پشت پرده دعوت از روسیه برای پیوستن به اوپک

ایگور سچین، مدیر شرکت روسنفت روسیه، طی سخنانی اعلام کرد:«روسیه دیگر تمایلی به عضویت در سازمان کشورهای صادر کننده نفت، اوپک، ندارد.»

بنا به گفته وی، اوپک دیگر نقش خود را به عنوان یک عامل اثرگذار بر بازار نفت از دست داده است و نفعی در پیوستن به این سازمان وجود ندارد.

سچین تأکید کرد:« بر خلاف بسیاری از اعضای اوپک، صنعت نفت روسیه وابستگی های دولتی کمتری دارد و به دلیل مختصات جغرافیایی و آب و هوایی این کشور نمی تواند تولید نفت خود را به سرعت تغییر دهد.»

مدیرعامل روسنفت کنایهای هم به رفتار فعلی اعضای اوپک زده است:«در شرایط کنونی خود اعضای اوپک نیز 1.5 تا 2.5 میلیون بشکه در روز بیش از سقف تعیین شده خود یعنی 30 میلیون بشکه روزانه، نفت تولید می کنند که در صورتی که این مازاد تولید حذف شود بازار نفت تعادل خود را باز خواهد یافت»

اعلام رسمی خبر عدم تمایل روسیه برای پیوستن به اوپک که شاید جدیترین امید بعضی اعضای اوپک به خصوص جناح «باز»های این سازمان برای تغییر ساختار این سازمان و مقابله با جناح «کبوتر»ها به رهبری عربستان به شمار میرفت، عملا کورسوی امید باقیمانده درباره نقشآفرینی موثر اوپک لااقل در میان مدت برای کنترل بازار نفت و بازگشتن قیمت نفت به سطحی معقول و منطقی را از میان برد.

جناح بازها با توجه به میزان بالای تولید نفت روسیه امیدوار بودند با پیوستن این کشور به اوپک، یک تولید کننده بزرگ طرفدار قیمت را که احتمالا ظرفیت بالایی برای کاهش یا افزایش تولید نفت به منظور کنترل بازار را در اختیار دارد به عنوان وزنهای در برابر عربستان که این روزها تقریبا به تنهایی برای همه اوپک تصمیم میگیرد، در کنار خود داشته باشند. هنوز هیچ یک از اعضای اوپک سخنرانی مشهور وزیر نفت سابق عربستان را درباره تسلط این کشور بر تصمیمات اوپک از یاد نبردهاند.

خبر بد دوم روسها برای بازهای اوپک

از سوی دیگر سچین گفته است:«روسیه دیگر تمایلی به عضویت در اوپک ندارد». این گفته به معنی آن است که پیش از این روسیه نسبت به حضور در اوپک تمایل داشته است اما امروز دیگر به دلایلی این تمایل از میان رفته است.

سچین به کنایه و تصریح بخشی از دلایل از میان رفتن این تمایل را ذکر کرده است. از دست رفتن قدرت نقش آفرینی اوپک در بازارهای نفت و پایبند نبودن اعضای اوپک به تصمیمات جمعی این سازمان بخشی از این دلایل است، البته قطعا دلایل دیگری نیز وجود دارند که سچین به آنها اشارهای نکرده است.

وی به انعطافناپذیر بودن تولید نفت روسیه نیز اشاره کرده است. این هم خبر بد دیگری برای جناح بازهای اوپک محسوب میشود،چرا که یکی از شروط اصلی نقشآفرینی فعال روسیه به جای عربستان یا هم عرض این کشور در اوپک، امکان کاهش با افزایش تولید نفت با توجه به نیاز بازار است و اگر روسیه چنین انعطافی نداشته باشد، هر قدر هم که تولید نفت زیادی داشته باشد نمیتواند یک نقش راهبردی مانند نقش عربستان در اوپک بازی کند.

وقتی هر یک از اعضای اوپک مسئول جذب یک غیر اوپکی میشود

فریدون برکشلی، مدیر اسبق امور اوپک وزارت نفت، ناگفتههایی از تعامل اوپک با تولیدکنندگان مهم غیر اوپک از جمله روسیه را بازگو کرد.

وی در این باره اظهار داشت: روسیه و اغلب تولید کنندگان غیر اوپک مانند مکزیک، نروژ یا سوریه از سال ١٩٩٨ در اجلاسهاى عادى اوپک به عنوان عضو ناظر حضور پیدا مىکنند و فلسفه آن هم فراهم آوردن زمینه عضویت تولیدکنندگان غیر اوپک در سازمان اوپک بوده و هست. در واقع پیوستن انگولا به سازمان اوپک به تشویق نیجریه به دنبال دعوت و حضور تولیدکنندگان غیر اوپک به اجلاسهاى عادى اوپک به عنوان عضو ناظر صورت پذیرفت.

برکشلی توضیح داد: در سازمان اوپک اعضا تولیدکنندگان غیراوپک را بین خود تقسیم کردند که این تقسیمبندى ها بر اساس قرابتهاى منطقه اى و سیاسى بود؛ چنانکه باز گشت اکوادور توسط ونزوئلا و پیوستن آنگولا به ترغیب نیجریه صورت گرفت که مرحوم لقمان نقش مهمى در آن داشت.

وی افزود: تشویق به ورود عمان به اوپک توسط عربستان ناکام بود و در واقع عربستان علاقهاى هم به پیوستن عمان که طرفدار ایران بود به اوپک نداشت.

از «اختلاف نظر» تا «تبانی» ایران و عربستان درباره روسیه

مدیر اسبق امور اوپک وزارت نفت ادامه داد: مسئولیت جذب روسیه به ایران واگذار شد و وزیر نفت وقت تلاش زیادى هم کرد ولى در آن مقطع عربستان در پشت صحنه کار شکنى مى کرد زیرا نمىخواست که یک قدرت عمده نفتى-سیاسى که با ایران مناسبات خوبى هم داشت وارد سازمان اوپک شده و قدرت عربستان را تحتالشعاع قرار دهد.

وی تصریح کرد: آمریکا هم از پیوستن روسیه به اوپک ناخشنود بود زیرا نفوذ آمریکا بر ریاض را خدشه دار مىکرد، البته در عین حال روسیه هم خود تمایلى به ورود به ساختمان اوپک در وین نداشت، زیرا اوپک تولید خود را براى تقویت بازار محدود مىکرد و روسیه جاى خالى اوپک را با افزایش تولید پر مىکرد.

برکشلی مشکل تولیدکنندگان اوپک و غیر اوپک را یک اختلاف طولانى مدت دانسته و گفت: در اجلاس ١٦٦ اوپک در نوامبر ٢٠١٤ در وین که آثار سقوط قیمت نفت کاملا مشهود شده بود، ایران و عربستان در یک تبانى سقف تولید را ثابت نگاه داشتند و رسما دیپلماسى نفتى روسیه را به چالش کشیدند.

موقعیت بهتری برای ترغیب روسیه به همکاری با اوپک وجود ندارد

وی ادامه داد: ایران تحت تحریم انگیزه چندانى نسبت به افزایش قیمت ندارد و عربستان هم ٧٠٠ میلیار د ذخایر ارزى دارد. یعنی ایران و عربستان موقعیت بهترى براى وادار کردن روسیه تحریم شده جهت تعامل با اوپک پیدا نمى کردند، و به عبارت دقیقتر اوپک موقعیتى به خوبى حالا براى وادار کردن مسکو به پیوستن یا همکارى واقعى با این سازمان پیدا نمیکند.

مدیر اسبق امور اوپک وزارت نفت اضافه کرد: از نگاهى دیگر، بازار جهانى نفت دچار تغییرات مهمى شده و هیچ بازیگرى قادر به مدیریت بازار نیست. شاید چندان تعجبآور نباشد که تولیدکنندگان عمده نفت شیل هم در آیندهاى نه چندان دور به شکلى اوپک خودشان را سازمان دهند و یا اینکه حتى شکلى از همکارى با اوپک را طراحى کنند.

وی تصریح کرد: خصوصا حالا که روسیه تحت تحریم است، شاید سعودىها هم علاقمند باشند که روسیه به سازمان بپیوندد البته به شرط اینکه سهمیهپذیر باشد.