اروپاییان پشت دروازه‌های ایران

کشورهای اروپایی خود را برای حضور دوباره در صنایع نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ایران در دوران پساتحریم آماده میکنند. صنعت نفت ایران با بیش از یکصدسال قدمت، هنوز هم برای سرمایهگذاران بینالمللی بهویژه برای شرکتهای صاحب نام قاره سبز جذاب است و این شرکتها همگام با رقیبان آسیایی و اروپایی خود به دنبال حضور دوباره در کشورمان هستند. کشورهای اروپایی و شرکتهای بزرگ غربی که تا پیش از این به دلیل اعمال تحریم از سوی کشورهای غربی از حضور در صنعت نفت ایران منع شده بودند، در حال بررسی و آمادهسازی خود برای ورود به این بخش از اقتصاد ایران هستند.

بدون تردید، صنعت نفت ایران که پیشران توسعه اقتصادی کشور به شمار میرود با توجه به وجود زیرساختهای استراتژیک، محلی مطمئن و مناسب برای سرمایهگذاری است و به همین دلیل تقاضاها برای حضور دوباره در ایران از سوی شرکتهای سرمایهگذار و دارای فناوریهای نوین در حال افزایش است.

این روزها، صنایع نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ایران با توجه به فضای مثبت سیاسی به وجود آمده و علاقه کشورهای مختلف برای حضور دوباره در کشورمان میزبان مقامهای مختلف از کشورهای اروپایی همگام با مذاکرهکنندگانی از شرکتهای بزرگ و چندملیتی است و این علاقه برای حضور در این صنایع درحال افزایش است. بهتازگی همزمان با به وجود آمدن فضای جدید سیاسی در کشورمان کشورهای اروپایی آمادگی خود را برای حضور دوباره در ایران اعلام کردهاند و در این مسیر، بررسی نحوه حضور در طرحهای توسعهای مختلف صنعت نفت پس از پایان تحریم از سوی شرکتهای مشاور و سرمایه گذار اروپایی پس از توافق ژنو آغاز شده است و در پی حضور دوباره در ایران هستند.

پس از توافق ایران و ١+٥ شرکتهای اروپایی بسیار علاقهمند به حضور در صنعت نفت ایران هستند اما ایران برای حضور اروپاییها شرایطی را در نظر گرفته و با توجه به اینکه صنعت نفت ایران نسبت به ١٢ سال گذشته تفاوتهای زیادی کرده است، استفاده از توانمندی شرکتهای داخلی و انتقال تکنولوژی، مهمترین شرایط ایران برای حضور شرکتهای خارجی در صنعت نفت ایران است؛ ضمن اینکه این حضور باید منافع اقتصادی ایران را هم تضمین کند. افزون بر حضور در طرحهای توسعهای، با توجه به پیشینه همکاری ایران با کشورهایی مانند آلمان، انگلیس، فرانسه، دانمارک، سوئد، ایتالیا و اتریش و نیز دیگر کشورهای اروپایی، این کشورها میتوانند در تامین کاتالیست و دانش فنی روز اروپا با ایران همکاریهای گستردهای داشته باشند که پیامد آن افزایش ظرفیت تولید مجتمعهای پالایشی و پتروشیمی ایران خواهد بود.

صنعت نفت ایران به دلیل جذاب بودن، افزون بر اروپاییها که علاقهمند به حضور در آن هستند طرفداران آسیایی بیشماری نیز دارد، چینیها، هندیها و کرهایها نیز باوجود رقبای قدرتمند اروپایی از حضور در ایران ناامید نیستند، هرچند شرکتهای چینی که در چند سال گذشته به دلیل وجود تحریمها حضور گستردهای در کشورمان داشتند، کمی از دوران پساتحریم و رقابت با شرکتهای نامدار بینالمللی نگران هستند. کارشناسان انرژی اعتقاد دارند که سرمایهگذاری در صنایع نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ایران به دلیل وجود ارزش افزوده بالا، یک سرمایهگذاری مطمئن و سودآور خواهد بود؛ اما در این مسیر باید نقاط ضعف، اصلاح شده و برنامهریزیهای جدیدی انجام شود.

کارشناسان انرژی اعتقاد دارند که وجود مخازن بزرگ گازی و خوراک فراوان برای صنایع پتروشیمی و پالایشی، دسترسی به منابع آبی در سواحل جنوبی و قرار گرفتن در کنار مسیرهای حمل و نقل دریایی از جمله مزیتهایی هستند که ایران را به مکانی جذاب برای سرمایه گذاران بهویژه در صنعت پتروشیمی و نیز پالایشی بدل کرده است و باید از ظرفیتهای موجود در کشور به بهترین شکل بهره برد. از اینرو شرکتهایی که از این پس قصد ورود به ایران و بهخصوص صنعت نفت را دارند باید به این نکته توجه داشته باشند که در شرایط رقابتی و بازاریابی سختتری باید فعالیتهای خود را آغاز کنند.

بازاری که فقط در بخش بالادستی صنعت نفت نیازمند بیش از ٣٤٥ میلیارد دلار و در بخش پتروشیمی نیز نیازمند بالغ بر ٧٠ میلیارد دلار سرمایهگذاری خارجی است. در این میان باید در نظر داشت تا زمانی که مذاکرات و رفت و آمدها منجر به عقد قرارداد و سرمایهگذاری نشود یا اینکه جریان اقتصادی را تسهیل نکند نمیتوان برای آن آثار اقتصادی متصور بود و سفر هیاتها صرفا برای بررسی فرصتهای سرمایهگذاری در ایران و اعلام آمادگی آنها برای گسترش همکاریها در دوران پساتحریم است.دستاورد واقعی این سفرها زمانی محقق خواهد شد که حجم سرمایهگذاری خارجی ایران افزایش یابد، صادرات کشور رشد کند و بازار محصولات ما گسترده شود و شرکتهای خارجی فناوریهای روز دنیا را برای صنایع ایران به ارمغان بیاورند. البته این مهم در کوتاهمدت ممکن نیست و نمیتوان انتظار تحقق آثار اجرایی آن را داشت.

تحلیلگران بر این اعتقاد هستند که صنعت نفت چه در بخش بالادستی و چه در بخش پایین دستی نیازمند سرمایه و تکنولوژی است و اگر ما بتوانیم مذاکرات نفتی را به گونهای مدیریت کنیم که در پساتحریم منجر به جذب سرمایه و از آن مهمتر فناوری شود، قادر خواهیم بود این صنعت را گسترش دهیم و عقبماندگیهای گذشته را جبران کنیم. از نظر کارشناسان انرژی صرف نظر از اینکه سفر هیاتهای خارجی در پساتحریم چه دستاوردهایی برای کشور خواهد داشت، دیدار با این هیاتها یک پیام مهم برای ما دارد و آن هم آغاز دورهای جدید در روابط بینالمللی کشور است. مهمترین دستاورد سفر این هیاتها به تهران و ملاقات آنها با مقامهای کشور در شرایط فعلی نمایش نگرش جدید کشورهای قدرتمند جهان به ایران و شکلگیری امید به آینده اقتصاد کشور است و در این مسیر صنعت نفت و لزوم سرمایهگذاریهای جدید در این صنعت از اهمیت ویژهای برخوردار است.

اکنون با توجه به پیشبینی بیشتر کارشناسان ایرانی و خارجی مبنی بر ورود ایران به دوران جدید از توسعه اقتصادی در دوران پساتحریم، باید مسیر را برای حضور در عرصههای مختلف در این دوران طی سالهای آتی تسهیل کرد که پیامد آن رشد و توسعه کشورمان و رسیدن به اهداف پیشبینیشده در افق ١٤٠٤ خواهد بود.