نگاه جهانیان به معادن ایران در آستانه رفع تحریم‌ها

تحریمها بالاخره برداشته شد. بخش معدن و صنایع معدنی ایران یکی از حوزههای اقتصادی است که بیشترین نفع را از این اتفاق میبرد و با وجود برخی مشکلات و موانع میتوان آینده درخشانی برای آن متصور بود. به همین دلیل است که شرکتهای معدنی و سرمایهگذاران خارجی مختلف به این بخش چشم دوختهاند. آنها با سفرهای متعدد خود به ایران امیدوارند که نقشی در آینده معدنی ایران داشته باشند. رسانههای مختلف منطقه و جهان هم در هفته گذشته، این موضوع را از جنبههای مختلف بررسی کردهاند که به دلیل حجم بالای آنها، به بررسی چند گزارش برگزیده و برجسته طی چند شماره میپردازیم.

ایران به دنبال توسعه معادن طلا

رسانه روسی «ویسنیک کاوکازا» به تلاش ایران برای جذب سرمایهگذاران خارجی در معادن طلای نیکوییه قزوین اشاره کرده است. بنابر این گزارش ایران به سبب قرار گرفتن روی کمربند کانیسازی طلا، ظرفیت بالایی برای افزایش ظرفیت تولید این ماده معدنی در اختیار دارد. اکنون ۷۴ کانسار طلا در ایران شناخته شده که «زرشوران» و «آقدره» در آذربایجانغربی، «داشکسن» در کردستان، «موته» در استان اصفهان، «کوه زر» در استان خراسان رضوی و «خارونا» در استان آذربایجانشرقی مهمترین کانسارهای این فلز در ایران به شمار میآیند.

انتظار میرود یکی از آثار موثر اقدام سازمان ایمیدرو در فراخوان برای طلای نیکوییه قزوین، ورود فناوری جدید اکتشاف و استحصال طلا به کشور باشد. اعمال تحریمهای ظالمانه بر ضد کشورمان، مانعی بزرگ برای ورود فناوریهای نوین در زمینههای مختلف به کشور شد.
قرار است شرکتهای متقاضی مشارکت در سرمایهگذاری برای استخراج طلای نیکوییه از نظر صلاحیت علمی و مالی مورد ارزیابی قرار گیرند و پس از احراز صلاحیت، برنامه اجرایی این طرح دنبال میشود. پیش از این سازمان ایمیدرو اعلام کرد: عملیات جدید اکتشاف طلا در منطقهای به وسعت ۱۱۴ کیلومتر مربع درحوالی شهرستان اردستان (واقع در استان اصفهان) درمعدن «کوه دُم» موجب شناسایی قطعی ذخیره حدود یک میلیون تن کانسنگ طلا در یکی از ۵ناهنجاری زمین(آنومالی) منطقه شد.
ذخیره احتمالی معدن یادشده ۴ میلیون تن برآورد شده و کانسنگ طلا نیز عیار ۱/۵ گرم در تن دارد.

روابط ایران و هند افزایش مییابد

پایگاه اینترنتی اقتصادی «اکونومیک تایمز» به پیشبینی آینده روابط ایران و هندوستان پرداخت. این پایگاه خبری از سفر هیات اقتصادی بلندپایه هندی خبر داده که در ماه نخست سال میلادی آینده برای دیدار با مسئولان دولتی و تبادل نظر بر سر راههای افزایش همکاریهای دو جانبه راهی کشور ما خواهند شد.

به نقل از این رسانه هندی با وجود برداشته شدن تحریمهای اقتصادی اروپا و امریکا علیه ایران، این کشور همچنان یکی از مهمترین شرکای اقتصادی ایران باقی خواهد ماند. این گزارش با استناد به سخنان برخی از مسئولان و فعالان ایرانی که نامشان برده نشده، به این موضوع اشاره میکند که ایران، دوستان دوران تحریمهای ظالمانه را فراموش نخواهد کرد و روابط خود را با آنها تقویت میکند. هند در کنار چین و ترکیه، ۳کشوری هستند که با وجود تحریمهای اقتصادی در سالهای گذشته، به گسترش روابط خود با ایران اقدام کردند.

قرار است روابط ایران و هند در ۷ حوزه و بخش مختلف افزایش یابد که مهمترین آنها، بخش معدن است. اکونومیک تایمز به تاریخچه روابط تجاری ۲کشور اشاره میکند که نشاندهنده همکاریهای مثبت و سازنده آنها (حتی در دوران تحریم) بوده است. صادرات هند به ایران در بازه زمانی ۲۰۱۵-۲۰۱۴م به ۴/۱۷ میلیارد دلار رسیده و میزان وارداتش از ایران هم ۸/۹۵ میلیارد دلار بوده است. این ارقام در سالهای ۲۰۰۷-۲۰۰۶م به ترتیب ۱/۴۴ میلیارد و ۷/۶۱ بوده است.

مثلث قدرتمند آسیا در آستانه شکلگیری

وبسایت خبری تحلیلی «دیپلمات» که به رصد اوضاع سیاسی و اقتصادی منطقه آسیا و اقیانوسیه میپردازد، رفع تحریمهای اقتصادی اروپا و امریکا علیه ایران را فرصتی برای ۳ کشور ایران، پاکستان و چین دانست که همکاریهای خود را در حوزههای مختلف اقتصادی بهبود بخشند. بنابر این گزارش، در صورتی که کریدور شرق به غرب ایران تا چین از طریق پاکستان ایجاد شود، مناسبات جهانی و توازن قدرتهای اقتصادی دستخوش تغییر خواهند شد.

حوزه معادن ۳ کشور یکی از مهمترین بخشهایی است که به یمن همکاریهای سهجانبه توسعه خواهند یافت و درآمدهای زیادی را نصیب این قطبهای جدید اقتصادی منطقه میکند. به گزارش دیپلمات، استانهای سیستان و بلوچستان ایران و بلوچستان پاکستان از مناطقی هستند که به لطف همکاریهای معدنی از درآمدها و اشتغال قابلتوجهی برخوردار خواهند شد و به دنبال آن میتوان انتظار افزایش امنیت در این مناطق را داشت.

علاوه بر ایران، کشورهای پاکستان و چین هم به دلیل دسترسی به طیف وسیعتری از کشورها و مناطق جهان از این همکاریها نفع خواهند برد. با این حال، این پایگاه اینترنتی پیشبینی میکند که ایران بیشترین بهره را از افزایش تعاملات خواهد برد: «ایران ضربههای زیادی از تحریمهای اقتصادی خورده است. با این حال با برداشته شدن این تحریمها و به دلیل ظرفیتها و منابع قابل توجه این کشور، روابط اقتصادی گسترده با پاکستان و چین میتواند منجر به رشد سریعتر و شکوفایی معادن و اقتصاد آن شود. »

احیای اقتصاد ایران

روزنامه پاکستانی «دیلی تایمز» با اشاره به رفع تحریمهای ایران، نوشت: ایران در روزهای گذشته میزبان گروههای مختلف و نمایندگان و هیاتهای خارجی بوده که به دنبال بهرهجویی از فرصت پدید آمده در اقتصاد ایران هستند. آنها تمایل دارند که به محض رفع تحریمها، همکاریهای اقتصادی خود را با کشور شروع کنند و حاضر نیستند در این راه، کوچکترین زمانی را از دست بدهند. بنابر تحلیل این روزنامه، پیش از دستیابی ایران به توافق هستهای در ۲۳ تیر امسال، نمایندگان و شرکتهای تجاری بینالمللی جهان مجبور بودند که تمایلشان را برای همکاری اقتصادی با همتایان ایرانی خود مخفی کنند.

با این حال، با امضای این تفاهمنامه و برداشته شدن تحریمها، آنها از ابراز علاقه و اشتیاق خود برای ورود به ایران هیچ ابایی ندارند. رفع تحریمها که به موجب امضای «برجام» رقم خورد، به شرکتهای خارجی اجازه میدهد در صنایع و بخشهای مختلف اقتصادی ایران مانند معادن و صنایع معدنی اقدام به سرمایهگذاری کنند. ضمن آنکه امکان تجارتهای جهانی فراهم شده و موانع توسعه مبادلات مالی جهانی مانند بسته بودن سیستم سوئیفت را هم از بین میبرد. این اهرمها باعث میشوند که اقتصاد ایران احیا شده و در آینده از رشد بیشتری برخوردار شود.

در این تحلیل که به قلم «خرم مینهاس» نگاشته شده، از وضعیت نامساعد صنایع ایران در دوران تحریم خبر داده شده است: «بخشهای تولیدی و صنعتی ایران در دوران تحریم به دلیل دور بودن از بازار جهانی و بهویژه دسترسی نداشتن به لوازم یدکی ماشینهای تولیدی و فناوری روز، با مشکلات زیادی مواجه بودند و نرخ بهرهوری بسیار پایینی داشتند. » با رفع تحریمها به دلیل توان ایران برای واردات لوازم یدکی و فناوریهای روز جهان، وضعیت تولید داخلی کشور هم بهبود قابلتوجهی خواهد یافت. این روزنامه به گفتههای مهدی کرباسیان، رییس هیات عامل ایمیدرو هم اشاره میکند که «ایران قصد دارد در ۵ سال آینده، میزان تولید فولاد خود را به ۲ برابر برساند. »

بنابراین گزارش، ایران بیشترین ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد و علاوه بر آن برنامه دارد که پروژههای معدنی مختلفی در حوزههای تولید آلومینیوم، طلا و مس را توسعه دهد. در چند هفته گذشته، هیاتهای بلندپایه مختلفی از اروپا و کشورهایی مانند آلمان، فرانسه و هلند راهی ایران شدهاند تا در این پروژهها نقشی را بر عهده بگیرند. دیلی تایمز اعلام میکند: ایران بیش از ۳ هزار معدن در حال فعالیت دارد که بیشتر آنها خصوصی هستند. براساس گزارش سال ۲۰۱۰م مرکز زمینشناسی امریکا، ایران تولیدکننده ۹ درصد از گچ و ۲ درصد از مولیبدن و نیتروژن جهان است که در آینده میتواند این وضعیت بهبود بیشتری هم داشته باشد.

معدنکاری در ایران؛ فرصتهای پس از توافق

دو هفته قبل و با نزدیک شدن به زمان برداشتن تحریمها، پایگاه اینترنتی تحلیلی «لکسولوژی» خبر از فرصت ۲۵ میلیارد دلاری سرمایهگذاری در بخش معدن ایران داد که نظر شرکتهای معدنی بینالمللی را هم به خود جلب کرده است. این گزارش به سخنان محمدرضا نعمتزاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت کشور اشاره کرده که در کنفرانس سرمایهگذاری ۳ ماه پیش وین مطرح شده بود.

بنابر گزارش این وبسایت بریتانیایی، اکنون که تحریمهای اروپا و امریکا علیه ایران برطرف میشوند، این فرصت برای شرکتهای معدنی وجود دارد که از همکاری با ایران نهایت استفاده را ببرند. در حال حاضر شرکتهای خارجی میتوانند به شیوههای مختلف در بخش معدن ایران نقش داشته باشند که برخی از انواع آن به این صورت است: مالکیت پروانههای بهرهبرداری معادن، تامین مالی پروژههای معدنی و صادرات و واردات فلزهای قیمتی، گرافیت و فلزهای خام و نیمه فرآوری شده (مانند سنگآهن، آلومینیوم، فولاد و زغالسنگ).
لکسولوژی در ادامه گزارش خود به بررسی وضعیت کنونی بخش معدن و صنایع معدنی ایران میپردازد و حوزههای مختلف و جذاب آن را برای سرمایهگذاران خارجی معرفی میکند: «ایران از نظر تنوع منابع معدنی، جایگاه دهم کشورهای جهان را به خود اختصاص داده است. تعداد منابع یافت شده در این کشور به ۶۸ مورد میرسد که ارزش تقریبی آنها برابر با ۷۰۰ میلیارد دلار است. از طرفی با داشتن ۳۷ میلیارد تن ذخایر معدنی تثبیت شده و ۵۷ میلیون تن ذخایر بالقوه و قرار گرفتن در جایگاه پانزدهم کشورهای معدنی، دارای جاذبهای واقعی (برای سرمایهگذاران و شرکتهای معدنی) است. تعداد معادن فعال ایران از عدد متحیرکننده ۳ هزار هم فراتر میرود و برای ۶۲۰ هزار نفر شرایط اشتغال را فراهم کرده است. به همین دلیل جای تعجب نیست که این بخش اقتصادی، ۲۵ درصد از ارزش بازار بورس تهران را به خود اختصاص داده است. »

این گزارش به بررسی تفصیلی وضعیت تولید مس، آلومینیوم، روی و سنگآهن میپردازد و سرمایهگذاری در آنها را مناسبترین گزینه برای شرکتهای معدنی خارجی میداند؛ بهویژه آنکه با وجود ظرفیتهای فراوان استفاده نشده کنونی، در حال حاضر، ایران تولیدکننده ۷۵ درصد از مس خاورمیانه و چهارمین تولیدکننده بزرگ سرب و روی جهان است. نکته جالب توجه آن است که تنها ۰/۵ درصد از منابع در دسترس این ۲ فلز (سرب و روی) در ایران استخراج شدهاند.

اسکاتلند به دنبال تجارت با ایران

«بیبیسی» هم دیگر رسانهای است که در روزهای منتهی به رفع تحریمها خبر از اشتیاق کشورهای جهان برای تجارت و همکاری معدنی با ایران میدهد. نگارنده این مقاله به سخنان «الکس سالموند»، یکی از اعضای حزب ملی اسکاتلند اشاره میکند که در جلسه عمومی این حزب رفع تحریمهای ایران و آغاز مراودات تجاری آن را با جهان، نه تنها «یک فرصت خوب» برای اسکاتلند، بلکه «به طور شگفتانگیزی یکی از بزرگترین آنها» میداند. اسکاتلند هم پیشنهادات زیادی میتواند برای ایران داشته باشد؛ به نحوی که منافع هر ۲ طرف در جریان همکاریها تامین شود.

تولید نفت ایران ظرف چند ماه آینده به شدت افزایش خواهد یافت و داراییهای بلوکه شده دولت در بانکهای خارجی هم آزاد میشود. این موضوع سبب میشود که درآمدهای دولت ایران افزایش زیادی یابد و دسترسی به منابع مالی جدید هم برای آنها فراهم شود؛ اتفاقی که باعث افزایش سرمایهگذاریها در بخشهایی مانند معادن و زیرساختها خواهد شد. اسکاتلندیها اعلام آمادگی کردهاند که در حوزههایی مانند انتقال فناوری با ایران به همکاری بپردازند. با این حال نگرانی آنها، میزان کم مراودات کنونی است. آنها میدانند که تبادلات تجاری و همکاریهای ایران و بریتانیا حتی قبل از شروع تحریمها در سطح بالایی نبوده است و اکنون باید همکاریهای خود را از سطوح بسیار ابتدایی شروع کنند.