زیان ناخالص 14 مجتمع پتروشیمی در سال 1393

سال93؛ سال رهایی از کابوس بنزین پتروشیمی بود. زمانی که زمزمههای توقف تولید این بنزین که زمانی با عناوین نجاتدهنده مطرح شده بود، بالا گرفت برخی از تولیدکنندگان پتروشیمی در برابر این تصمیم ایستادگی کرده و به حفظ تولید سابق خود تمایل میورزیدند. اما به هر روی این اتفاق رخ داد و صنعت پتروشیمی در یکسال گذشته در این زمینه برای مصرف داخل تولیدی نداشت. همین اتفاق روی تولید محصولات پتروشیمی در سال93 تاثیر گذاشت. بررسی از گزارش دفتر تحقیقات و سیاستهای بخشهای تولیدی وزارت اقتصاد، نشان میدهد که توقف تولید بنزین پتروشیمی در سال93 موجب افزایش تولید دیگر محصولات همچون پارازایلین، اورتازایلین و بنزن در مجتمعهای پتروشیمی پذیرفته شده در بورس، در سال93 شده است. اما دیگر نکته مهم این گزارش، آشکارشدن زیان بیش از 87درصد این 61 مجتمع بود.

براساس گزارش معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصاد و دارایی، کل تعداد مجتمعهای پتروشیمی کشور در سال1393برابر 47عدد است که از این بین 30مجتمع از بین آنها در بورس پذیرفته شدهاند. ظرفیت اسمی تولید کل این 47 مجتمع پتروشیمی معادل 1/57میلیون تن است درحالی که ظرفیت اسمی 30 مجتمع پذیرفته شده در بورس معادل 8/47میلیون تن (معادل 7/83درصد از کل ظرفیت اسمی تولید پتروشیمی) است.

اما در سال1393 تولید مجتمعهای پتروشیمی کشور درمجموع به 4/44میلیون تن در سال رسید که سهم مجتمعهای پذیرفته شده در بورس از این رقم، معادل 5/38میلیون تن (معادل 8/86درصد از کل تولید محصولات پتروشیمی در سال1393) بوده است و مابقی تولید پتروشیمی کشور در این سال به مجتمعهایی رسید که جایی در تالار بورس حافظ پیدا نکردهاند.

از بین 30 مجتمع پذیرفته شده در بورس به بررسی عملکرد عمومی 16 شرکت فعال در بورس براساس صورتهای مالی حسابرسی شده آنها میپردازیم. 16 شرکت یادشده عبارتند از: پتروشیمیهای زاگرس، مارون، نوری، جم، شیراز، اراک، بوعلی، امیرکبیر، کرمانشاه، خراسان، اصفهان، غدیر، آبادان، فارابی، خارک و پتروشیمی فنآوران.

این 16 مجتمع مهم پتروشیمی کشور به تنهایی 6/60درصد از کل تولید محصولات پتروشیمی را دراختیار داشتند. همچنین درمجموع تولید این محصولات در این سال با 6/8درصد افزایش نسبت به سال قبل به حدود 9/26میلیون تن رسیده است. علاوه بر تولید، فروش این 16 مجتمع نیز نسبت به سال قبل از آن افزایش یافته و با 6درصد رشد در فروش به حدود 3/16میلیون تن رسیده است. به غیر از دو پارامتر یادشده، موجودی انبار این 16 مجتمع نیز نسبت به سال قبل افزایش داشته است. بنابر آمار، اختلاف میزان تولید و فروش این مجتمعها رقمی معادل 6/10میلیون تن بوده که در انبارهای این مجتمعها ذخیره شده است.

هرچه مجتمعهای فوقالذکر دربحث فنی و تولید عملکرد موفقتری داشتند، در بررسیهای مالی ارقام امیدوارکنندهیی به چشم نمیخورد. مجتمعهای یادشده دربحث سودآوری نسبت به سال گذشته عملکرد ضعیفتری داشتهاند. براساس بررسی صورتهای مالی این شرکتها، مجموع سود ناخالص آنها با 2/18درصد کاهش به رقمی قریب به 99466میلیارد ریال و مجموع سرمایهگذاریهای کوتاهمدت آنها نیز با 1/30درصد کاهش به رقمی نزدیک به 3/8618میلیارد ریال رسیده است.

اما سرمایهگذاریهای بلندمدت این مجتمعها رشد 1/37 را نسبت به سال1392 تجربه کرد و به رقم به 8/11721میلیارد ریال رسیده است. سرمایهگذاریهای کوتاهمدت عمدتا جهت تهیه خوراک و انرژی مصرفی مجتمعها و سرمایهگذاریهای بلندمدت عمدتا معطوف به توسعه تجهیزات و تاسیسات مجتمعهاست.

از این 16 شرکت، 10 شرکت نسبت به سال1392 افزایش تولید داشتند. مجتمع پتروشیمی زاگرس (7/34درصد)، مارون (4/2)، جم (1/5درصد)، شیراز (2/7درصد)، بوعلی (6/1درصد)، امیرکبیر (2/2درصد)، خراسان (4/6درصد)، اصفهان (51/312درصد)، غدیر (8/76درصد) و پتروشیمی خارک (2/11 درصد) مجتمعهایی بودند که از افزایش تولید برخوردار بودند. اما 5 مجتمع پتروشیمی ازجمله مجتمع برزویه (2/10-درصد)، شازند (5/8-درصد)، کرمانشاه (2/1-درصد)، آبادان (6/20- درصد) و مجتمع پتروشیمی فارابی (3/39- درصد) با کاهش تولید مواجه بودند. در این بین تولید مجتمع پتروشیمی فنآوران نسبت به سال گذشته با تغییری مواجه نشده است.

در موضوع فروش، 11 شرکت با رشد در میزان فروش و 5 شرکت با کاهش در میزان فروش مواجه بودند. پتروشیمیهای زاگرس (1/43درصد)، مارون (5/0درصد)، شیراز (5/15درصد)، بوعلی (1/3درصد)، امیرکبیر (9/6درصد)، کرمانشاه (7/15درصد)، خراسان (7/15درصد)، اصفهان (7/80درصد)، غدیر (102درصد)، فنآوران (1/11درصد) و خارک (1/11درصد) مجتمعهایی بودند که رشد داشتند. از بین 5 مجتمعی که کاهش در فروش داشتند، 4 مجتمع برزویه، شازند، آبادان و فارابی مجتمعهایی هستند که کاهش تولید نیز داشتهاند و این مساله نشاندهنده این است که در سال1393 اوضاع بر وفق مراد این مجتمعها نبوده است. مجتمع برزویه با (2/10-درصد)، فارابی (24-درصد)، شازند (4/9-درصد)، آبادان (9/7-درصد) و جم (6/10-درصد)، مجتمعهایی هستند که فروش آنها نسبت به سال1392 کاهش داشته است.

از بین این 16 مجتمع، تنها مجتمع پتروشیمی امیرکبیر و کرمانشاه از افزایش سودناخالص در سال1393 نسبت به سال قبل آن بهره بردند و 14 مجتمع مابقی با زیان ناخالص روبهرو شدند. پتروشیمی امیرکبیر (9/31درصد) و پتروشیمی کرمانشاه (6/14درصد) افزایش سود داشتند. در بحث سرمایهگذاری کوتاهمدت نیز تنها پتروشیمی زاگرس (بیش از 5/12برابر) و پتروشیمی خراسان (3/37درصد) افزایش سرمایهگذاری کوتاهمدت داشتند. سرمایهگذاری کوتاهمدت 14 مجتمع دیگر یا صفر یا منفی بوده است. اما در سرمایهگذاری بلندمدت به غیر از پتروشیمیهای زاگرس و شازند که به ترتیب 2/98 و 2/1درصد کاهش داشتند، سایر مجتمعها با افزایش در سرمایهگذاری مواجه بودند که در این بین سهم مجتمعهای پتروشیمی فنآوران (5/5برابر)، پتروشیمی خارک (5/15برابر) و پتروشیمی مارون (3/44درصد) از بقیه بیشتر بوده است. اتفاق مهمی که در سال1393 در صنعت پتروشیمی ایران روی داد، توقف تولید بنزین در واحدهای آروماتیکی بود. این مهم سبب شد که شرکتهای پتروشیمی به تولید محصولات پارازایلین، اورتازایلین و بنزن بازگردند. این مساله درکنار رفع محدودیتهای صادراتی به اروپا و افزایش تقاضا ازسوی چین و قاره سیاه، منجر به افزایش فروش مجتمعهای پتروشیمی در این سال شد. اما آنچه  حقیقت صنعت پتروشیمی را در این سال نشان میدهد، زیان خالص مجتمعهای پتروشیمی در این سال است. زیرا افزایش فروش شرکتهای مورد بررسی ناشی از افزایش قیمت این محصولات در اثر افزایش نرخ خوراک است.