دوشنبه سیاه چرا تکرار شد؟

افت بازارهای بورس جهان با ریزش ارزش سهام در بازار بورس چین آغاز شد که خاطره سقوط بازار بورس آمریکا در سال 1987 معروف به "دوشنبه سیاه" را زنده کرد.

نگرانیها نسبت به توانایی چین برای عمل به عنوان موتور قوی رشد اقتصادی جهانی به نگرانیها درباره تاثیر احتمالی افزایش نرخهای بهره در آمریکا افزود و باعث تنزل چشمگیر شاخص بازارهای بورس در آسیا و اروپا شد.

تا اوایل روز سه شنبه پس از افت سه روز گذشته که حدود سه تریلیون دلار از ارزش بازارهای بورس جهانی کم کرد، بازارها نشانههایی را مبنی بر کاهش فشار فروش نشان میدهند.

نوسان همچنان در ابتدای معاملات روز جاری بازار آسیا ادامه داشت اما بسیاری از بازارهای منطقه ای روز سه شنبه برای نخستین بار در چند روز گذشته از سقوط به صعود متمایل شدند. بازارهای بورس در ژاپن در سطح پایینتری گشایش یافتند اما در ادامه روز بهبود یافتند در حالیکه ارزش سهام در استرالیا، هنگ کنگ، سنگاپور و کره جنوبی اندکی افزایش یافت.

به نظر میرسد سقوط آزاد چند روز گذشته در آسیا بجز چین که شاخص بازار بورس شانگهای آن پس از افت 8.5 درصدی در روز دوشنبه، 6.4 درصد پایینتر آغاز به کار کرد، به پایان رسیده است.

سقوط روز گذشته با در نظر گرفتن عدم وجود آمار جدیدی که توضیح دهنده تحولات بزرگ بازار هستند، بسیاری از تحلیلگران را واداشت به دنبال یافتن توضیح باشند.

سقوط شدید بازارهای نیویورک روز دوشنبه چند دقیقه پس از گشایش بازارها پایان یافت و قیمتهای سهام در ادامه روز افزایش چشمگیری پیدا کردند با اینهمه این روند چندین بار معکوس شد و در نهایت تا پایان روز شاخص استاندارد اند پورز500 ، 3.9 درصد افت کرد.

فراتر از این پرسشها که دقیقا چه چیزی علت تحولات روز گذشته بازار بود، آشفتگی اخیر بازار اکنون توجه بسیاری از سرمایهگذاران را به مقامات دولتی معطوف کرده که از زمان بحران مالی جهان تاثیرگذاری بیشتری در بازار پیدا کردهاند.

بویژه در میان حاضران بازار این بحث مطرح شده که آیا بانک مرکزی آمریکا همچنان به برنامههایش برای افزایش نرخهای بهره ادامه خواهد داد. آشفتگی بازار باعث شده بعضی از اقتصاددانان از جمله لارنس اچ سامرز، سرمشاور اقتصادی سابق باراک اوباما از بانک مرکزی بخواهند در برنامههای مذکور تجدیدنظر کند.

مقامات بانک مرکزی ممکن است اواخر هفته جاری که در کنفرانس سالانه جکسون هال گرد هم میآیند به تفکراتشان در این باره اشاره کنند.

دنیس لاکهارت، رییس فدرال بانک آتلانتا و یکی از اعضای کلیدی بانک مرکزی آمریکا در کنفرانسی که روز دوشنبه برگزار شد اظهار کرد: تحولات اخیر عوامل پیچیده در پیش بینی روند رشد اقتصادی هستند با این همه انتظار میرود افزایش نرخهای بهره در سال جاری تصویب شود.

سرمایهگذاران همچنین به پکن چشم دوخته اند. اوایل هفته جاری این انتظار وجود داشت که دولت چین برای مهار کردن نزول اخیر بازارهای سهام این کشور و ارزش یوان اقدامات قاطعانهتری را انجام دهد.

با این همه اقدامات قبلی دولت چین تاثیر چندانی در کمتر کردن نگرانیها نسبت به ضعف اقتصاد این کشور نداشت و مقامات چینی تا روز گذشته حاضر به انجام اقدام قابل توجهی نشدند.

بحثها در هر دو کشور چین و آمریکا اغلب به پرسشهای نگران کنندهتری ختم میشود که آیا اهرمهایی که مقامات بانکهای مرکزی برای تحت تاثیر قرار دادن بازارها به کار میبرند پس از سالها مداخلات گسترده اثرگذاری خود را از دست دادهاند.

با اینهمه بسیاری از مشاوران سرمایه گذاری به مشتریانشان توصیه میکنند نوسانات اخیر را نادیده بگیرند و اگرچه شماری از شرکتهای آمریکایی از ضعف اقتصادی چین زیان خواهند داد اما آمار اخیر نشان میدهند که اقتصاد آمریکا قویتر میشود.

حتی جدا از مشکلات مربوط به چین، بسیاری از تحلیلگران اظهار میکنند که روند صعود مستمر بازارهای بورس آمریکا بایستی در نقطهای متوقف میشد با اینهمه نوسانات شدید بازارها بسیاری از سرمایه گذاران را برآشفته است.

شاخص سهام شانگهای روز دوشنبه 8.7 درصد تنزل یافت. اروپا شاخص سهام در آلمان، انگلیس و فرانسه حدود پنج درصد یا بیشتر افت کردند. شاخص بازارهای شماری از بازارهای نوظهور هم تنزل یافت به طوریکه شاخص بازارهای سهام در برزیل و اندونزی حدود چهار درصد افت داشت.

در آمریکا شاخص صنعتی داوجونز پیش از صعود، حدود هزار واحد سقوط کرد با اینهمه روز گذشته را را با 3.6 درصد یا 588.40 واحد کاهش به پایان رساند و به 15 هزار و 871 واحد رسید. شاخص استاندارد اند پورز 500 با 3.9 درصد یا 77.68 واحد سقوط به 1893 واحد رسید. شاخص نزدک هم 3.8 درصد کاهش یافت و به 4526 واحد رسید.

بازار اوراق قرضه دولتی از آشفتگی بازارهای بورس سود کرد. تقاضا برای اوراق موجب شد بازده اوراق قرضه 10 ساله آمریکا به سطح اندک 1.90 درصد برسد.

بر اساس گزارش نیویورک تایمز، آشفتگی اخیر بازار دو هفته قبل زمانی شروع شد که دولت چین به طور غیرمنتظره اجازه داد ارزش یوان کاهش پیدا کند. این اقدام تا اندازهای در واکنش به نشانههای ضعیف شدن اقتصاد این کشور صورت گرفت.

اقدام دولت چین در ادامه کاهش نفت که قیمت هر بشکه آن 65 درصد در سال گذشته نزول کرده بود، تاثیر گذاشت و قیمت نفت که بر مبنای قراردادهای بازار نیویورک است روز دوشنبه به پایین 40 دلار سقوط کرد.

فروش گسترده سهام در بازارهای بورس چین با وجود مداخلات دولتی فوق العاده در دو ماه گذشته که با هدف تقویت قیمتهای سهام انجام گرفتند، تسریع شد. دولت چین یکشنبه هفته جاری اعلام کرد که برای نخستین بار به صندوقهای بازنشستگی این کشور اجازه میدهد در بازارهای بورس سرمایه گذاری کنند. اما سقوط روز دوشنبه نشان داد که سیاست جدید و سیاستهای متعدد مشابه اخیر موفقیت آمیز نبودهاند.

در حالیکه بسیاری از سرمایهگذاران امیدوارند بانک مرکزی چین برای تشویق سرمایهگذاری و پشتیبانی از رشد اقتصادی میزان سپردهای که بانکها در ذخایرشان باید نگه دارند را کاهش دهد، این پرسش وجود دارد که آیا سقوط بازار بورس چین اقتصاد این کشور را که دومین اقتصاد بزرگ جهان پس از آمریکا است، ضعیفتر خواهد کرد.

در آمریکا هم اقتصاددانان امیدوارند که وضعیت اخیر بازارها به اقتصاد گسترش پیدا نکند.