سهم و 89 میلیارد تومان بوده است. هرچند این ارقام نسبت به دو هفته قبل تغییر چندانی نداشته است، اما در مقایسه با یک ماه پیش از اعلام توافق هستهای (23 تیر) حدود 35 تا 40 درصد کاهش را نشان میدهد. این مساله نیز بیان میکند، رونق معاملاتی در بورس تهران به شدت کمرنگ شده است.

دومین هفته اصلاح قیمتی صنایع

در بررسی عملکرد هفتگی صنایع بورسی نیز مشاهده میشود از 37 گروه، 22 صنعت با افت شاخص و 13 صنعت با رشد شاخص مواجه بودند. این مساله بیان میکند مشابه افت شاخص کل، گروههای بورسی نیز عمدتا با اصلاح قیمتی همراه بودند. به این ترتیب، گروه رایانه، منسوجات و زغال سنگ به ترتیب با 9/9، 6/2 و 4/8 درصد رشد بهترین عملکرد هفتگی را در اختیار داشتند. همچنین، صنایع کشاورزی، سایر معادن و انبوهسازی به ترتیب با 6/2، 4/9 و 4/8 درصد افت شاخص، زیاندهترین گروههای بورس تهران بودند.