مشروح اظهارات ظریف در کمیسیون برجام

محمدجواد ظریف در کمیسیون بررسی برجام که روز یکشنبه برگزار شد و بخش هایی از آن امروز از شبکه خبر پخش شد به سوالات نمایندگان در این کمیسیون پاسخ داد.

در ابتدای این جلسه علیرضا زاکانی رئیس کمیسیون برجام اظهار کرد: از نظر ما دستاوردهایی که در چهار دوره مذاکره صورت گرفته است و در نهایت به شما (ظریف) ختم شد یک دو امدادی است که همگی در خدمت به نظام و مصالح کشور صورت گرفته است. ما یک بار از آقای ظریف دعوت کردیم برای شرکت در کمیسیون که در سفر بودند که این دومین بار است.

وی گفت: آقای حقیقتپور سوالاتی که جمع آوری شده قرائت و بعد پاسخها از شما میشنویم و چون شما باید به جلسه هیأت دولت بروید و اندکی هم کسالت دارید و آرزوی شفا و سلامتی برایتان داریم امیدواریم بعد از جلسه آقایان عراقچی و روانچی در جلسه بمانند و به سوالات پاسخ دهند.

در ادامه قرار شد تا حقیقت پور عضو کمیسیون برجام سوالات را قرائت کند، اما در نهایت با تذکر نقوی حسینی قرار شد تا موضوع تحریم در اولویت مباحث و سوالات قرار گیرد. همچنین به پیشنهاد منصوری آرانی بنا شد تا اولویت دوم پاسخ ظریف مربوط به موضوع قطعنامه 2231 باشد.

زاکانی در ادامه اعلام کرد که با توجه به اینکه قطعنامه 2231 ذیل فصل هفت و ماده 41 است به این موضوع بپردازیم و موضوع دوم مسأله تحریمها باشد که با توجه به سخنان رهبری ما با ازای آنچه که دادیم در هستهای قرار است در برداشته شدن تحریمها چه اتفاقی بیفتد.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان با بیان اینکه قصد داشتم در این جلسه درباره آنچه که دغدغه رهبری است مبنی بر اینکه بعد از برجام چه میشود و ما باید چه کنیم و نقش مجلس در این مسأله که نقش بارزی است صحبت کنم.

وی در ادامه گفت: اگر بعد از صحبتهایم از خدمت شما مرخص شدم جسارت به نمایندگان نیست بلکه باید به جلسه هیأت دولت برسم و قرار هم از اول بر همین اساس بود.

وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه در مقایسه قطعنامه 1929 با 2231 به تفصیل توضیحاتی را ارائه کرد.

ظریف گفت: اگر مقدمه قطعنامههایی را که در ایران در گذشته صادر شده است بخوانید در آن یک مقدمه آمده است که میگوید "با توجه به ابعاد اشاعهای برنامه هستهای ایران و با عنایب به مسئولیت شورای امنیت در ارتباط با موضوع صلح و امنیت بینالمللی و با توجه به ارتباط موضوع اشاعه به موضوع صلح و امنیت بینالمللی موضوع ایران در شورای امنیت مورد بررسی قرار میگیرد" و این بند در تمامی قطعنامهها مشترک است. در قطعنامه 1996 که قطعنامه اولیه است میگوید "با اقدام تحت ماده 40 از فصل هفتم به منظور اینکه ایران موظف باشد برنامه غنی سازی خود را متوقف کند" و در سایر قطعنامهها اقدامات تحت ماده 41 از فصل هفتم صورت میگیرد.

وی ادامه داد: همه قطعنامهها تحت فصل هفت است و ارتباط با تهدید صلح و امنیت بینالملل دارد و این بند در تمامی قطعنامهها باعث شده قطعنامهها کمی پیچ و خم پیدا کنند. این پیچ و خم آنجایی دیده میشود که موضوع برنامه هستهای ایران و عدم اشاعه با مسئولیت شورای امنیت در بررسی صلح و امنیت بینالملل ارتباط پیدا میکند. در قطعنامه 1929 از این مرحله هم فراتر میرود و در مقدمه آن میگوید "هیچ کس کشورها را مجبور نمی کند اقداماتی فراتر از ماده 41 از جمله توسل به زور را انجام دهند"؛ به نوعی در بند 9 این قطعنامه کشورها را موظف کرده است که هر اقدام لازمی را برای عدم اشاعه صورت دهند. در حالیکه در قطعنامه 2231 در مقدمه آن نه به ماده 40 و 41 و نه به ماده فصل هفت اشاره نشده است و اشارهای هم به این بند که ایران خطر اشاعه دارد و باعث میشود به همین دلیل شورای امنیت مسئولیت رسیدگی پیدا کند نداشته است. بلکه در این قطعنامه بندی آمده است که میگوید "در روابط بین ایران و شورای امنیت یک تحول مبنایی ایجاد شده است".

وزیر امور خارجه کشورمان گفت: در قطعنامه 1929 به ماده 25 منشور ملل متحد اشاره میکند که کشورها باید تصمیمات شورای امنیت را اجرا کنند و این بندی است که در تمامی قطعنامهها وجود دارد؛ بنابراین قطعنامه 2231 ماهیت فصل هفتمیاش از بین رفته است.

ظریف با بیان اینکه این روزها میشنوم برخی میگویند ایران در قطعنامه 2231 استثناء شده است، تصریح کرد: ایران هفت الی هشت سال پیش استثناء شد و هر روز هم در این استثناء فروتر میرفت تا جایی که میگفتند مجبور نیستید علیه ایران از زور استفاده کنید یعنی آنها را از استفاده از زور ممنوع نکردند و مسأله اینقدر شور شد. بنابراین ما باید در مذاکرات برای حل این مسائل طوری وارد میشدیم که ایران از چنین بندی خارج شود و برای خارج شدن از چارهای نیست جز اینکه به همان ماده 41 استناد شود.

وی تاکید کرد: در قطعنامه 2231 شورای امنیت نه ایران شریک است و نه بانی آن و نه به آن رای داده است اما برای اولین بار با کشور هدف قطعنامه مذکور مذاکره شد. در قطعنامه اولیهای که ارائه دادند در مقدمهاش مثل قطعنامههای سابق نوشته شده بود "اقدام بر اساس ماده 41 تحت فصل هفت". آنها همیشه اصرار دارند که بر این مسأله تاکید کنند. در این قطعنامه هم همین طور نوشته بودند اما ما در این خصوص با مذاکره طولانی که بیشتر آن را هم آقایان عراقچی و روانچی زحمتش را کشیدهاند و کار سنگینی هم بود و البته بنده در تعدادی از جلسات آن شرکت داشتم توانستیم مقدمه قطعنامه را از فصل هفت خارج کنیم. اما در اجرائیات آن که سه قسمت است که تحت ماده 41 قرار دارد" در زمینه رفع تحریمهاست که آنها اصرار داشتند که تحت فصل هفت بیاید. همچنین در خصوص موارد منحصر به تحریم ها و شکل برخی اقدامات که به طور استثناء مطرح بودند ماده 41 مطرح است.

ظریف تاکید کرد: رفع تحریم ها به طور خودکار از روز اجرای برجام صورت میگیرد و نیازی به اقدام مجدد شورای امنیت و یا اتحادیه اروپا و آمریکا ندارد. یک سری کارها است که در فاصله بین تصویب قطعنامه تا روز لغو تحریم ها باید صورت گیرند یا میتواند صورت گیرد. در قطعنامههای قبلی هر گونه همکاری هستهای میان ایران و کشورهای دیگر ممنوع بود ولی الان در فاصله تصویب تا اجرای برجام باید اقداماتی در خصوص مثلا اراک صورت گیرد و در همین زمینه باید یک سری ممنوعیت ها رفع شود و این کار صورت خواهد گرفت. در قطعنامه 2231، 10 مورد به ماده 41 اشاره شده است که 9 مورد آن مربوط به رفع تحریم هاست و یک موردش مربوط به برگشت پذیری و یا برخی است که استثنائات در رفع تحریم ها در فاصله تصویب و لغو قطعنامههای قبلی محسوب میشوند.

در آخرین پیشنهادی که در استانبول در دوره مذاکراتی قبل طرف مقابل ارائه کرد ملاحظه کنید چطور قدم به قدم مطرح کردند که مهمترین گامی که در رفع تحریم ها حاضرند بردارند رفع تحریمهای نفتی است و یک کلمه در مورد تحریمهای شورای امنیت صحبت نیست.

وی در مورد بازگشت پذیری گفت: در این مورد به اندازه کافی صحبت کردهایم. بازگشت پذیری مصالحهای بود برای رفع تحریم ها چرا که آمادگی برای رفع تحریم ها از سوی طرف مقابل وجود نداشت. در آخرین پیشنهادی که در استانبول در دوره مذاکراتی قبل طرف مقابل ارائه کرد ملاحظه کنید چطور قدم به قدم مطرح کردند که مهمترین گامی که در رفع تحریم ها حاضرند بردارند رفع تحریمهای نفتی است و یک کلمه در مورد تحریمهای شورای امنیت صحبت نیست. آنها این سیاست را ادامه دادند و در مذاکرات ما هم دنبال شد اما مرحله به مرحله این مسأله رفع شد اول گفتند که آنها را تعلیق میکنیم و بعد رفع. سپس گفتند گروهی از تحریم ها را لغو میکنیم و گروهی را نگه میداریم و در نهایت سازوکاری ریختیم که اگر طرف مقابل در همین چارچوب به تعهداتش عمل نکرد به سرعت به برنامه هستهای مان برگردیم.

ظریف گفت: قطعنامه صراحت دارد که اگر تحریم ها را برگردانند ایران هم به برنامه هستهای اش بر میگردد. در تمامی قطعنامههای شورای امنیت نمی توانیم جملهای به این شکل پیدا کنید که کشور مورد هدف چنین تهدیدی را در قطعنامهای که علیه اش در شورای امنیت صادر میشود داشته باشد. من معتقدم وزارت خارجه، مجلس و کلیات نظام باید به طور جدی روند اجرای برجام را رصد کند و ببینیم که آنها به تعهدات خود عمل میکنند یا نه و این یکی از تصمیمات خوبی است که باید اتخاذ کنیم.

قطعنامه صراحت دارد که اگر تحریم ها را برگردانند ایران هم به برنامه هستهای اش بر میگردد. در تمامی قطعنامههای شورای امنیت نمی توانیم جملهای به این شکل پیدا کنید که کشور مورد هدف چنین تهدیدی را در قطعنامهای که علیه اش در شورای امنیت صادر میشود داشته باشد.

وی در رابطه با پاسخ به ادعاهای بی اساس آمریکایی ها درباره باقی ماندن اساس تحریم ها خاطر نشان کرد: ما به تک تک این اظهارات پاسخ دادیم و اعتراض کردیم. در نامهای به آمانو و یا در واکنش به اظهارات مقامات آمریکایی به جان کری اعتراض کردیم. هنوز برجام اجرایی نشده است اما روزی که اجرایی شود همه باید این وظیفه را داشته باشیم که رصد کنیم که تعهدات به خوبی اجرا میشود یا نه که اگر طرف مقابل نقض مهم و اساسی صورت داد برنامه هستهایمان را برگردانیم و برداشت ما این است که سریعتر از طرف مقابل میتوانیم این کار را انجام دهیم.

وزیر امور خارجه کشورمان خاطر نشان کرد: تحریم هایی که علیه ایران اعمال شده است یک شبه به وجود نیامده و زمان زیادی طول کشید تا اجرایی شد. در زمانی که اروپایی ها میخواستند نفت ایران را تحریم کنند بعد از شش ماه تصمیمشان را اجرایی کردند. چرا که نیاز به یک فرجه زمانی داشتند تا تاثیر فوری بر بازارهایشان را کنترل کنند از طرفی نیاز داشتند اجماع لازم را در میان اعضای خود برای عملی ساختن تحریم ها فراهم سازند و اینگونه نیست که فکر کنیم همانطور که یک سناتور آمریکایی میگوید تحریم ها با یک قلم بر روی کاغذ باز میگردد.

پروژه ایران هراسی با یک حساسیت و اهمیت ویژهای در سالهای گذشته پیگیری شد. مسئولان خزانه داری آمریکا تلاش کردند تا به نام آنچه « هزینه حیثیتی» میخوانند کشورها را از معامله و تعامل با ایران فراتر از تحریمهای شورای امنیت منع کنند. بعد از قطعنامه 1929 و بعد از تصمیم کنگره آمریکا و اتحادیه اروپا برای تحریم یک جانبه ایران « نفتی و بانکی» این تحریم ها در چارچوب هیچ یک از قوانین ایالات متحده و اروپا و یا تهدیدهای شورای امنیت نبود بلکه کوهن معاون خزانه داری آمریکا به این کشور و آن کشور رفت و هزینه حیثیتی ارتباط با ایران را بالا برد و از این طریق بود که کشورها و شرکت ها بیش از حد لازم تحریم ها را اجرا کردند زیرا نگران آن هزینه حیثیتی اش بودند بنابراین اگر ساختمان تحریم ها فرو بریزد بازگشت پذیری تحریم ها آسان نیست. در عین حال بازگشت پذیری یک واقعیت دو طرفه است که این حق را به ما هم میدهد ضمن اینکه حق حاکمیتی ماست، اما ما تلاش داشتیم تا اگر روزی مجبور به بازگشت به برنامه هستهای مان شدیم این کار مبنای قانونی داشته باشد.

معتقدم وزارت خارجه، مجلس و کلیات نظام باید به طور جدی روند اجرای برجام را رصد کند و ببینیم که آنها به تعهدات خود عمل میکنند یا نه و این یکی از تصمیمات خوبی است که باید اتخاذ کنیم.

وی ادامه داد: تحریمهای شورای امنیت تنها تحریم هایی است که نیاز به تصمیم گیری مجدد داشت تا بازگشت پذیر شوند و ما در برابر این مسأله راهکار و ایدهای را به تعامل رسیدیم که امتحانش را البته در دنیا پس نداده است. ما توانستیم شرایطی را ایجاد کنیم که رسانههای آمریکایی نوشتند با جملهای که ایران در پایان قطعنامه 2231 نوشته است مبنی بر اینکه اگر طرف مقابل نقض مهم و اساسی برجام را صورت دهد ایران این حق را برای خود در نظر دارد که به برنامه هستهای اش بازگردد و حتی میتواند در همکاری اش با آژانس تجدید نظر کند و اینها بازگشت پذیری را ناممکن میکند.

بازگشت پذیری یک واقعیت دو طرفه است که این حق را به ما هم میدهد ضمن اینکه حق حاکمیتی ماست، اما ما تلاش داشتیم تا اگر روزی مجبور به بازگشت به برنامه هستهای مان شدیم این کار مبنای قانونی داشته باشد.

ظریف تاکید کرد: برخی به نوعی امروز صحبت میکنند که انگار قطعنامه 2231 اولین قطعنامهای است که درباره ایران صادر شده است اما در قطعنامه 1737 و 1747 حتی آموزش دانشجویان ایرانی ممنوع شده بود نه اینکه استثناء باشد ممنوع شده بود.

در همین حال بذرپاش عضو کمیسیون برجام که به خوبی مشخص نبود چه سوالی از ظریف میپرسد خطاب به ظریف مطلبی را ارائه کرد که ظریف در پاسخ گفت: اولین قطعنامه شورای امنیت که بنده در آن زمان در نیویورک سفیر بودم در سال 85 صادر شد. قطعنامه دوم در همان سال و قطعنامه سوم در سال 86 و همین طور ادامه داشت.

وزیر امور خارجه کشورمان ادامه داد: در قطعنامه 1747 هرگونه فروش اقلام نظامی توسط ایران ممنوع بود. در 1929 خرید اقلام توسط ایران ممنوع شد و در قطعنامه 2231 آمده است که برای خرید و فروش اقلام نظامی محدودیت هایی برای ایران در نظر گرفته شده است که البته ما گفته ایم که رعایت نمی کنیم و این مسأله به صراحت بیان شده است که قطعنامه 2231 جزئی از برجام نیست یعنی عدم اجرای قطعنامه نقض برجام نیست هر چند که نقض قطعنامه است. این جمله باعث میشود که برگشت پذیری را موجب نشود. در 1929 بندی وجود داردکه در ادبیات شورای امنیت یعنی اینکه اگر کشورها مفاد این قطعنامه را اجرا نکنند مورد تنبیه قرار میگیرند و برایشان عواقبی دارد اما در 2231 اینگونه نیست ضمن آنکه قطعنامه تحت ماده 25 منشور است و همه کشورها باید آن را اجرا کنند اما اجرا نکردن قطعنامه عواقبی ندارد. همچنین در قطعنامه 2231 دررابطه با ممنوعیت فعالیتهای موشکی و تسلیحاتی این مسأله به محدودیت تبدیل شده است.

برخی به نوعی امروز صحبت میکنند که انگار قطعنامه 2231 اولین قطعنامهای است که درباره ایران صادر شده است اما در قطعنامه 1737 و 1747 حتی آموزش دانشجویان ایرانی ممنوع شده بود نه اینکه استثناء باشد ممنوع شده بود.

محمدجواد ظریف در ادامه دهمین نشست کمیسیون برجام با اشاره به لغو تحریمها توسط اتحادیه اروپا در قالب برجام، گفت: با اجرا شدن برجام اتحادیه اروپا کلیه تحریمها را لغو میکند. برخی دوستان میگویند تعلیق میکند. این تعلیق در خصوص تصمیمات اقتصادی و سایر تصمیمات است. اتحادیه اروپا دو راهکار داشته، ما با راهکار اولشان مخالف بودیم.

وی ادامه داد: چیزی که باعث تأثیر تحریمها شد فضای هزینه حیثیتی یا هزینه فضای ایران هراسی بود. آیا خوب بود که ما میگفتیم تحریمهای اقتصادی را رفع کنند اما اتحادیه اروپا مجدداً تحریم دیگری را تصویب میکرد؟ لغو تحریمها معنادار است و تأکید ما بر همین است.

وزیر امور خارجه با اشاره به فرآیند لغو تحریمها توسط آمریکا پس از اجرای برجام، گفت: لغو تحریمهای آمریکا نیاز به رای مثبت کنگره و در برخی موارد نیاز به رأی اکثریت مطلق و یا حتی رأی دو سوم نمایندگان کنگره دارد. لغو همزمان تحریمهای اقتصادی، مالی و بانکی همه تحت عنوان "لغو" آمده است. چتر تصمیمگیریهای اروپا که شامل تحریمهای اشاعهای میشود تا لغو تحریمها پس از پایان سال هشتم نیز ادامه مییابد.

وی ادامه داد: اینکه ما خودمان را منتظر وتوی نتانیاهو کنیم در داخل به صورت مفصل بحث شد و با مقام معظم رهبری نیز مطرح کردیم. با دوستان حقوقدان مسأله را بالا و پایین کردیم و خود نیز به طور مفصل آن را بررسی کردیم. (یک کشور) در حقوق بینالملل به عنوان یک موجودیت شناخته میشود.

ظریف ادامه داد: به عبارت دیگر دولت آمریکا منشعب نیست بلکه کل کنگره، قوه قضائیه و دولت آمریکا مسئولیتاش با رئیس جمهور این کشور است. برای ما هم مهم این است که رئیس جمهور از تصویب تحریمهای آینده اجتناب کند. به جای اینکه رئیس جمهور آمریکا مجبور به بردن مسأله به کنگره شود و یک بهانهای به دولت این کشور بدهیم تا بعداً بگوید کنگره تصویب نکرد، ما این بهانه را گرفتیم و گفتیم و تصریح کردیم در برجام که رئیس جمهور آمریکا باید لغو کلیه تحریم ها را امضا کند.

وزیر امور خارجه افزود: اگر تحریم جدیدی هم علیه برنامه هستهای ایران تصویب شود برای ما وضعیت مشابهی ایجاد میکند که ما هم هستهایمان را به شرایط قبل از برجام برگردانیم. حوزههای غیرهستهای درقالبهای دیگر، اگر تحریم اعمال شود ما به مثابه لغو برجام تلقی میکنیم.

ظریف با بیان اینکه در شرایطی قرار داریم که فضای امنیتی علیه جمهوری اسلامی ایران در آستانه فروپاشی است، گفت: وقتی سر کار آمدیم در شرایطی قرار داشتیم که فضای امنیتی علیه ایران وجود داشت که در منطقه روی بازیگری ایران و در سطح بینالملل در فضای اقتصادیمان تأثیر منفی گذاشته بود. این فضا الحمدلله در حال از هم پاشیدن است. هرچه به کشورهای منطقه سفر داشتهام بیشترین تشکر دوستان مقاومت در سوریه، لبنان و عراق از بنده به خاطر شکستن فضای امنیتی علیه ایران بود.

وقتی سر کار آمدیم در شرایطی قرار داشتیم که فضای امنیتی علیه ایران وجود داشت که در منطقه روی بازیگری ایران و در سطح بینالملل در فضای اقتصادیمان تأثیر منفی گذاشته بود. این فضا الحمدلله در حال از هم پاشیدن است.

عضو ارشد تیم مذاکره کننده هستهای با بیان اینکه معتقدم باید با چشم باز از فضای به وجود آمده استفاده کنیم، گفت: با تشکر از مجلس محترم و با تشکر از تلاش شما برای آشنا کردن مردم با جزئیات برجام پیشنهاد میکنم دو اقدام انجام دهید؛ یکی از اجرای درست برجام اطمینان پیدا کنید و اگر درست اجرا نشد جمهوری اسلامی نیز به شرایط قبل برگردد و دوم استفاده درست از شرایط به وجود آمده در جهت بهبود شرایط اقتصادی کشور انجام دهید.

وی ادامه داد: برای ایفای نقش مهمتر و قویتر ایران نقش مبتنی بر اصول، دیدگاهها و ارزشهای ایران امکان ایفای این نقش را داریم و رژیم صهیونیستی نیز از ایفای قدرتمند این نقش توسط ایران وحشت دارد.

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمود نبویان نماینده مردم تهران خطاب به ظریف با بیان این که با تکرار یک مطلب درستی یک چیز اثبات نمیشود. بر اساس قطعنامه 1929 همه اقدامات ضروری انجام میشود تا مانع انتقال تکنولوژی و همکاری فنی در زمینه موشکی شوند ادعا کرد: و این مسأله دلالت بر جنگ ندارد. استفاده از زور یا تهدید به زور خارج از عرف این قطعنامه است و اصلاً این قطعنامه دلالت بر استفاده از زور ندارد. اینکه گفتید در ارسال سلاح و شلیک موشکها 5 و 8 سال هستیم گفتید ذیل ماده 25 قرار میگیریم بر این اساس کشورها ملزم به رعایت این مسائل هستند. آیا همین موضوع موجب نقض برجام توسط غربیها نمیشود؟

پیشنهاد میکنم دو اقدام انجام دهید؛ یکی از اجرای درست برجام اطمینان پیدا کنید و اگر درست اجرا نشد جمهوری اسلامی نیز به شرایط قبل برگردد و دوم استفاده درست از شرایط به وجود آمده در جهت بهبود شرایط اقتصادی کشور انجام دهید.

وزیر امور خارجه در پاسخ به این پرسش گفت: در مورد ماده 25، شورای امنیت فصل ششمی و فصل هفتمی دارد. فصل ششمی عقوبه و تحریم به دنبال ندارد، اما فصل هفتمی عقوبه و تحریم به دنبال دارد. گفتن و نگفتن ماده 25 دردی را دوا نمیکند. ما فصل 7 را برداشتیم اگر قبول ندارید اشکالی ندارد. از 10 بند 9 بند قطعنامه به نفع ماست و ماده 29 اصلاً موضوع ما نیست. اینکه ماده 25 در قطعنامه اشاره شد تأثیری در قطعنامه نداشت.

در مورد ماده 25، شورای امنیت فصل ششمی و فصل هفتمی دارد. فصل ششمی عقوبه و تحریم به دنبال ندارد، اما فصل هفتمی عقوبه و تحریم به دنبال دارد.

وی ادامه داد: در مورد بند 9 خوب است بار دیگر نگاهی بیندازیم و با بندهای دیگر مقایسه و تفسیر کنیم. یک دولتی موظف است بر اساس قطعنامه در قلمرو خودش همه اقدامات را برای جلوگیری از اقدامات مواد انجام دهد. ماده 9 چنین چیزی را ندارد. یعنی یک کشور میتواند در دریای آزاد و حتی داخل خاک ایران علیه انتقال تکنولوژی بر ضد ایران اقدام کند. این چه الزامی دارد؟ در کدام مقدمه قطعنامهای کشورها مجبورند چنین کاری انجام دهند؟ پس این مسأله قطعیت ندارد بلکه کشورها مجاز به انجام این کار هستند. در قالب ماده 9 نیاز به انجام کاری نیست. بار دیگر تأکید میکنم که بر اساس این بند کشورها مجاز به استفاه از زور هستند و مجبور به استفاده از آن نیستند. ما سر همین یک کلمه وقت بسیاری گذاشتیم.

در ادامه سیدحسین نقوی نماینده مردم ورامین از ظریف پرسید: این که قطعنامه 2231 نسبت به 1929 لحن متفاوتی دارد و هیچ یک از 6 قطعنامه قبلی نه مورد تأیید است و نه دوستان از آن دفاع میکنند همه را رد میکنیم. ما قطعنامههای صادره را ظالمانه میدانیم. هرچه سخنان شما و حقوقدانان را گوش میکنم قضیه فصل 7 برایم حل نمیشود. با چه استدلالی می گویید که ذیل ماده 41 و فصل 7 نیستیم؟ اگر هم بگویید امتیازاتی گرفتهایم این امتیازها باز ذیل فصل هفتم آمده است.

ظریف ادامه داد: کل قطعنامه 1929 تحت ماده 41 است و ما گناهی نکردیم که وارث 6 قطعنامه قبلی بودیم. تماماً این قطعنامهها ذیل ماده 41 بود.

در خلال صحبتهای نقوی بهروز نعمتی نماینده مردم اسدآباد در تذکری گفت: طبق آییننامه نمایندگان باید اجازه اظهارنظر داشته باشند. رئیس جلسه باید آییننامه را رعایت کند نه اینکه از خودش قانون تعیین کند. شما نوبتبندی در اعلام سوالات را از خودتان اشتهار کردید. آییننامه داخلی کمیسیون برجام را هم برای بیان نظرات خودتان تصویب کردهاید که به نفع مجلس نیست.

زاکانی در واکنش به تذکر نعمتی گفت: آییننامه حق اظهارنظر را به نمایندگان غیر عضو کمیسیون را میدهد ولی حق رأی نمیدهد.

رئیس کمیسیون بررسی برجام گفت: این تفسیر شماست که میگویید آییننامه را برای خودمان تصویب کردهایم. اعضای کمیسیون برجام نهایتاً باید نسبت به قطعنامه برجام رأی نهایی را بدهند.

وی ادامه داد: داشتن یا نداشتن حق رأی نمایندگان عضو یا غیرعضو کمیسیون برجام تصمیم هیأت رئیسه کمیسیون بوده است. همچنان که همین رویه در هیأت رئیسه مجلس دنبال میشود.

حجت الاسلام والمسلمین ابوترابی فرد نیز خطاب به نعمتی گفت: هیأت رئیسه برای اداره جلسه باید در چارچوب آییننامه تدبیر کند. تدبیر هیأت این بود که اولویت اول برای طرح سوالات اعضای کمیسیون باشند. آییننامه این حق را برای اعضای کمیسیون قائل است.

در ادامه جلسه محمدحسین زاهدی نماینده مردم کرمان از ظریف پرسید درباره تحریمها در پیوست 5 بحثهای زیادی شد. روز انتقالی و روز اجرا و بندهای 17 و 19 نشان میدهد که آمریکا هیچ تعهدی برای لغو تحریمها ندارد. استنباط تیم مذاکره کننده قبلی این است که از برجام استنباط لغو نمیشود. خیلی صریح بگویید در برجام آمریکا تعهدی برای لغو تحریمها دارد؟

وی در ادامه با طرح سوال دیگرش از ظریف پرسید از دکتر صالحی ریس سازمان انرژی اتمی بند 63 صفحه 34 برجام که مربوط به تعداد سانتریفیوژهای آیآر 8 و آی آر 6 و ساخت و توسعه آن از سال هشتم به بعد برجام است سوال کردم آیا این بند به معنای محدودیت در ساخت ماشینهای سانتریفیوژ و غنیسازی نیست که دکتر صالحی پاسخ داد در کنار برجام توافق دیگری داشتیم که محدودیت ساخت ماشینها را برطرف کرده است. آقای عراقچی نیز گفت کلیه تعهدات ما حداکثر 15 سال است.

وزیر امور خارجه د پاسخ به این سوال گفت: اینکه آیا آمریکا در برجام تعهدی دارد باید بگویم "بله". آمریکا متعهد است لغو تحریمها را پس از 8 سال به کنگره ببرد همچنان که ما پروتکل الحاقی را در پایان سال هشتم به مجلس میبریم. عبارات مندرج در برجام برای دو طرف یک حق را قائل است. اگر آمریکا پس از هشت سال لغو تحریمها را به کنگره نبرد این اقدام به معنی لغو برجام است.

ظریف با اشاره به منظور جمهوری اسلامی ایران از برنامه هستهایاش در برجام گفت: برنامهمان را به آژانس می دهیم در آن برنامه تا 15 سال به غنیسازی صنعتی میرسیم. اطمینان داشته باشید برنامه خود را تا زمانی که بخواهیم به آژانس بدهیم به 190 هزار سو میرسانیم و بعد به هر میزان که بخواهیم این میزان را افزایش میدهیم.

وزیر امور خارجه تصریح کرد: برخی دوستان حرف در دهان غربیها میگذارند و به خودیها گل میزنند. برنامه ما همان برنامه اعلامی به آژانس بینالمللی انرژی اتمی است. البته سازمان انرژی اتمی کشور هنوز برنامه را تعیین نکرده است ولی این کار تحت نظر رئیس جمهور تا یکی دو ماه آینده انجام میشود تا روز اجرای برجام برنامه درازمدت پانزده ساله خود را به آژانس میدهیم. همه مذاکره کنندگان هم میدانند برنامه ما در چه چارچوبی است.

ظریف متذکر شد: ما در هیچ جا تعهد بیضابطهای را نپذیرفتهایم. در برنامه اعلامی نیز تأکید کردهایم که شرایط فناوری روز دنیا را ملاک قرار میدهیم. درباره آب سنگین نیز گفتهایم برنامهمان، برنامه دنیاست. 15 و 25 سال موارد نظارتی است که به مصلحت کشور می دانستیم. چیزهایی را پذیرفتیم که کمترین بهانه را به غربیها بدهد.

وی ادامه داد: نظارتب ر معادن اورانیوم یکی از این موارد است. روی مواد معدنی یا وارداتی تماماً گفتهایم نظارت کنند. این کار به نفع ماست که در قالب بده بستان انجام گرفته است. البته آنان بر 30 سال تأکید داشتند اما ما فقط در یک مورد 25 سال و در یک مورد 20 سال را پذیرفتیم. تمام این موارد تک به تک چک شده و هیچ مشکلی ندارد.

وزیر امور خارجه کشورمان بار دیگر تأکید کرد: درباره پروتل الحاقی با مجلس همکاری میکنیم.

ظریف خاطر نشان کرد: ما در حال حاضر روال قانونی را طی میکنیم. و در شورای عالی امنیت ملی و در داخل کشور هر جا اجازه داده شود ما اجرا میکنیم.

وحید احمدی به عنوان سوال کننده بعدی گفت: اول این که در جلسه صبح (جلسه کمیسیون برجام با جلیلی و همراهانش) توضیحی داده شد که این که عنوان میشود ما با این قطعنامه از زیر فصل هفت خارج شدیم اساسا تحت فصل هفت نبودهایم و استدلال میکردند که زیر فصل هفت رفتن دو اتفاق را میخواهد که یا باید نقض بینالمللی صورت گیرد و یا باید تهدید صورت بگیرد و چون این اتفاق نبوده پس بنابراین اساسا ما تحت فصل هفتم نبودیم که دوستان میگویند ما از زیر فصل هفت خارج شدیم. لطفا توضیحاتی در این خصوص بفرمایید.

تیم مذاکره کننده قبلی میگوید اساسا تحت فصل هفت نبودهایم. وحید احمدی.

وی همچنین اظهار کرد: مبنای حقوقی حذف فصل ماده 41 چطور است و آیا مبنای حقوقی دارد؟

ظریف در پاسخ به این موارد گفت: یک موقع است که شما این بحث را میکنید که آیا این کار شورای امنیت به حق بوده که باید بگوییم به حق نبوده و بر خلاف قانون بوده است و مفصلترین حرف در رابطه با این که خلاف قانون بوده را من در شورای امنیت انجام دادم.

وزیر امور خارجه با بیان این که هیچ مبنای حقوقی نیز در این رابطه وجود ندارد تصریح کرد: این که در قطعنامه چنینچیزی وجود دارد، بله هست. و کل قطعنامه میگوید اقدام بر اساس بند 41 فصل هفت که من نمی دانم به چه زبانی باید این را بگوید و در ادامه میگوید که نگران ابعاد یا خطرات اجرایی برنامه هستهای ایران و با توجه به مسئولیت اولیه شورای امنیت تحت منشور ملل متحد برای حفظ صلح و امنیت بینالمللی میباشد.

ظریف ادامه داد: فصل هفت اقدامات برای مبارزه با تهدیدات علیه صلح و امنیت بینالمللی است این کاملا صریح است و ما امیدواریم هیچ وقت تحت فصل هفت نبودیم و نباشیم و قطعنامههای شورای امنیت در رابطه با موضوع هستهای ایران به غلط و بر خلاف مقررات حقوق بینالمللی و آژانس بوده اما متاسفانه در فصل هفت بوده است و خود قطعنامه این گونه میگوید.

کل تحریمهای اقتصادی، مالی و پولی اتحادیه اروپا از روز اجرا لغو و کل تحریمهای ایالات متحده اعمال شده بر روی شخصیتهای غیر آمریکایی از روز اجرا لغو می شود و این همانی است که مقام معظم رهبری نیز فرمودهاند.

وزیر امور خارجه همچنین بیان کرد: قاعده فصل هفتی با فصل هفت میرود چرا که یا میتوانستیم به کل به آن اشاره کنیم و یا به ماده 41. و راه دیگری وجود ندارد که تحریمها برداشته شود. لااقل من راه دیگری سراغ ندارم. در حال حاضر اولین بار است که در تاریخ ملل متحد که چنین اتفاقی میافتد. برای دولت عراق نیز ده سال بعد از سقوط صدام این اتفاق افتاد.

بهروز نعمتی در ادامه این جلسه اظهار کرد: در جلسه صبح دوستان توضیحاتی دادند و گفتند هیچ تحریمی لغو نمیشود، آقای دکتر جلیلی در همین جلسه چنین موضوعی را مطرح کردند. ضبط شده و موجود است.

زاکانی با شنیدن این حرف گفت که البته چنین چیزی گفته نشده است.

نعمتی نیز در پاسخ تاکید کرد: آقای زاکانی تلویزیون نیز این صحبتها را پخش کرده و شما دفاع نکنید. فقط جلسه را اداره کنید. آقای دکتر ظریف واقعا این گونه است و آقای جلیلی راست میگوید؟ اگر نه چه تضمینی وجود دارد که حضرتعالی به عنوان مسئول تیم مذاکره کننده فردا زیر همه چیز نزنید؟ چون این احتمال وجود دارد. در حال حاضر شرایطی است که فردی 6 سال یعنی نصف همه افراد مسئولیت موضوع مذاکرات را بر عهده داشته و حالا همه چیز را انکار میکند. چه تضمینی وجود دارد که شما این گونه نشوید؟

زاکانی پیش از توضیحات ظریف بیان کرد: من توضیحاتی از باب توضیح درست موضوع میگویم که حرف شما نادرست بود.

نعمتی به زاکانی پاسخ داد: به خودتان حرمت بگذارید.

در این میان درگیری لفظی میان نعمتی و زاکانی در خصوص اظهارات مطرح شده از قول جلیلی صورت گرفت و زاکانی اظهار کرد: آقای جلیلی از روی متن خواندند و گفتند چه بخشی متوقف میشود و کدام بخش بعد از چند وقت تعلیق می شود و به همین نحو. و فقط یکسری موارد را ذکر کردند. به نظر من کسی برداشت شما را ندارد. و ان شاء الله صحبتها پخش میشود و مردم میبینند.

ظریف در پاسخ به این اظهارات گفت: من قصد پاسخ به جناب آقای دکتر جلیلی را ندارم کما این که زمانی که ایشان مسئولیت پرونده هستهای را داشتند علی رغم این که مسئول بودم حتی یک بار هم مصاحبه نکردم. چون این بحثها را به نفع کشور نمیدانم. آن زمان هم با وجود این که من یکی از منتقدین جدی به روشهای دوستان مذاکره کننده بودم اگر تمام اسناد را بگردید حتی یک بار از بنده اظهارنظری یا مصاحبه ای نمیبینید. الان نیز عادتم را نمیشکنم اما چند پاسخ به آقای نعمتی عرض میکنم.

وی افزود: کل تحریمهای اقتصادی، مالی و پولی اتحادیه اروپا از روز اجرا لغو و کل تحریمهای ایالات متحده اعمال شده بر روی شخصیتهای غیر آمریکایی از روز اجرا لغو می شود و این همانی است که مقام معظم رهبری نیز فرمودهاند. علاوه بر آن آمریکا تحریم هواپیمایی را لغو میکند و مورد به مورد اجازه خرید هواپیما به ایران میدهد در حالی که 35 سال این تحریم بر گرده این مردم سوار بوده است.

ظریف خاطر نشان کرد: تحریم ناوگان هوایی لغو میشود به غیر از شرکتهایی که به دلایل دیگر مشمول تحریم بوده اند.

در این میان افرادی همچون جعفری و کوثری اظهاراتی پراکنده بیان کردند که ظریف در پاسخ گفت: مستندات شما به یکی از برادران در هواپیمایی است. شما هواپیماهایی که بازسازی شد و هواپیماهایی که در حال حاضر پرواز میکنند و سالها خوابیده بود را ببینید. این که یک نفر در کمیسیون بیاید و صحبتهایی خلاف واقع مطرح کند به دلایلی که آقای عراقچی به صورت خصوصی به شما خواهد گفت، ملاک قرار ندهید.