رشد اقتصادی سوار بر نفت ماند

بعد از اینکه رشد اقتصادی در سال 1391 به منفی 6.8 درصد و سال 1392 با روند مثبتتری، به منفی 1.9 درصد رسید که به مرور و با برخی تغییرات در سیاستهای پولی و مالی و ایجاد فضای اقتصادی با ثباتتر نسبت به گذشته به ویژه کاهش تورم، سرانجام از ابتدای بهار سال 1393 رشد اقتصادی بعد از هشت فصل متوالی مثبت شد.

بر این اساس رشد اقتصادی کشور در بهار 1393 به چهار درصد و تابستان 3.9 درصد رسید. اما در ادامه با توجه به اثر گذاری قابل توجه نفت بر اقتصاد کشور، در شرایطی که قیمت نفت در اواخر نیمه اول سال گذشته رو به نزول گذاشت و در مدتی کوتاه از حدود هر بشکه 100 دلار به 50 دلار دلار رسید این روند کاهشی بر رشد اقتصادی کشور بیتاثیر نبود و در نهایت موجبات ریزش رشد در فصول پایانی سال را فراهم آورد تا جایی که رشد تولید ناخالص داخلی در زمستان به 0.6 درصد کاهش یافت.

در حالی بهای نفت در حال حاضر هنوز به قیمت ابتدای سال گذشته (حدود 100 دلار) برنگشته و قیمتها حدود 50 دلار نسبت به آن دوره کاهش دارد که گرچه تا به حال بانک مرکزی و یا مرکز آمار رشد اقتصادی بهار امسال را اعلام نکردهاند، ولی شواهد نشان میدهد که وضعیت اقتصادی برای تولید ناخالص داخلی چندان مساعد نیست و در سال جاری داشتن رشدی مثبت و یا تکرار رشد سه درصدی سال گذشته بعید به نظر میرسد.

گزارش اخیر سازمان مدیریت و برنامهریزی برای سال جاری حاکی از آن است که عملکرد شاخصهای پیشرو طی دو ماهه اول سال جاری در حوزههای صنعت، واردات، صادرات غیرنفتی، تولید و صادرات نفت و گاز، بودجه دولت و بخش مسکن براین موضوع تاکید دارد که رشداقتصادی کشور در فصل اول سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل عملکرد ضعیفتری خواهد داشت.

این در حالی است که گزارش اخیر صندوق بینالمللی پول نیز حاکی از این بود که در حال حاضر وضعیت اقتصادی کشور چندان مساعد نیست و ایران سال جاری را با رشد منفی حدود 0.5 تا 0.6 درصد به پایان خواهد رساند.

گرچه این موضوع مورد تایید رییس کل بانکمرکزی و رییس سازمان مدیریت و برنامهریزی نیز است، ولی امیدوار هستند که در سال آینده با برداشته شدن تحریمها و افزایش فروش نفت رشد اقتصادی بار دیگر به سمت مثبت حرکت کند. موضوعی که بازهم نشان میدهد تمرکز اصلی برای افزایش رشد اقتصادی بر نفت و میزان فروش آن قرار گرفته است.

اخیرا سیف اعلام کرد که "اثر افت قیمت نفت که ازنیمه سال گذشته شروع شده با توجه به آثار تاخیری دریافت درآمدهای ارزی در رشد اقتصادی فصل چهارم سال گذشته خود را نشان داد، این در حالی است که بررسیهای اولیه حاکی از آن است که بر خلاف سال گذشته که شاهد رشد مثبت ارزش افزوده تمام گروههای فعالیت بودیم، در سال جاری رشد ارزش افزوده بعضی از فعالیتها مثبت و بعضی نیز منفی خواهد بود.از این رو پیش بینی می شود که عوامل کاهنده رشد اقتصادی کماکان در سال جاری استمرار یافته و رشد اقتصادی سال 1394 را متاثر کند".

وی البته در دیدار اخیر خود با مدیر عامل صندوق بین المللی پول نیز اعلام کرده است که هرچند رشد اقتصادی ایران در سال 1394 کاهش داشته است، اما انتظار داریم در سال آینده اقتصاد به مسیر فزاینده رشد برگشته و و رشدی در حدود 5 درصد ایجاد شود.

پیشبینی سیف برای رشد 5 درصدی اقتصادی در سال آینده در حالی مطرح شده که وی معتقد است که رشد 5 درصدی عمدتا ناشی از افزایش تولید نفت خام که با رفع تحریم ها انتظار میرود به حدود 2 میلیون بشکه در روز برسد خواهد بود.

اظهارات رییس کل بانک مرکزی و یا برخی دیگر از مدیران اقتصادی در رابطه با اثرگذاری قیمت نفت بر رشد اقتصادی و انتظار برای رفع تحریمها و به دنبال افزایش صادرات و قیمت نفت به منظور افزایش رشد اقتصادی در شرایطی عنوان میشود که باز هم محک رشد تولید ناخالص داخلی بر پایه نفت گذاشته شده و عمده رشد اقتصادی که انتظار می رود در سال آینده برای اقتصاد ایران ایجاد شود ناشی از نفت است. این همان موضوعی است که روند کند آن در سال جاری موجب کاهش رشد و حتی حرکت آن به سمت منفی شده است.

بنابر این در حال حاضر این مساله نیز مطرح خواهد بود که با تمرکز برای افزایش صادرات و قیمت نفت به منظور بالا رفتن تولید ناخالص داخلی، آیا رشد اقتصادی برای سال جاری که افزایش فروش نفت و یا بالا رفتن قیمت آن تا پایان سال چندان در دسترس نیست در سطح صفر و یا منفی باقی خواهند ماند؟ و یا اینکه اگربرجام اجرایی نشده و تحریم ها برداشته نمی شد و به تبع آن میزان فروش نفت افزایش نمی یافت، در سال بعد هم رشد منفی می ماند و قرار نبود سهم سایر بخشهای اقتصادی و تولیدی در رشد اقتصادی افزایش یابد؟