فیلترینگ تلگرام راه‌حل است؟

جلسه کمیته فیلترینگ در دفتر دادستانی برگزار میشود و قرار است امروز موضوع تلگرام و موضوعات دیگری مانند اینترنت بدون فیلتر بررسی شود. به این بهانه و بهعلت محبوبیت و رواج این شبکه در بین ایرانیان، در این گزارش با برخی از صاحبنظران به گفتوگو پرداخته شده که برخی از آنها معتقدند فیلترینگ نمیتواند جایگزینی برای نیاز جامعه به شبکههای اجتماعی باشد.

برگزاری جلسه کمیته تعیین مصادیق برای بررسی پرونده تلگرام

سونیتا سرابپور: بعدازظهر امروز و بعد از گذشت تقریبا سه هفته از برگزاری جلسه اخر کمیته تعیین مصادیق مجرمانه (که به حد نصاب نرسید) ، قرار است اعضای این کمیته دور هم جمع شوند و در خصوص مسائل مختلف تصمیمگیری کنند، اما سرفصل اصلی برگزاری جلسه امروز کمیته فیلترینگ، تصمیمگیری در خصوص فعالیت شبکهاجتماعی پیامرسان تلگرام در کشور خواهد بود. محمد اسفنانی، عضو کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه (فیلترینگ) میگوید: هنوز دعوتنامه این جلسه به دست من نرسیده است اما براساس خبرهایی که اعلام شده، قرار است امروز طبق برنامه، جلسه کمیته فیلترینگ در دفتر دادستانی برگزار شود که در این جلسه به موضوع تلگرام و چند موضوع دیگر مانند اینترنت بدون فیلتر، بررسی آییننامه اجرایی کارگروه کمیته فیلترینگ و... مورد بررسی قرار میگیرد.

اصرار بر فیلترینگ

در سه هفته گذشته و بعد از اعلام وزیر ارتباطات در خصوص به نتیجه رسیدن مذاکرات این وزارتخانه با مدیران تلگرام برای بسته شدن صفحههای غیراخلاقی تلگرام و همچنین عذرخواهی مدیر تلگرام از ادعایش در خصوص جاسوسی وزارت ارتباطات از کاربران ایرانی، بسیاری فکر میکردند که پرونده فیلتر تلگرام بسته خواهد شد اما هفته گذشته و با اظهارنظر مجدد دبیر کمیته تعیین مصادیق در خصوص این شبکه و تصمیمگیری مجدد برای فعالیت آن در کشور، دوباره بحث بر سر فیلتر یا فیلتر نشدن این شبکه بر سر زبانها افتاده است. اوایل آبان ماه محمود واعظی، در واکنش به ادعای مدیر تلگرام مبنی بر درخواست ایران برای دسترسی به تلگرام کاربران ایرانی آن را تکذیب کرد و گفت تنها درخواست از تلگرام مسدود شدن کانالهای غیراخلاقی بود. چندی بعد مدیرتلگرام ضمن عذرخواهی بابت این ادعا صحبتهای واعظی را تایید کرد و از مسدود شدن کانالهای غیراخلاقی این شبکه خبر داد. عبدالصمد خرمآبادی دبیر کارگروه تعیین مصادیق اما بعدا اعلام کرد که این کانالها هنوز باز است. محمدعلی اسفنانی، نماینده مجلس و عضو کمیته فیلترینگ اعلام میکند که بخش عظیمی از صفحههای غیراخلاقی تلگرام هنوز در دسترس است. او در ادامه میافزاید: وزیر ارتباطات اعلام کرده است که در مذاکرات با مدیران تلگرام آنها را متقاعد کرده که محتوای مجرمانه و غیراخلاقی تلگرام برای ایرانیان را مسدود کنند، اما این موضوع واقعیت ندارد چراکه حذف محتوای غیراخلاقی برای تمام کشورها و به صورت کلی بوده و تنها به خاطر درخواست وزارت ارتباطات ایران نبوده است.

اسفنانی در پاسخ به این سوال که رای او در جلسه تصمیمگیری کمیته فیلترینگ برای تلگرام چه خواهد بود اعلام کرد که او موافق فیلتر شدن تلگرام است نه مسدود شدن کامل آن. او در توضیح تفاوت بین فیلترینگ و مسدودسازی یک سرویس میگوید: با فیلترینگ تنها بخشهای غیراخلاقی یک سرویس اینترنتی از دسترس خارج میشود اما با مسدودسازی یک سرویس به صورت کلی در کشور اجازه فعالیت نخواهد داشت. در همین زمینه سیدابراهیم رئیسی، دادستان کل کشور در گفتوگو باسایت میزان تاکید کرده است که فیلترینگ تلگرام در جلسه امروز این کارگروه بررسی میشود و پس از این جلسه اطلاعرسانی در این زمینه صورت خواهد گرفت. در تماس با دفتر وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات گفته شد که هنوز دعوتنامهای به دست آنان نرسیده و حضور یا عدم حضور نمایندگان این وزارتخانه در جلسه امروز کمیته مشخص نیست.

دو پرسش از صاحبنظران درباره تلگرام

تلگرام امروز به عنوان پربینندهترین شبکه اجتماعی در بین ایرانیان محبوبیت بسیاری دارد. یک دلیل رشد تلگرام را میتوان در انتشار سریع و راحت محتوا از یکسو و دسترسی میلیونها ایرانی از طریق گوشی هوشمند به آن دانست. فیلترینگ تلگرام طی چند هفته اخیر در حالی مطرح شده که این شبکه در ایران نیز به شکل گستردهای کاربردهای سالم و موثری پیدا کرده است. در گفتوگو با تعدادی از صاحبنظران، حقوقدانان، شخصیتهای سیاسی، ورزشی دو پرسش را مطرح کردهایم:

1-آیا فیلترینگ راهحل مناسبی برای مقابله با آفتهایی است که به شبکه تلگرام نسبت داده میشود؟

2-تلگرام چه تاثیری در روند اطلاعرسانی و گردش اطلاعات در حوزههای کاری مورد علاقه شما گذاشته است؟

حذف ابزار خاصیتی ندارد

بهمن کشاورز
حقوقدان

بنده گمان میکنم فیلترینگ رسانههایی که عمومیت دارند به آن میماند که مثلا تمام چاقوها و کاردهای آشپزخانهها و کلیه ابزارهای برنده جراحی را جمع کنیم به لحاظ اینکه محتمل است بهعنوان ابزار جرح و قتل مورد استفاده قرار گیرد. وقتی کسی از ابزار برنده بهعنوان آلت قتاله استفاده کرد باید او را مجازات کرد همینطور اگر فردی یا شخصی ابزارهایی مانند تلگرام را برای ارسال پیامها و تصاویری که به نوعی با قانون معارضه دارد به کار گرفت باید مجازات شود. ولی حذف ابزار که صرفا وسیله است و نه چیز دیگر، نه مفید است و نه منطقی و گمان نمیرود فایده و خاصیتی داشته باشد. متاسفانه بنده به لحاظ اینکه از نسل قدیم هستم از این ابزار و مشابه آن استفاده کافی و کاملی نمیکردم و نمیکنم و این البته انتقادی است که بر من وارد است و اگر حال و مجال برای این کار داشته باشم حتما غیر از این عمل خواهم کرد.

شبکههایی مثل تلگرام نسل سوم انقلاب بشریاند 

پیروز حناچی
دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری کشور

1- تلگرام بهعنوان عضوی از شبکه مجازی و ابزارهای نوین اطلاعرسانی، همانند خیلی از امکانات در اختیار، کاربرد دو لبه دارد؛ یک لبه آن به نفع جامعه است و لبه دیگر به ضرر. اما در دنیای امروز نمیشود به خاطر کارکرد نادرستی که ممکن است از جانب کاربر دنبال شود، اصل این ابزار را از اساس «اشتباه» توصیف کرد بلکه باید برای استفاده درست آن، برنامهریزی صحیح انجام داد. یک زمان، داشتن رادیو در منزل، ابزار ممنوعه تلقی میشد اما امروز تصور چنین ممنوعیتی باورکردنی نیست. به نظر من راه مقابله با کارکردهای مغایر ابزارها و وسیلههای اطلاعرسانی از جمله تلگرام، مقابله نیست. نسل بعدی اینترنت میتواند اتصال مستقیم تلفنهای همراه به شبکه جهانی اطلاعرسانی بدون نیاز به داشتن خط اینترنتی باشد، در این صورت راه اعمال محدودیتهای فرضی، سختتر خواهد شد.

2- تلگرام و کل شبکههای مجازی را میتوان نسل سوم انقلاب بشری توصیف کرد. نسل اول اختراع چرخ بود، نسل دوم اختراع سیستم چاپ و نسل سوم نیز رخدادهایی است که در حوزه اینترنت و انفجار اطلاعات به وقوع پیوسته است.

فیلترینگ آثار منفی را حذف نمیکند

اسماعیل جلیلی
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس

پدیده شبکههای اجتماعی در طول سالهای گذشته همواره با فراز و نشیبهایی روبهرو بوده اما در سطح عمومی کاربرد این شبکهها دارای اثرگذاری مثبتی است. در واقع شاید بخش عمدهای از مشکلاتی که جامعه امروز با آن روبهرو است بحث فقدان آموزش و رعایت اصول و آدابی است که در این فضا باید ایجاد شود. با این همه باید تاکید کرد که فیلترینگ و ایجاد محدودیت دسترسی افراد برای استفاده از شبکههای اجتماعی عملا نمیتواند کاری از پیش ببرد. شبکههای اجتماعی را میتوان از این منظر نگریست که فضایی را برای اطلاعرسانی سریع و گسترده افراد فراهم میکند تا براساس تخصص، علایق، دیدگاهها و حتی فرهنگ و زبان مشترک از آن استفاده نمایند. از سوی دیگر اما باید به یاد داشته باشیم که گردانندگان این فضا نیز فرصت دارند با محتویات مغایر اخلاق برای تاثیرگذاری فرهنگی و نفوذ در فرهنگ جوامع اقدام کنند و این را میتوان یکی از مهمترین اثرات منفی احتمالی شبکههای اجتماعی و ابزارهای اینگونه در فضای مجازی دانست.

من از تلگرام خوب استفاده میکنم

علیرضا دبیر
رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران

1- من با شفافسازی و دسترسی آزاد اطلاعات موافق هستم، اما سطح آن مهم است برخی مواقع یکسری اطلاعات امنیتی و دفاعی است. گاهی برخی مباحث غیراخلاقی است که این نوع اطلاعات را محدود کنند به دلیل استفاده کودکان از این نوع شبکههای اجتماعی مفید است. نکتهای که باید مورد توجه قرار دهیم این است که این شبکهها محلی برای تهمت و شایعه پراکنی نشود.

2- من بسیاری از مدارک و عکسها را از طریق تلگرام ارسال میکنم و برای من که تلگرام بسیار مفید بوده است،من که از این شبکه خوب استفاده میکنم و به نظرم از هر ابزاری خوب استفاده شود،مفید است.

با نظارت موافقم، با فیلترینگ نه

محسن جلالپور
رئیس اتاق بازرگانی ایران

1- تجربه ایران در مسائل اجتماعی پس از پیروزی انقلاب اسلامی نشان میدهد که هرگاه بحث فیلتر، سختگیری و محدودیت مطرح بوده، در نهایت، از آن عدول کردهایم. مثل استفاده از ویدئو یا ماهواره. البته من کاملا با نظارت بر شبکههای اجتماعی موافق هستم و معتقدم باید درخصوص مسائل فرهنگی، دقت عمل داشته باشیم اما به نظر من فیلترینگ راه مناسبی برای رسیدن به این هدف نیست. این راه، سادهترین راه است ولی راهحل نیست.

2- شخصا از این شبکه و کانالی که در این شبکه دارم بهعنوان ابزاری برای اطلاعرسانی سریع استفاده میکنم. روشهای سنتی برای اطلاعرسانی تنها در شرایطی خوب است که جامعه مخاطبان محدود به شهر یا یک استان باشد. در شرایطی که قرار است روابط نامحدودی ایجاد شود چه داخلی و چه خارجی، نمیتوان از ابزارهای سنتی بهره گرفت، بنابراین ضرورت دارد در یک فضای جهانی فعالیت کنیم.

مراجعه به تجربیات تاریخی

برداشتی از صحبتهای
دکتر حسن نمکدوست تهرانی

در دورهای که اینترنت به ایران وارد شد عنصر اصلی توجه به این محصول، شگفتانگیزی و جذابیت این پدیده بود و کمتر کسی گمان میکرد این پدیده میتواند به یک حوزه جدید در اقتصاد و کسبوکار تبدیل شود. اما این پدیده امروز جزء جداییناپذیر اقتصاد جهان و ایران شده است. در کنار خدمات بانکی و پرداختی که از طریق اینترنت در حال گسترش است بخشی از خرید و فروش کالاها نیز از این مسیر انجام میشود. این مسیر تجارت در جهان کاملا نهادینه شده است و در ایران نیز سایتهایی نظیر «دیجیکالا»، «دیوار»، «ای کسب» و... نمونههای از شکلگیری اقتصاد مبتنیبر اینترنت هستند. یکی از دلایل پایه شدن اینترنت در کسبوکار روزآمد شدن و توجه به نیاز مخاطبان است؛ بهگونهایکه این صنعت یک سبک زندگی جدید تشکیل داده است. امروز جهان اینترنت در گوشیهای موبایل جمع شده است به همین دلیل شاهد ظهور نسلهای جدید گوشیهای تلفن همراه و ابزارهای مرتبط با آن هستیم. اپلیکیشنهای مانند تلگرام، وایبر، تانگو و... نیز در ادامه همین مسیر و تکمیلکننده این زنجیره اقتصادی-اطلاعاتی است. نکته قابل تامل در افزایش دامنه این ابزارها به اقدامات دیگر صنایع بازمیگردد. لوازم صوتی و تصویری این دنیا را در تولیدات خود جا دادهاند.

راههای بهتر از فیلتر هم وجود دارد

احمد مسجدجامعی
عضو شورای شهر تهران

1- همیشه مقاومتهایی در برابر پدیدههای جدید در فضای سنتی وجود داشته و بیشتر به آسیبهای آن فکر کردهاند تا دستاوردهای آن ولی در طول زمان به این نتیجه رسیدهاند که به نحوی برنامه را مدیریت کنند که از منافع آن هم بهره بگیرند. چون این نوع نگرانیها برای ابزارهای ساده زندگی هم وجود دارد که اگر دست اهلش نیفتد چه استفادههایی از آن میتوانند بکنند، اما به این بهانه کسی خود را از امکانات معمول زندگی محروم نمیکند.این هم از آن موضوعاتی است که میتوان به جز فیلتر راهحل بهتری برای استفاده از آن پیدا کرد.

2- هر نوع گردش اطلاعات مفید است. بسیاری از مشکلاتی که ناگهانی احساس میشود برجسته شده و به یک معضل تبدیل شده به دلیل آن است که اطلاعات آن به تدریج نیامده است. در این شبکه نیز گردش اطلاعات خوبی در حوزههای مختلف دارد.

تلگرام، مملو از اطلاعات خوب

هادی ساعی
عضو شورای شهر تهران

1-فیلتر هیچ وقت راه حل درستی نبوده و پاک کردن صورت مساله است. در حالی که نباید صورت مساله را پاک کرد، بلکه باید به دنبال راه درستی باشیم که آنهایی که از این شبکه به درستی استفاده میکنند از آن محروم نشوند.

2-تلگرام برای من بسیار مفید بوده به خصوص گروههایی که درحوزه مدیریت شهری وجود دارد و هر چند وقت یکبار که به این گروهها مراجعه میکنم اطلاعات بسیاری خوبی به من میدهد.