واکاوی حاشیه‌های روغن‌های جنجالی

چند روز پیش محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی از وجود رانت در واردات روغن خام به کشور خبر داد و گفت: عدهای میخواهند روغن را که در همه دنیا ارزان شده، گران کنند و نسبت به نخریدن دانههای روغنی تهدید هم میکنند

وی همچنین خطاب به صنایع روغن نباتی گفت: بیخود کردید که دانه روغنی از کشاورز نمیخرید؛ کشور بیصاحب نیست که تهدید میکنید.

آن طور که خبرگزاریهای مختلف گزارش دادهاند، او افزود: چهار میلیارد دلار واردات صورت گرفته است که به همین میزان سرمایههای بین نسلی از جمله نفت را فروختهایم و دانه روغنی وارد کردهایم.

در همه دنیا قیمت روغن کاهش یافته است و چون در داخل افزایش نیافته تهدید میکنند؛ مگر کشور صاحب ندارد.

وزیر جهاد کشاورزی، تصریح کرد: گوشی به این حرفها و تهدیدها نخواهیم سپرد و در این زمینه تولید کلزا هم در تناوب، تقویت خاک، تامین نیاز کشور و حمایت از زنجیره تولید باید توسعه یابد اما مشکلاتی به علت رانت در واردات بوده و هست که باید مراقبت کرد.

مقام معظم رهبری هم به شخص من فرمودند که «مراقب واردات باشید.»

حجتی تاکید کرد: اگر مراقبت نکنیم تولید روی دستمان میماند.

وضعیت بازار روغن خام در جهان با توجه به کاهش قیمت نفت و سر ریز دانههای روغنی در بازار مصرف مستقیم که در سوختهای بیو مورد استفاده قرار میگرفت باعث افت قیمت روغن خام شده است به گونهای که علیرغم افزایش نرخ ارز برای واردات از 1224 به 2900 تومان، قیمت این محصولات نسبت به گذشته کاهش یافت که این وضعیت مشکلاتی در داخل کشور ایجاد کرده است.

اما ماجرای این سخنان متفاوت حجتی چیست؟ در گزارشی که منبع آن را «آگاه»، معرفی شده، درباره علت عصبانیت حجتی بیان کرده است: طبق توافق وزارت جهاد کشاورزی با انجمن صنایع روغن نباتی در سال جاری مقرر شده بود تا صنایع روغن نباتی به ازای واردات روغن تمامی دانههای روغنی تولیدی توسط کشاورزان را خریداری کنند.

حتی آنها تعهد کرده بودند که پول کشاورزان را یک روزه پرداخت کنند که با موافقت نکردن معاون اول رئیس جمهور جهانگیری با افزایش قیمت روغن نباتی، صنایع هم تصمیم گرفتهاند دانههای روغنی را خریداری نکنند.

در این گزارش همچنین آمده است: صنایع روغن نباتی درخواست افزایش پنج درصدی قیمت روغن را داشتند و موافقتهایی هم تا هفته گذشته با این موضوع شده بود اما جهانگیری معاون اول رئیس جمهور چند روز پیش اعلام کرد در شرایطی که قیمتهای جهانی به شدت افت کرده است، اصلا جایز نیست که قیمتها را افزایش دهیم.

همچنین صنایع روغن نباتی پول بخشی از محمولههای تحویلی کلزای کشت و صنعت مغان که تقریبا چهار میلیارد تومان است را پرداخت نکردهاند.

نه تنها پول کلزا پرداخت نشده بلکه پول دانه گلرنگ هم که دو ماه قبل خریداری شده بود توسط صنایع روغن نباتی پرداخت نشده و صنایع روغن نباتی به صورت کتبی هم به شرکت دانههای روغنی که نماینده انجمن و کارگزار جمع آوری محصول است اعلام کردهاند از این به بعد باقی مانده گلرنگ، سویا و آفتابگردان را خریداری نکنند.

در بخشی از این گزارش به آغاز برداشت برخی از دانههای روغنی اشاره و بیان شده است:در حال حاضر خریداری برای دانههای روغنی تولیدی کشاورزان وجود ندارد و پایبند نبودن صنایع روغن نباتی به تعهدات موجب رنجش وزیر شده که در نتیجه با لحن تند خطاب به صنایع ناراحتی خود را اعلام کردند.

به دلیل تفاهمی که وزارت جهاد با صنایع روغن نباتی منعقد کرده نقدینگی برای خرید دانههای روغنی از کشاورزان پیشبینی نشده و در حال حاضر سازمان تعاون روستایی که مباشر خرید وزارت جهاد است بودجهای برای خرید دانههای روغنی در اختیار ندارد، ضمن اینکه دستورالعملی هم برای خرید این محصولات صادر نشده است.

پای رانت دولتی وسط است؟

همچنین در این زمینه عباس پاپیزاده، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس با اعلام اینکه کمتر از پنج تا شش نفر در موضوع واردات روغن دخیل هستند، به تسنیم گفته است: یکی از واردکنندگان عمده دانههای روغنی، شرکت بازرگانی دولتی زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی و دیگری بخش خصوصی است.

پاپیزاده با بیان اینکه قطعا در این زمینه انحصار و رانت وجود دارد افزود: در این زمینه تحقیق و تفحص انجام شده و گزارش آن را در سال 93 به قوه قضائیه ارسال کردیم.

وی ادامه داد: تحقیق و تفحص نشان می دهد که در بحث واردات اتفاقاتی افتاده که ختم به برخی اعمال نظرها شده است.

برای رفع اشکال باید در بخش دولتی بازنگری شود و بر اساس تحقیق و تفحص در شرکت دولتی بازرگانی که واردات دانههای روغنی را مدیریت میکند به روابطی رسیدیم اما این مستلزم آن است تا قوه قضائیه احکام را صادر کند تا نامها را اعلام کنیم.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه در این زمینه سه میلیارد و 600 میلیون دلار مبادلات تجاری داریم اضافه کرد: کمتر از پنج تا شش نفر در این موضوع دخیل هستند.

پاپی زاده در پاسخ به این پرسش که آیا وزارت جهاد کشاورزی با انجمن صنفی صنایع روغنی نباتی توافق کردند که آنها در قبال خرید تولید داخل، کار واردات دانههای روغنی را انجام دهند؟ گفت: سال 94 در این زمینه به توافق رسیدند اما هنوز اجرایی نشده است.

پاپی زاده گفت: مجلس در سال 91 صفر تا 100 مدیریت تولید، توزیع و بازار دانههای روغنی را در اختیار وزارت جهاد کشاورزی قرار داده است.

وی افزود:رانت واردات دانههای روغنی در خود شرکت دولتی اتفاق میافتد زیرا مدیریت واردات در اختیار دولت است.

اگر دولتها پذیرفتند که چنین فسادی در واردات دانه های روغنی و یا دیگر واردات مانند خودرو وجود دارد باید خود دولت با عزم راسخ ورود و برخورد کند و واردات را به دست افراد صالح بسپارد.

البته اتهام واردات دانههای روغنی توسط بخش خصوصی و البته یکی از شرکتهای بازرگانی دولتی، از سوی دولت بیپاسخ نماند، همچنانکه در ادامه جدلهای پیش آمده در این زمینه، علیرضا مهاجر، مجری طرح افزایش تولید دانههای روغنی، گفت: وزارت جهاد کشاورزی حتی یک کیلوگرم دانه روغنی وارد نمیکند.

کسانی که دانههای روغنی را وارد میکنند صاحبان کارخانههای روغن نباتی و روغنکشی هستند و این ظاهر است و در باطن واردکنندگان این کارخانهها را در اختیار دارند و سود خود را بیشتر از طریق واردات به دست میآورند و در حقیقت برخی اوقات کارخانههای آنها تعطیل است.