برنج در صنعت قد می‌کشد

چند سالی است که کشورهای مختلف از شرق آسیا گرفته تا غرب اروپا، خط تولید تهیه ماشینآلات تبدیل نیمدانه برنج به دانههای بلند برنج را نصب و راهاندازی کرده و اکنون محصولات این واحدهای تولیدی به بازارهای سراسر جهان بهویژه کشورهای کشاورزی محور، ازجمله هندوستان، ایران، پاکستان، استرالیا و برخی کشورهای افریقایی صادر میشود.

تولید برنج فرآوریشده که به طعنه از سوی کارشناسان «برنج ماکارونی» نیز خوانده میشود ارزش افزوده بالایی را برای خریداران ماشینآلات تبدیل برنج به همراه دارد بهطوریکه گفته میشود این ماشینآلات بهطور متوسط در هر ساعت بین ۱۰۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم برنج را از نیمدانه به برنج دانهبلند تبدیل میکنند.

خط تولیدی به وسعت شرق آسیاتا غرب اروپا

از میان کشورهای آسیایی، چینیها جزو نخستین صنعتگرانی بودند که به فکر تولید این ماشینها و صادرات آن به کشورهای دنیا افتادند. بسیاری از ماشینهای تبدیل و تولید برنج چینی به کشورهایی مانند پاکستان و هندوستان فروخته میشود، هرچند که فناوری چینیها در این صنعت قرن بیستویکم در سالهای اول چندان هم پیشرفته نبود و مشتریان را با ناامیدی مواجه کرد، اما بعد از چند سال آزمون و خطا کیفیت دستگاههای چینی تاحدودی بهبود یافت.

هندیها نیز مثل همیشه از قافله عقب نماندند و با پیروی از همتایان چینی خود، فناوری ساخت این دستگاهها را از چین وارد کردند اما باز هم در ردهبندی کیفیت محصول تولیدی، دستگاههای چینی در رتبه بالاتری نسبت به دستگاههای مشابه هندی قرار دارند.

کمی اینسوتر، در اروپای غربی نیز آلمانیها چند سالی است که دست بهکار شده و خط تولید ماشینآلات ساخت برنج را راه انداختهاند. اما نکتهای که دستگاههای آلمانی را از دستگاههای چینی متمایز میکند قیمت سرسامآور این ماشینآلات است و بنا بر مقایسهای آماری قیمت برخی از این دستگاههای آلمانی گاهی به رقمی حدود ۱۳ برابر دستگاههای مشابه چینی میرسد. جالبتر اینکه تولیدکنندگان آلمانی علاوه بر سود خود، گوشهچشمی به منافع ملی دارند و دستگاههایشان را با این شرط به خریداران بینالمللی میفروشند که مقداری از مواد اولیه و برنجهای آلمانی نیز به همراه دستگاهها عرضه شود.

لزوم خدمت فناوری به مصرفکننده

قطار توقفناپذیر توسعه فناوری اینبار مزارع برنج را نشانه گرفته و در پی ورود صنعت به مزارع، بازار پرطرفدار برنجهای شالیزار با سود کم هر روز بیشتر از قبل میدان را بهدست برنجهای کارگاهی گرانقیمت میدهند. رسانهها و فعالان بارها تریبون را بهدست گرفته و افکار عمومی را با خطرات و مضرات تولیدات ماشینآلات تبدیل برنج آشنا کردهاند؛ ادعایی که هر بار با بیان فواید این فناوری از سوی فعالان و تولیدکنندگان رد شده است.

ابوالحسن خلیلی، کارشناس و فعال صنایع غذایی درباره ظهور گسترده ماشینآلات تولید برنج در صنعت به صمت میگوید: این ماشینآلات نیز به نوعی فناوری بهشمار میآید و هرچه جلوتر میرویم، فناوری در صنایع مختلف جای خود را بیشتر باز میکند و تولیدات محصولات کشاورزی نیز به دنبال آن از روند سنتی و طبیعی تولید فاصله میگیرد.

وی در ادامه سخنانش بر این موضوع تاکید میکند که بسیاری از تحقیقات انجامشده نشان میدهد تولید مواد غذایی به شیوه طبیعی در سلامت انسان اثر بهتری دارد، اما تولیدات ماشینآلاتی مانند دستگاه تولید برنج مصنوعی همچنان در بازارهای کشورهای مختلف به وفور دیده میشود و میافزاید: باید به این نکته توجه کنیم که با فناوری چگونه برخورد کنیم و بدانیم فناوری در خدمت سلامت مصرفکننده است یا تنها راهی برای کوتاه کردن مسیر سودآوری؟ البته با توجه به موج مخالفتهای کارشناسان و رسانههای مختلف به نظر نمیرسد دستگاههای تولید برنج بهعنوان بخشی از فناوری توانسته باشند در تامین سلامت مصرفکننده اثر مثبتی را به جای بگذارند.

دوراهی ارزش افزوده بالا و اخلاق حرفهای

فعالان صنعت مواد غذایی بهویژه تولید برنج در دوراهی میان سود بیشتر و حفظ سلامت مصرفکننده، گاه به بهانه خدمت به بشر و رفع نیاز به مواد غذایی غنیشده، استفاده از ماشینهای تولید برنج را در اولویت کار قرار میدهند و باعث میشوند تا محصولات ارگانیک روزگار گذشته به محصولاتی غیرارگانیک و گاه آسیبزا تبدیل شوند.

ابوالقاسم عربیون، کارشناس صنعتی و متخصص در حوزه کشاورزی نیز در گام نخست از منظر اخلاقی به این صنعت نوظهور نگاه میکند و به صمت میگوید: تبدیل برنج دانه کوتاه به دانه بلند در ماشینآلات تولید برنج علاوه بر اینکه کاری غیرعلمی است، از نظر اخلاق حرفهای با مشکلاتی مواجه است و بهطور کلی هر فرآیندی که تولید مواد غذایی را از صنایع ارگانیک به سمت تولید غیرارگانیک ببرد و سلامت مصرفکننده را به خطر بیندازد از نظر اخلاق حرفهای درست نیست.

وی در ادامه سخنانش از منظری دیگر به بررسی ماجرا میپردازد و میافزاید: هرچند که این روش تولید از نظر صنعتی برای مالکان آن مزایای زیادی بهدنبال دارد و ارزش افزوده بسیار بالایی ایجاد میکند، اما به خاطر فرآیندهای شیمیایی که در روند تولید این برنجها انجام میشود، سلامت مصرفکننده را با خطر مواجه میکند.

هرچند که بهتازگی استانداردهای بینالمللی برای بهبود تولیدات آن از سوی نهادهای ناظر تدوین شده که تولیدکنندگان را ملزم به رعایت آن و حفظ سلامت مصرفکننده میکند، اما تولیدات این دستگاهها بهدلیل فرآیند شیمیایی تبدیل برنج نیمدانه به دانهبلند آسیبهای جبرانناپذیری را برای مصرفکنندگان به همراه دارد اما تولید و فروش آن در هیچیک از کشورهای جهان با منع قانونی همراه نیست.