کالبدشکافی افت قیمت فلزات پایه

بررسیها نشان میدهد که قیمت فلزات در چند وقت اخیر روند نزولی داشته و با افت قیمت مواجه شده باشند. در همین راستا، سیفالله نبوی، فعال بازار در فلزات اساسی در مورد علت کاهش قیمت فلزات گفت: افزایش قیمت دلار و کم شدن تقاضای چین، عوامل اصلی رکود در این بازار است. از سوی دیگر همه شهرکهای صنعتی فلزی در دوسال اخیر 50 تا 60 درصد از توانایی تولید خود را بیاستفاده گذاشتهاند. وی گفت: بورس در ایران مبنای خوبی پیدا نکرده است، متاسفانه امروز در بورس کالا که برای شفافیت بیشتر در معاملات به وجود آمده، دپوی کالا توسط کارگزاران انجام میشود. به عبارتی به جای رقابتی شدن، رانتی شده است. از سوی دیگر دیده میشود که گاهی تولیدکنندگان، به جای عرضه کالا در بورس کالا که مجبور میشوند کارمزد کارگزاری را بدهند، ترجیح میدهند مستقیماً با همان قیمتهایی که قرار است در بورس کالا کشف شود، کالا را به فروشند.

او در مورد فلز مس و علت کاهشی بودن قیمت مس گفت: این کاهش قیمت، موضعی است و در درازمدت ادامه نخواهد داشت. قیمت هر تن مس اکنون در کف قیمت 5600 یا 5700 دلار است که  البته در آینده قیمت مس بالا میرود. در همین رابطه آرش مرشدسلوک، کارشناس بازار فلزات در مورد علت کاهش قیمت فلزات گفت: به نظر من دو عامل باعث شده که قیمت ها در چند ماه اخیر افت داشته باشند. یکی از عوامل کاهش تقاضا به خصوص تقاضای چین است که در واقع بزرگترین متقاضی در دنیاست و در واقع رکودی که آنجا حاکم بوده و به تبع کاهش تقاضایی که ایجاد شده، باعث کاهش تقاضای اساسی در این بازار شده است. دومین دلیل تقویت دلار است. یعنی خود دلار ارزشمند شده است.

وی در خصوص نقش آفرینی بورس کالا در رکود بازار افزود: به نظر من ابتدا باید مشخص کنیم که گره زدن رکود در معاملات بورس کالا به عملکرد این نهاد کاردرستی است یا نه؟ و بعد بیان کنیم که حالا چه راهکاری برای خروج از این وضعیت داریم. اما اساساً نباید عملکرد بورس کالا با حجم معاملات یا سطح قیمتها گره زده شود. این موضوع مثل این است که عملکرد بورس اوراق بهادار را با شاخص گره بزنیم. او ادامه داد: بورس کالا نقش و جایگاه مشخصی دارد، و این که حجم معاملات کم یا زیاد است به مسائل دیگری برمیگردد. اگر امروز مجدداً رانت معاملات پتروشیمی به بازار برگردد، رینگ معاملات پتروشیمی به شدت رونق میگیرد. اما این موضوع اصلاً خوب نیست و عملکرد اصلی بورس کالا را زیر سوال میبرد. در واقع هر جا حجم معامله بالا باشد، لزوماً مورد تایید نیست.

مرشدسلوک تصریح کرد: در بورس کالا کاهش حجم معاملاتی آنچنانی وجود نداشته است. ارزش معاملات سال 93 در بورس کالا نسبت به سال 92 شش درصد کاهش پیدا کرده است و بخشی از آن هم حاصل کاهش قیمتها بوده است. کاهش قیمتهایی که هم در بازار فلزات به وجود آمد و هم در بخش پلیمرها. در واقع حجم معاملات و تناژ معاملات کاهش چندانی نداشته است. علاوه بر این بخشی از این کاهش به انتقال برخی از کالا ها از بورس کالا به بورس انرژی باز میگردد. در سال 92، 24 میلیون تن کالا معامله شده بود و در سال 93، 23 میلیون تن معامله شد. این کاهش آنقدر زیاد نبوده است که بیان شود بورسی کالا رو به تعطیلی است.

او ادامه داد: حال باید فارغ از بحث حجم معاملات، دید بلندتری نسبت به بورس کالا داشته باشیم و ببینیم که بورس کالا برای چه درست شده و به دنبال چه هدفی بوده است و اکنون در این مسیر به کجای مسیر رسیده است. اینکه فعلا در بورس کالا حجم معاملات مس کم شده است، فاجعه عملکرد بورس کالا نیست، زیرا پیش از این در بورس کالا مس معامله میشد و در آینده هم خواهد شد. بورس کالا نیامده است که کاری کند که مس معامله شود، بلکه آمده است که به معاملات سر و سامان بدهد، قیمت مس را به طور واقعی کشف کند، شفافیت اطلاعاتی ایجاد کند، هزینه دسترسی را کاهش دهد و ابزار های نوین مالی برای فعالان این بازار طراحی کند. حالا اگر به دلیل رکودی که بر کشور حاکم است، برخی از تقاضاها حذف شده است، به عملکرد بازار سرمایه بر نخواهد گشت. اگر به قیمت حذف شدن تقاضای سفته بازانه در رینگ پتروشیمی، تقاضا در این بازار به کم شده است، اتفاق بدی نیست، زیرا در واقع تقاضای سفته بازانه حذف شده است و توزیع رانت متوقف شده است. پس این دو موضوع باید منفک شوند و عملکرد بورس را به شرایط بازار گره نزنیم.

مرشدسلوک در مورد مذاکرات و توافق ایران با 1+5 و اثر آن در بازار فلزات گفت: تصور این که از وقتی مذاکرات آغاز شد، یک تحول آنی در اقتصاد ایران به وجود آمده که اصلاً قابل قبول نیست. اوج تحریمها از سال 88 آغاز شد و آثارش را در وضعیت معیشت مردم و شرایط کلان اقتصادی امروز نشان میدهد. خراب شدن هر ساختاری، آسانتر از ساختن دوباره آن است. نباید انتظار داشته باشیم که یک شبه تمام این مشکلات حل شود. از سوی دیگر عکسالعملها به دو نوع انتظاری و واقعی تقسیمبندی میشوند. در بخش رفتار انتظاری، وقتی توافق صورت گیرد، در تمام بازارها جنب و جوش به وجود میآید که این تحرکات، تا رسیدن به یک تحلیل واقعی ادامه خواهد داشت. اساسا نمیتوان به صورت دقیق بیان کرد که مذاکره وتفاهمنامه چه تاثیری در معاملات یک کالای خاص دارد. بعضی از صنایع مانند صنایع آلومینیومی در زمان اعمال تحریمها و افزایش قیمت شدیدی دلار سود زیادی کسب کردهاند و به تبع آن برخی متضرر شدند اما در درازمدت قطعاً با تخریب فضای اقتصادی همه صنایع متضرر شدند.

وی افزود: طبیعتاً اگر کشور به روال گذشتهاش برگردد و تخصیص بودجه دولت متناسب شود، اطمینان بخش خصوصی جلب شده و سرمایهگذاری خارجی صورت می پذیرد و نهایتاً سرعت گردش پول افزایش یابد، این عوامل اثر خود را هم بر عرضه و هم تقاضا خواهد گذاشت، که امید است با توجه به انضباط مالی که از دولت طی دو سال اخیر شاهد بودیم این تغییرات منطقی باشند. مرشدسلوک در مورد صادرات فلزات اساسی تصریح کرد: اصولاً ما در بخش فلزات اساسی، به جز خود سنگ آهن که در واقع فلز نیست بلکه نهاده فلزی است و فلزمس، آلومنیوم صادرات قابل توجهی نداریم. اما به هر حال با باز شدن فضای اقتصادی و عملیات بانکی امکان تعامل با سایر کشور ها به وجود خواهد آمد و هزینه معاملات و انتقال پول نیز به شدت کاهش خواهد یافت.

او در آخر در مورد معاملات فلزات در بورس کالا افرود: متاسفانه در حال حاضر کارگروههایی برای قیمت گذاری و تعیین قیمت پایه برخی کالاها تصمیمگیری میکنند که همه روح دولتی دارند. اصولاً کار این کارگروههای، رسالت بورس کالا را زیر سوال میبرد. اگرقرار بود مشخص شود که چه کسی، با چه قیمتی و در چه زمانی به فروشد و در همان زمان چه کسانی و با چه شرایطی بخرند، اصلاً بورس برای چه ایجاد شده است؟ هدف اصلی از به وجود آمدن بورس کالا این بود که شرایطی برای به تعادل رسیدن و کشف قیمت ایجاد شود. اما متاسفانه امروز از خارج از بازار سرمایه و با رویکردی متفاوت بعضاً اعمال نظرهایی در شرایط بازار میشود. برای رسیدن به جایگاه واقعی در بورس کالا، ابتدا تصمیمگیران اقتصادی باید بپذیرند که اگر میخواهند کالایی را در بورس باشد، باید تابع شرایط بورس کالا باشد که این شرایط حاصل عرضه و تقاضا در محیطی شفاف و کارا و تحت نظارت است.