توسعه صنایع معدنی نیازمند واحدهای تحقیق و توسعه

آنچه امروز شاهدیم کمرنگ بودن ارتباط بین دانشگاه و بخش معدن و صنایع معدنی است که شاید عمدهترین دلیل آن قرار گرفتن معادن و صنایع وابسته در محدودههای خارج از شهرها و در دسترس نبودن اطلاعات آنها برای دانشجویان است. همین موضوع باعث شده تا در نمایشگاههای تخصصی معدنی، دانشآموختگان حضور پررنگی نداشته و جای خالی آنها احساس شود. در این میان مدیران و مسئولان دانشگاهی بر این نکته اذعان دارند که باید برای گسترش و توسعه ارتباطات بین این دو بخش تدبیری اندیشید. حال برای در جریان قرار گرفتن برنامهها و طرحهایی که از سوی دانشگاههای بزرگ و معتبر ایران برای ایجاد واحدهای تحقیق و توسعه در بخشهای معدنی و صنایع وابسته به آن صورت میگیرد با محمود نیلیاحمدآبادی، رییس دانشگاه تهران گفتوگویی را انجام دادهایم که در ادامه میخوانید.

نقش دانشگاهها و مراکز آموزشی برای ارتقای سطح معدن و صنایع معدنی چیست؟

دانشگاهها و مراکز آموزشی به طور قطع تاثیر بسزایی در رشد و توسعه معادن و صنایع معدنی دارند. در این زمینه به تازگی همایشی با موضوع صنعت فولاد با یک نگاه یکپارچه و همهجانبه برگزار شد و در آن دانشگاهیان، مدیران و متخصصان صنعت فولاد حضور داشتند.
با جمعبندی انجام شده این نتیجه بهدست آمد که رابطه نزدیکی بین فناوری، سرمایهگذاری، صادرات و تحقیقات در دانشگاهها وجود ندارد. زیرا هرکدام از موارد یاد شده مسیر خود را در پیش گرفتهاند و اگر قرار باشد صنعت توسعه یافته و پایدار فولادی داشته باشیم باید همه آنها در کنار هم و مکمل یکدیگر باشند. یعنی در عین حال که تحقیقات نسبی در دانشگاهها روی بحث فولادی انجام شده، صنایع بزرگ کشور نیز باید بخش تحقیق و توسعه را ایجاد کرده و سعی بر اجرای پروژههای مشترک با دانشگاهیان داشته باشند. درواقع تا زمانی که محور پروژههای مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاهها متناسب با صنعت ایران نباشد، امکان ایجاد پشتوانه قوی فناورانه از سوی دانشگاهها در صنعت وجود نخواهد داشت.

چه اقداماتی برای توسعه روابط بین دانشگاهها، معادن و صنایع معدنی انجام شده است؟

تشویق استادان دانشگاهی برای اینکه پروژههای خود را همگام با نیاز صنایع انتخاب کنند یکی از برنامههایی است که در دستور کار قرار گرفته است. این موضوع درباره صنایع فولادی و دانشجویان این رشته نیز صدق میکند. در مقابل نیز انتظار میرود که صنعتگران و فعالان این حوزه نگاه خود را به ظرفیتها و توانمندی بالای دانشگاهها و نیروهای متخصص داخلی معطوف کنند و از آنها برای اجرای بهتر پروژههای خود کمک بگیرند. در این میان مکاتباتی با ریاستجمهوری و وزیر صنعت، معدن و تجارت انجام داده و پیشنهادات خود را ارائه کردهایم. در این مکاتبات به این موضوع اشاره شده است که تمام شرکتهای بزرگ که به ایران وارد میشوند و برنامهای برای بستن قرارداد انتقال فناوری یا توسعه فناوری دارند، باید پیوست فناوری و تحقیق و توسعه را در آن تعریف کرده و یک پایه آن را به دانشگاهها و مراکز فعال در این حوزه اختصاص دهند. با این نگاه و تمهیدات، میتوانیم شاهد یک تحول جدی هم در دانشگاهها و هم صنایع مختلف همچون صنایع فولادی باشیم.

حضور دانشگاهیان رشته معدن و صنایع معدنی در نمایشگاههای تخصصی کمرنگ است. آیا برنامهای برای ایجاد ارتباط بین دانشجویان این رشتهها با معادن و صنایع معدنی انجام دادهاید تا علاوه بر همکاری مشترک بین این دوگروه شاهد حضور آنها در نمایشگاههای تخصصی باشیم؟

نکته مهم درباره ارتباط کم بین دانشگاههای صنعتی و معدنی با معادن و صنایع معدنی این است که معادن و صنایع وابسته به آن بیشتر در مناطقی دور از شهرها قرار گرفتهاند و دسترسی به آنها مشکل است. بنابراین باید برای ادغام و همکاری این دو گروه چارهای اندیشید. این بحث، مورد توجه دانشگاه تهران قرار دارد و در صحبتهایی که با معاونت پژوهشی دانشگاه انجام شده، سعی داریم تا در نمایشگاههای تخصصی غرفهای را در اختیار گرفته و توانمندیهای دانشگاه و دانشآموختگان را نشان داده و به معرفی آنها بپردازیم. همچنین در این زمینه، در احکام برنامه ششم توسعه که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری روی آن مشغول کار است بحثی مطرح شده، مبنی بر اینکه دانشگاههایی که دوره کارورزی را جزو برنامه آموزشی خود قرار میدهند، تشویق و تقویت شوند.

در این طرح دانشجو ۲ سال را در دانشگاهگذرانده یکسال را به شکل عملی در محیط صنعت فعالیت کند و دوباره ۲ سال بعدی را در دانشگاه به علمآموزی مشغول باشد. این طرح که جزو مدلهای توسعهیافته در جهان است قبل از انقلاب در ایران اجرا میشد که بعد از انقلاب متوقف شد. امید است که با برگزاری این دوره و تشویق دانشگاهها به اجرای آن به شکل عملی ارتباط بین دانشگاهها و واحدهای صنعتی و معدنی را بیشتر کرده و برنامه آموزشی و پژوهشی را توسعه دهیم و یکی از الزامات توسعه صنعتی را الزام ارتقای دانشگاهها و همکاری بین دانشگاه و صنعت بگذاریم تا به این ترتیب ادامه راه و رسیدن به نتیجه نیز آسان شود.