اتحادیه اروپا دستور برداشتن تحریم‌ها علیه ایران را صادر کرد

اتحادیه اروپا با صدور بیانیهای از رفع تحریمهای اقتصادی و مالی مرتبط با برنامه هسته ای ایران خبر داد و اعلام کرد که اجرای آن منوط به گزارش آژانس و اجرای تعهدات کرد.

بر اساس این گزارش، «فدریکا موگرینی» رییس دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا با صدور بیانیهای در زمینه «روز اجرایی شدن برجام» عنوان داشت: «امروز روز اجرای برجام است. امروز نقطه عطف مهمی است که ما را یک گام به آغاز برجام که به شدت متعهد به اجرای آن هستیم نزدیکتر کرد. ما به جدول زمان بندی شده که نشان از اراده جمعی به مفاد توافق دارد احترام گذاشتهایم.»

در ادامه این بیانیه آمده است: «ایران نیز هم اکنون اجرای تعهدات مرتبط با توافق هستهای را به طور تمام و کمال و موثر آغاز میکند. آژانس بینالمللی هستهای نیز اقدامهای لازم را برای نظارت و تایید این گامها بر میدارد.»

موگرینی در بخش دیگر این بیانیه خاطر نشان ساخت: «آمریکا نیز در حال برداشتن گامهای لازم در متوقف ساختن تحریمهای هستهای علیه ایران در روز اجرای برجام و هنگامی است که آژانس بینالمللی هستهای اجرای اقدامهای هستهای ایران را همانطور که در برجام تعیین شده بود، تایید کرده است.»

در خاتمه بیانیه اتحادیه اروپا آمده است: «قرار است کمیسیون مشترکی پیش بینی شده در برجام اولین جلسه سیاسی خود را روز 9 اکتبر (دوشنبه) در سطح مدیران سیاسی در وین تشکیل دهد تا در زمینه پیشبرد اجرای برجام تمهیدات آتی لازم اتخاذ شوند. به همین منظور همه طرفهای درگیر به شدت متعهد به تضمین اجرای برجام در اسرع وقت هستند. برای این منظور نیز ما تمامی اقدامات لازم را فراهم میکنیم.»

تحریمهای وضعشده علیه ایران، از منظر منبع تحریمکننده به سه دسته تحریمهای شورای امنیت، تحریمهای آمریکا و تحریمهای اتحادیه اروپا تقسیم شدهاند که هریک از آنها برای برداشته شدن، فرآیند و زمانبندی خاص خود را دارند، که این روند در متن برجام و قطعنامه تشریح شده است.

فرآیند رفع تحریمها عملا با ورود به مرحله «اجرای توافق» آغاز میشود و در آن زمان است که سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا، بر اساس یک جدول زمانی تحریمهای مشخصشده را تعلیق یا لغو میکنند. روز اجرای توافق طبق گفته طرفین زمان تایید تعهدات ایران از سوی آژانس است.

اتحادیه اروپا

در مرحله اجرا، پس از آنکه آژانس انجام تعهدات ایران را تائید کرد، اتحادیه اروپا اولا «مفاد آییننامه اجرایی شماره 2012/267 را لغو و مفاد متناظر در تصمیم شماره 413/2010 شورای اتحادیه اروپایی را تعلیق خواهد کرد، به نحو مصرح در بخشهای 1.1.1 تا 1.1.3؛ 1.1.5 تا 1.1.8؛ 1.2.1 تا 1.2.5؛ 1.3.1 تا 1.3.2 پیوست شماره دو (تا جاییکه به مواد 16 و 17 تصمیم شماره 413/2010 مرتبط میشود) و به نحو مصرح در بخشهای 1.3.3، 1.4.1 و 1.4.2 و 1.10.1.2 پیوست شماره دو (تا جاییکه به مواد 39، 43، (الف)43 آیین نامه اجرایی شماره 2012/267 مربوط  میشود). دولتهای عضو اتحادیه اروپایی در صورت لزوم اقدام به خاتمه یا اصلاح قوانین ملی اجرا کننده تصمیم و آیین نامه اجرایی فوق الذکر خواهند نمود.»

بر این اساس، بندهایی از آئیننامه اجرایی سال 2012 لغو و مفاد مربوطه آنها در تصمیم سال 2010 اتحادیه اروپا در ارتباط با ایران، تعلیق میشوند. این اقدام منجر به رفع تحریمهای زیر میشود:

- نظام ممنوعیت و اخذ مجوز حاکم بر نقل و انتقال مالی به یا از ایران: ممنوعیت و محدودیتهای انتقال پول به/از بانکهای فعال در ایران به خصوص بانک مرکزی و شعب خارجی آنها که در سال 2010 وضع و در سال 2012 تشدید شد.

- تحریمهای مربوط به فعالیتهای بانکی: ممنوعیت افتتاح شعب بانکها و موسسات اعتباری ایرانی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ممنوعیت همکاری با بانکها و موسسات اعتباری ایران به خصوص بانک مرکزی و همچنین ممنوعیت افتتاح دفاتر نمایندگی موسسات مالی اروپایی در ایران.

- تحریمهای مربوط به بیمه: ارائه خدمات بیمهای به دولت ایران یا نهادها و اشخاص وابسته و همچنین به افراد و نهادها و شرکتهای فعال در حوزه سرزمینی ایران.

- تحریمهای مربوط به حمایت مالی برای تجارت با ایران: ارائه حمایت مالی از جمله از طریق ارائه خط اعتباری صادرات، ضمانتنامه و بیمهنامه به افراد و موسساتی که قصد تجارت با ایران را دارند.

- تحریمهای مربوط به کمکهای بلاعوض، کمکهای مالی و وامهای ترجیحی

- تحریمهای مربوط به انتشار اوراق قرضه تضمینشده توسط دولت ایران: همکاری یا ارائه کمک، خرید و فروش یا وساطت در انتشار اوراق قرضه توسط دولت، بانک مرکزی، بانکهای مستقر در ایران یا بانکها، اشخاص یا نهادهای تحت کنترل ایران.

- تحریمهای مربوط به واردات نفت و گاز از ایران

- تحریمهای مربوط به واردات فرآورده های پتروشیمی ایران

- تحریمهای مربوط به صادرات تجهیزات کلیدی بخش های نفت، گاز و پتروشیمی

- تحریمهای مربوط به سرمایه گذاری در بخش های نفت، گاز و پتروشیمی

- تحریمهای مرتبط با کشتیرانی و کشتی سازی

- تحریمهای مربوط به بخش حمل و نقل

- تحریمهای مربوط به طلا، فلزات گرانبها و الماس، اسکناس و سکه

- تحریمهای مرتبط با خدمات تبعی برای هر یک از گروههای فوق

اتحادیه اروپا همچنین «اقدام به اصلاح مفاد آییننامه اجرایی شماره 2012/267 اتحادیه اروپایی و مفاد متناظر در تصمیم شماره 413/2010 شورای اتحادیه اروپایی که در بخشهای 1.6.1 تا 1.7.2 پیوست شماره دو تصریح شده است را در رابطه با فعالیتهای منطبق با این برجام خواهد کرد.»

بر این اساس تحریمهای زیر «در رابطه با فعالیتهای منطبق با برجام» رفع میشوند:

- تحریمهای مربوط به نرمافزار

- تحریمهای مربوط به فلزات

- تحریمهای مرتبط با خدمات تبعی برای هر یک از گروههای فوق

اتحادیه اروپا علاوه بر این «اقدام به حذف نام افراد و موجودیتهای مشخص شده در الحاقیه شماره 1 پیوست شماره دو این برجام از ضمیمههای شماره 8 و 9 آییننامه اجرایی شماره 2012/267 اتحادیه اروپایی خواهد کرد. اقدام به تعلیق مفاد تصمیم شماره 413/2010 شورای اتحادیه اروپایی، به شرح مصرح در بخش 1.9.1 پیوست شماره دو در ارتباط با افراد و موجودیتهای مندرج در الحاقیه شماره 1 پیوست شماره دو خواهد نمود.»

تحریمهای وضعشده علیه ایران، از منظر منبع تحریمکننده به سه دسته تحریمهای شورای امنیت، تحریمهای آمریکا و تحریمهای اتحادیه اروپا تقسیم شدهاند که هریک از آنها برای برداشته شدن، فرآیند و زمانبندی خاص خود را دارند، که این روند در متن برجام و قطعنامه تشریح شده است.

فرآیند رفع تحریمها عملا با ورود به مرحله «اجرای توافق» آغاز میشود و در آن زمان است که سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا، بر اساس یک جدول زمانی تحریمهای مشخصشده را تعلیق یا لغو میکنند.

اتحادیه اروپا

در مرحله اجرا، پس از آنکه آژانس انجام تعهدات ایران را تائید کرد، اتحادیه اروپا اولا «مفاد آییننامه اجرایی شماره 2012/267 را لغو و مفاد متناظر در تصمیم شماره 413/2010 شورای اتحادیه اروپایی را تعلیق خواهد کرد، به نحو مصرح در بخشهای 1.1.1 تا 1.1.3؛ 1.1.5 تا 1.1.8؛ 1.2.1 تا 1.2.5؛ 1.3.1 تا 1.3.2 پیوست شماره دو (تا جاییکه به مواد 16 و 17 تصمیم شماره 413/2010 مرتبط میشود) و به نحو مصرح در بخشهای 1.3.3، 1.4.1 و 1.4.2 و 1.10.1.2 پیوست شماره دو (تا جاییکه به مواد 39، 43، (الف)43 آیین نامه اجرایی شماره 2012/267 مربوط  میشود). دولتهای عضو اتحادیه اروپایی در صورت لزوم اقدام به خاتمه یا اصلاح قوانین ملی اجرا کننده تصمیم و آیین نامه اجرایی فوق الذکر خواهند نمود.»

بر این اساس، بندهایی از آئیننامه اجرایی سال 2012 لغو و مفاد مربوطه آنها در تصمیم سال 2010 اتحادیه اروپا در ارتباط با ایران، تعلیق میشوند. این اقدام منجر به رفع تحریمهای زیر میشود:

- نظام ممنوعیت و اخذ مجوز حاکم بر نقل و انتقال مالی به یا از ایران: ممنوعیت و محدودیتهای انتقال پول به/از بانکهای فعال در ایران به خصوص بانک مرکزی و شعب خارجی آنها که در سال 2010 وضع و در سال 2012 تشدید شد.

- تحریمهای مربوط به فعالیتهای بانکی: ممنوعیت افتتاح شعب بانکها و موسسات اعتباری ایرانی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ممنوعیت همکاری با بانکها و موسسات اعتباری ایران به خصوص بانک مرکزی و همچنین ممنوعیت افتتاح دفاتر نمایندگی موسسات مالی اروپایی در ایران.

- تحریمهای مربوط به بیمه: ارائه خدمات بیمهای به دولت ایران یا نهادها و اشخاص وابسته و همچنین به افراد و نهادها و شرکتهای فعال در حوزه سرزمینی ایران.

- تحریمهای مربوط به حمایت مالی برای تجارت با ایران: ارائه حمایت مالی از جمله از طریق ارائه خط اعتباری صادرات، ضمانتنامه و بیمهنامه به افراد و موسساتی که قصد تجارت با ایران را دارند.

- تحریمهای مربوط به کمکهای بلاعوض، کمکهای مالی و وامهای ترجیحی

- تحریمهای مربوط به انتشار اوراق قرضه تضمینشده توسط دولت ایران: همکاری یا ارائه کمک، خرید و فروش یا وساطت در انتشار اوراق قرضه توسط دولت، بانک مرکزی، بانکهای مستقر در ایران یا بانکها، اشخاص یا نهادهای تحت کنترل ایران.

- تحریمهای مربوط به واردات نفت و گاز از ایران

- تحریمهای مربوط به واردات فرآورده های پتروشیمی ایران

- تحریمهای مربوط به صادرات تجهیزات کلیدی بخش های نفت، گاز و پتروشیمی

- تحریمهای مربوط به سرمایه گذاری در بخش های نفت، گاز و پتروشیمی

- تحریمهای مرتبط با کشتیرانی و کشتی سازی

- تحریمهای مربوط به بخش حمل و نقل

- تحریمهای مربوط به طلا، فلزات گرانبها و الماس، اسکناس و سکه

- تحریمهای مرتبط با خدمات تبعی برای هر یک از گروههای فوق

اتحادیه اروپا همچنین «اقدام به اصلاح مفاد آییننامه اجرایی شماره 2012/267 اتحادیه اروپایی و مفاد متناظر در تصمیم شماره 413/2010 شورای اتحادیه اروپایی که در بخشهای 1.6.1 تا 1.7.2 پیوست شماره دو تصریح شده است را در رابطه با فعالیتهای منطبق با این برجام خواهد کرد.»

بر این اساس تحریمهای زیر «در رابطه با فعالیتهای منطبق با برجام» رفع میشوند:

- تحریمهای مربوط به نرمافزار

- تحریمهای مربوط به فلزات

- تحریمهای مرتبط با خدمات تبعی برای هر یک از گروههای فوق

اتحادیه اروپا علاوه بر این «اقدام به حذف نام افراد و موجودیتهای مشخص شده در الحاقیه شماره 1 پیوست شماره دو این برجام از ضمیمههای شماره 8 و 9 آییننامه اجرایی شماره 2012/267 اتحادیه اروپایی خواهد کرد. اقدام به تعلیق مفاد تصمیم شماره 413/2010 شورای اتحادیه اروپایی، به شرح مصرح در بخش 1.9.1 پیوست شماره دو در ارتباط با افراد و موجودیتهای مندرج در الحاقیه شماره 1 پیوست شماره دو خواهد نمود.»

سوئیفت

بر اساس این بند است که وضعیت تحریم «سوئیفت» در توافق مشخص میشود. نگاهی به بندهای تحریمهای تعلیقشده اتحادیه اروپا، نشان میدهد که مفاد مربوط به بند 1.1.4 در روز اجرا، نه لغو و نه تعلیق، میشوند. این بند همان بند مربوط به «تحریمهای مربوط به خدمات پیامرسانی مالی»، از جمله سوئیفت است.

در واقع اروپا تحریمهای مربوط به سوئیفت را حفظ کرده، اما افراد و نهادهایی را که ذیل این تحریم قرار گرفته بودند، از جمله بانک مرکزی، از شمول آن خارج کرده است. در واقع هرچند این بانکها دیگر تحت تحریم سوئیفت نخواهند بود، اما قانون مربوط به آن تا هشت سال دیگر پابرجا میماند تا اتحادیه اروپا امکان بازگشت فوری تحریمها را برای خود حفظ کند و ضمنا محدودیت مربوطه همچنان بر افرادی که نام آنها تا «روز انتقال» به اتهام مشارکت در برنامه موشکی و فعالیتهای اشاعهای در لیست تحریم باقی مانده (الحاقیه دوم از پیوست دوم برجام)، اعمال شود.

بر اساس این بند، همچنین توقیف دارایی و ممنوعیت صدور روادید برای در الحاقیه اول پیوست دوم برجام آمده، برداشته میشود. این اسامی که تقریبا 300 مجموعه و فرد را شامل میشود، در صفحات 63 تا 70 دومین نسخه از ترجمه وزارت خارجه آمده است.

این افراد و مجموعهها بر اساس الحاقیه اول، ذیل این دستهبندیها هستند:

- بانکها و موسسات مالی ایرانی فهرست شده شامل بانک مرکزی ایران؛

- اشخاص حقیقی، حقوقی یا نهادهای مرتبط با بخشهای نفت، گاز و پتروشیمی؛

- اشخاص حقیقی، حقوقی یا نهادهای مرتبط با کشتیرانی، کشتی سازی و حمل و نقل؛

- سایر اشخاص حقیقی، حقوقی یا نهادهای غیرمرتبط با فعالیتهای حساس اشاعه هستهای، تسلیحات و موشکهای بالستیک.