بازگشت خریداران به تالار پتروشیمی

بازار محصولات پلیمری پس از هفتهها رکود نسبی با افزایش حجم معاملات در بورس، مواجه و بازار وارد فاز بهبود شده و برای دومین هفته پیاپی با تقویت خرید به کمک رشد تولید در صنایع پاییندستی شاهد تقویت سازوکارها هستیم. به نظر میرسد با کاهش قیمتها هنوز هم زمینه برای بهبود حجم معاملات وجود خواهد داشت.

بازار داخلی محصولات پلیمری

در بازار داخلی محصولات پلیمری و در فاصله روز دوشنبه و سه شنبه قیمت اغلب گریدهای پلیمری در بازار داخلی افزایش ناچیزی پیدا کرد ولی برخی گریدهای خاص و محدود نیز کاهش قیمت ناچیزی پیدا کردند. این در حالی است که این روند روبهرو رشد قیمتی که تا پیش از اتمام معاملات سیگنال مثبت و مهمی به بورس تزریق کرد نویدبخش روزی پر رونق در بورس کالای ایران بود. از سویی در روزهای اخیر و مخصوصا پس از اعلام قیمتهای پایه فعلی در هفته گذشته، تاکنون متوسط قیمتها کاهشی بوده و شاید یکی از مهمترین دلایل افزایش حجم خرید در بورس و بازار نیز به شمار بیاید. 

هماکنون برخی رخدادهای مهم موثر که در گذشته بسیار به آن اشاره کردیم در حال خودنمایی است مخصوصا در روزهای اخیر میتوان خروجیهای مشخصی از آن را مشاهده کرد. کاهش حجم خرید از بورس کالا را میتوان مهمترین دلیل برای کاهش تزریق کالا به سمت بازار دانست که به کاهش موجودی انبارها منجر خواهد شد. از سوی دیگر بورس کالا لیست و حجم فروش شرکتهای بزرگ پتروشیمیها را به سازمان امور مالیاتی اعلام میکند بنابراین فروش در خارج از بورس میتواند دادهای برای عدم استفاده از معافیتهای مالیاتی به شمار بیاید. هرچند بسیاری از شرکتهای بزرگ پتروشیمی گریزگاههایی برای خود محفوظ میدارند ولی در هر حال و در طول زمان شفافیتهای تولیدی و مالیاتی بیشتر شده بنابراین تزریق مستقیم کالا به سمت بازار به موازات بورس کالا هزینههای بیشتری خواهد داشت، به طوری که کاهش بیشتری را تجربه خواهد کرد. 

این شرایط باعث شده تا موجودی انبارها کاهش یابد که در نهایت شاهد آن بودیم که باوجود کاهش قیمتهای پایه و افت بهای پلیمرها در بورس کالا، برخی از کالاها افزایش قیمت داشته باشند. در هر حال هنوز هم جهتگیری کلی در بازار نزولی است و کاهش قیمتهای پایه در هفته آینده نیز در صورت وقوع میتواند جهتگیری کاهشی فعلی را با قدرت بیشتری ادامه دهد. 

آخرین وضعیت معاملات در بورس کالای ایران

روز گذشته از لحاظ حجم و ارزش معاملات در بورس کالا یک روز استثنایی به شمار میرفت زیرا پس از مدتها رکود در صنایع پاییندستی و کاهش حجم خرید در بورس کالا، دومین هفته پیاپی است که این حجم در سطوح بالایی قرار دارد. این در حالی است که بسیاری از کالاهایی که در گذشته با جذابیت چندانی روبهرو نبودند با نظر مثبت خریداران همراه شدهاند که نشان میدهد حجم تولید در صنایع پاییندستی افزایش یافته زیرا خریداران نهایی به منظور تولید اقدام به خرید کردهاند و برخی از واسطهها برای افزایش موجودی انبارها و پاسخگویی به مشتریانشان اقدام به خرید کردهاند.

بالابودن جذابیت خرید OFF گریدها همچون گذشته، بازگشت خریداران پلیاتیلن سنگین اکستروژن EX3 پتروشیمی امیرکبیر، پلیاتیلن سنگین لوله CRP100N پتروشیمی جم و OFF درجه یک آن و بسیاری از کالاهای دیگر را میتوان مهمترین رخدادهای مهم در بازار دانست. البته در کنار پلیمرهای سنگین، پلیاتیلنهای سبک نیز با جذابیت رو به رو شد ولی شاید انتظارها از حجم معاملات این گریدها در روزهای گرم سال بیشتر باشد که میتواند در بازار موثر واقع شود. 

تلاش تولیدکنندگان برای حفظ بازارهای سنتی

در کنار این مطلب باید به نکته جالبی نیز اشاره کنیم. پس از بارها تلاش برای خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا این بار به نظر میرسد که شرکتهای بزرگ عرضهکننده دیگر تمایلی به پرداخت هزینه برای این رویکرد کهنه نداشته و این بار دیگر بهصورت رسمی ادامه عرضهها را در بورس کالا بهعنوان استراتژی طولانی مدت خود برگزیدهاند. به نظر میرسد شرکتهای پتروشیمی از دوران پساتحریم نگران هستند زیرا شرکتها و رقبای خارجی آنها میتوانند بازارهای سنتی داخلی را تحتالشعاع قرار داده بنابراین باید فکری کرد. در این شرایط و برای حفظ بازار داخلی عرضهکنندگان اصلی به فکر انعقاد قراردادهای بلندمدت از طریق بورس کالا هستند تا خریداران پیشین خود را حفظ کنند هرچند تاکنون حمایتی از این قبیل شرکای تجاری خود بهصورت واقعی به عمل نیاوردند. 

این موارد در حالی است که در آمارهای رسمی حجم تولید محصولات پلیمری کاهش محسوسی را نشان میدهد البته دلیل اصلی آن نیز ضعف تقاضا عنوان شده است. به عبارت ساده تر شرکتهای بزرگ پتروشیمی بیشتر از واقعیت به صادرات خوشبین بودهاند و اکنون این خطای استراتژیک در حال خودنمایی است بنابراین به صراحت از حمایت از خریداران توصیه میشود که میتواند هم بازارهای سنتی را حفظ کرده و هم حجم خرید فعلی را تقویت کند. در هر حال افت حجم خرید در بورس کالا بهصورت ممتد از مهرماه سال گذشته تاکنون یک واقعیت به شمار آمده که نشان دهنده رکود در صنایع پاییندستی پتروشیمی است که اگر مورد حمایت قرار نگیرد، میتواند برای کل صنعت پتروشیمی چه صنایع بالادستی و چه صنایع پاییندستی را بیش از اکنون تحت تاثیر قرار گیرد. 

هزینه تولید در بازارهای جهانی

در بازارهای جهانی و به تبع کاهش قیمت نفت شاهد افت بهای بسیاری از محصولات پلیمری هستیم و این روند هنوز هم ادامه دارد. بهصورت دقیقتر همانگونه که پیشتر به آن اشاره شد در کنار کاهش قیمتهای جهانی نفت خام و همچنین رشد مصرف بنزین و گازوئیل یا سایر محصولات پالایشی در روزهای گرم سال و فصل سنتی تعطیلات در آمریکای شمالی و اروپا شاهد افزایش تولید نفتا یا رفرمیت و سایر فرآوردههای مشابه هستیم. در این میان کاهش قیمت نفتا و سایر خوراک مایع صنایع پتروشیمی با دو اعمال فشار در حال کاهش قیمت باشد یکی از سمت افت قیمت نفت خام و دیگری از سمت افزایش عرضهها. این مطلب میتواند به کاهش شدید هزینه تولید محصولات پتروشیمی در بازارهای اروپایی و یا شرق آسیا که از خوراک مایع بیشتری استفاده میکنند، منتهی شود. از سوی دیگر قیمت گاز طبیعی نیز در بازارهای جهانی در حال کاهش است؛ هرچند که به اندازه افول قیمت نفت خام نیست؛ ولی میتواند بر افت قیمت تمامشده موثر باشد. 

در بازارهای اروپایی هم اکنون شاهد کاهش قیمت پاراکسیلین و مونو اتیلن گلایکول و یا سایر مواد اولیه صنایع پتروشیمی هستیم که برای ماه آگوست، ماه میلادی جاری در حال تجربه شدن است. بهعنوان مثال در بازار اروپا قیمت هر تن پاراکسیلین 15 یورو و قیمت هر تن MEG منواتیلن گلایکول (از مواد اولیه تولید پلیاتیلن ترفتالات) 19 یورو در هر تن افت داشته است. 

این موارد در کل باعث شده قیمت انواع پلیمرها با محوریت پلیاتیلن در بازارهای جهانی همچون بازار اروپا کاهش یابد. بهعنوان مثال پلیاتیلن ترفتالات در بازار اروپا حتی در برخی عرضهها 45 یورو در هر تن کاهش قیمت داشته که نشان دهنده شرایط منفی در بازار پلیمرهای اروپاست. تمامی این موارد در حالی اهمیت پیدا میکند که بهصورت کلی در بازار جهانی نفت هنوز هم احتمال افت بیشتر قیمتها وجود دارد؛ زیرا افزایش عرضه نفت خام ایران هنوز تجربه نشده است و البته افزایش تقاضای جذابی نیز مورد انتظار نیست. 

کاهش قیمتهای جهانی را باید جدی گرفت؛ زیرا از یکسو جهتگیری روانی رفتار فعالان بازار را در بازار داخل تشکیل خواهد داد و همچنین صعود و افول جذابیت صادرات را نیز ترسیم خواهد کرد. 
از سوی دیگر قیمتهای پایه جدید در روز دوشنبه هفته آینده اعلام خواهد شد که به احتمال قوی جهتگیری آن کاهشی خواهد بود. این وضعیت خود پتانسیلی برای کاهش جذابیت خرید در بورس و بازار خواهد بود ولی این حالت همه ماجرا نیست.