اقبال به معادن ایران لبخند می‌زند

سال ۲۰۱۵م به انتهای خود نزدیک میشود؛ سالی که برای کشورهای معدنی جهان خوشیمن به شمار نمیرفت و بسیاری از آنها از کاهش رشد اقتصادی رنج بردند. آیا سالهای آینده هم این روند ادامه خواهد یافت یا این کشورها میتوانند امیدوار به بهبود دوباره اوضاع خود باشند؟

در گزارشی مفصل، بانک جهانی تلاش کرده که برای این پرسش، پاسخی شایسته پیدا کند. براساس این گزارش که قیمتهای آینده بازارهای محصولات مختلف بررسی شده، فلزات گرانبها همچنان در رکود به سر خواهند برد و قیمت سنگآهن و فولاد تنها اندکی بهبود را شاهد خواهد بود. با این حال، برآورد میشود که بیشترین بهبود قیمتی در بازار فلزات رنگی اتفاق بیفتد. آلومینیوم، مس، نیکل، قلع، سرب و روی، فلزاتی هستند که در گزارش بانک جهانی، آینده درخشانی برای آنها ترسیم شده است.

داستان رکود

سقوط قیمت نفت که از نیمه سال ۲۰۱۴م آغاز شد و همچنان ادامه دارد، باعث شد دیگر بازارهای جهانی هم یکی پس از دیگری دچار بحران شدند. نفت ۴ سال را در اوج به سر میبرد تا اینکه سال گذشته کاهش متوقف نشدنی آن شروع شد. این موضوع برای بازار فلزات و محصولات معدنی هم وجود داشت و پس از سال ۲۰۱۱م که رویاییترین دوران فعالیت کشورهای معدنی بود، بحران گسترده فرا رسید. با این وضعیت بسیاری از شرکتهای معدنی حتی شرکتهای بزرگ جهان را با مشکلات اقتصادی مواجه کرد. دلیل این کاهش و افت قیمتها، مازاد عرضه جهانی، چشمانداز ناامیدکننده رشد در کشورهای مختلف و افزایش قدرت دلار در مقابل سایر واحدهای پولی بوده است. با این حال، شرایط اندکی در حال تغییر است.

بسیاری از شرکتهای معدنی، تولید خود را در پی سطح پایین قیمتهای جهانی، کاهش دادهاند. از طرفی میزان تقاضا برای برخی از فلزات (از جمله فلزات رنگی) در حال افزایش است. قدرت دلار هم دست کم در کوتاهمدت افزایش بیشتری نخواهد یافت. افزایش قدرت دلار و رشد اقتصادی ایالات متحده امریکا و حتی گمانهزنی بر سر احتمال افزایش نرخ بهره از سوی «فدرال رزرو» باعث شده که بسیاری از فلزات و محصولات معدنی (بهویژه طلا) در خواب زمستانی به سر ببرند. با این حال، در پی اعلام اخیر فدرال رزرو که گفته بود به دلیل کاهش ارزش یوآن چین و دامپینگ محصولات این کشور، در حال حاضر قصد ندارد که نرخ بهره را افزایش دهد، باز هم جانی تازه در روح طلا دمیده شد. هر چند به احتمال زیاد این افزایش قیمت در سالهای بعد ادامه نخواهد یافت. در ادامه، پیشبینی بانک جهانی را از قیمتهای سال آینده فلزات مختلف مشاهده خواهید کرد.

فلزات گرانبها

فلزات گرانبها (طلا، پلاتین، پالادیوم و نقره) هنوز هم با مازاد عرضه جهانی مواجه هستند و به این دلیل نمیتوان انتظار افزایش قیمت قابل توجهی برای آنها داشت و کشورهای تولیدکننده این دسته از فلزات همچنان باید با مشکلات مالی دست و پنجه نرم کنند. طلا که بیشترین سطح قیمتی خود را در سال ۲۰۱۲م تجربه کرد (میانگین ۱۶۷۰ دلار در هر اونس)، در سال ۲۰۱۵م، میانگین ۱۲۰۵ دلار در هر اونس را به خود اختصاص داده است. فلز خوشرنگ و پرطرفدار جهانی که اکنون بر مبنای ۱۱۶۵ دلار در هر اونس مبادله میشود، در سال آینده شاهد افزایش نسبی قیمت آن خواهد بود. برآورد میشود که قیمت این فلز در سال ۲۰۱۶م به ۱۲۵۲ برسد و پس از آن هم به همین رشد کم شتاب ادامه دهد. قیمت این فلز تا سال ۲۰۱۹م، به ۱۳۵۰ دلار در هر اونس خواهد رسید.
این وضعیت برای نقره و پالادیوم هم وجود خواهد داشت و بهتدریج، قیمتهای آنها به سطوح اقتصادی باز خواهد گشت. با این حال، وضعیت پلاتین اندکی متفاوت است و به دلیل مازاد عرضه، بحران آن همچنان عمیقتر خواهد شد. میانگین قیمت پلاتین در سال ۲۰۱۵م، تا ۱۳۰۰ دلار در هر اونس کاهش یافت. اما انتظار میرود که روند کاهشی آن برای ۲ سال دیگر هم ادامه یابد. در این ۲ سال، قیمت پلاتین به ۱۲۶۰ دلار هم خواهد رسید.

فولاد و سنگآهن

چین چندین سال است که بزرگترین فولادساز جهان به شمار میآید و بیشترین سنگآهن را هم وارد میکند. به همین دلیل، عملکرد این کشور به طور مستقیم بر قیمت این ۲ محصول اثر گذاشته است. کاهش تولید فولاد چین در چند سال اخیر باعث شده است که قیمت سنگآهن از اوج ۱۶۴ دلاری خود در سال ۲۰۱۱م به ۶۳ دلار کنونی برسد. قیمت فولاد هم با وجود کاهش تولید چین و توازن بیشتر عرضه و تقاضا در بازار، به دلیل کاهش ارزش یوآن و دامپینگ این کشور از سطوح بالای ۷۵۰ دلاری به ۴۷۲ دلار در هر تن سقوط کرده است.
با این حال، قیمت این ۲ محصول در آینده احیا خواهد شد؛ هر چند به سطوح خود در سال ۲۰۱۱م نخواهد رسید. انتظار میرود که میانگین قیمت سنگآهن در سال ۲۰۱۶م به ۶۸ دلار در هر تن برسد و پس از آن هم با ادامه این روند رشد کند خود به ۸۴ دلار در سال ۲۰۱۹م برسد. قیمت فولاد هم پیشبینی میشود که به دلیل افزایش تقاضای جهانی، رشدی ۳۰ درصدی را در ۲سال آینده تجربه کند. با این برآورد، قیمت آن از ۴۷۲ دلار به ۶۱۰ دلار در سال ۲۰۱۷م خواهد رسید. پس از سال ۲۰۱۷م، از سرعت رشد آن کاسته میشود و در مدت ۲ سال، تنها ۳۰ دلار در هر تن به قیمت آن افزایش مییابد.

فلزات رنگی

این دسته از فلزات بهترین چشمانداز را در گزارش بانک جهانی به خود اختصاص دادهاند به جز نیکل که هنوز هم دچار نوسانات قیمتی مختلف است و این موضوع در آینده هم ادامه خواهد یافت، دیگر فلزات رنگی وضعیت مساعدی را تجربه خواهند کرد. به این صورت انتظار میرود که بالاخره شب تاریک این فلزات به انتها برسد و احیای آنها شروع شود. برآورد میشود که هر کدام از فلزات قلع، سرب و روی در ۲ سال آینده تا ۲۰ درصد افزایش قیمت (مجموع) را تجربه کنند. این وضعیت برای آلومینیوم و مس مساعدتر است و قیمت هر کدام از این فلزات تا ۳۰ درصد افزایش خواهد یافت.

این افزایش قیمتها به دلیل حرکت جهان به سمت صنایع با فناوری پیشرفته است که نیاز بیشتری به فلزات رنگی دارند؛ فلزاتی که بهتدریج و با افزایش دانش و فناوری بشر جایگزین فلزات پایه و اساسی میشوند.

همه چیز به نفع ایران است

گزارش بانک جهانی نشان میدهد که بازار فلزات و محصولات معدنی جهان در حال احیا است. این وضعیت برای ایران که در ۲ سال گذشته تمرکز خود را بر توسعه بخش معدنی و صنایع معدنی گذاشته، بسیار نویددهنده است؛ بهویژه آنکه بیشترین احیای قیمتها در بخشهایی انجام خواهد شد که بیشترین مزایا را دارد. چشمانداز فلزات گرانبها مساعد نیست و البته ایران در این گروه معدنی، تولید چندانی ندارد.

بخش سنگآهن و فولاد ایران با رشد نسبی خود احیا خواهد شد و شرکتهای فعال در این حوزه میتوانند به رفع شدن تدریجی مشکلات مالی خود امیدوار باشند. بهویژه آنکه قرار است تا ۱۰ سال آینده، میزان تولید فولاد کشور به ۵۵ میلیون تن برسد. اما بیشترین مزیت نسبی بخش معدنی ایران در حوزه فلزات رنگی است؛ حوزهای که بیشترین رشد را در سالهای آینده تجربه خواهد کرد. بنابر گزارش مرکز زمینشناسی امریکا، ایران بیشترین ذخایر سرب و روی جهان را در اختیار دارد و تنها ۰/۵ درصد از این ذخایر استخراج شدهاند. با این وضعیت، ضمن آنکه ایران میتواند بهتدریج جایگاه کنونی خود از نظر تولید سرب و روی جهان (رتبه چهارم) بهبود دهد، به درآمدهای بسیاری هم دست خواهد یافت. وضعیت برای صنایع تولید مس و آلومینیوم هم به همین شکل بوده و آینده درخشانی پیش روی این ۲ بخش است. ایران برنامه دارد که تا سال ۱۴۰۴ هـ. ش، تولید مس خود را به ۸۰۰ هزار تن و تولید آلومینیوم را به ۱/۵ میلیون تن برساند.