هراس سیاسی از تک‌نرخی کردن ارز

بهطور ویژه در زمینه نرخ ارز، به نظر میرسد تصمیم دولت در خصوص شیوه مواجهه با درآمدهای ارزی حاصل از افزایش صادرات نفت و گاز در آینده، نقشی کلیدی در آینده قیمتگذاری ارزی در کشور خواهد داشت. از سوی دیگر برخی تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که تعیین قیمت واقعی ارز نقش بسزایی در ایجاد انگیزههای تولید و تولیدکنندگان در کشور دارد، اما روند کنونی این روزها را نوید نمیدهد. روند کنونی که با ثبات قیمت اسمی ارز و کاهش قیمت واقعی ارز به دلیل تورم همراه بوده و منجر به یک روند فاجعهآمیز شده. بهطوریکه هر چقدر روند تکنرخی شدن ارز ادامهدار میشود، تشدید پیامدهای نامطلوب آن بیشتر آشکار میشود. پیامدهایی که رییس اتاق تهران نیز بارها نسبت به آن هشدار داده است.

اما در تازهترین اظهارنظر مسعود خوانساری، او پای خود را از هشدار و توصیه به دولت فراتر گذاشته و اینبار از فعالان بخش خصوصی درخواست کرده که برای واقعی شدن نرخ ارز به دولت فشار بیاورند. رییس اتاق تهران در جمع صادرکنندگان برگزیده استان تهران را فرصت مناسبی برای تاکید بر یکی از مهمترین مطالبات و خواستههای بخش خصوصی ارزیابی کرد و شاهبیت سخنانش را تاکید بر لزوم تکنرخی کردن و واقعی کردن قیمت ارز قرار داد. خوانساری اعمال سیاستهای نادرست در تعیین نرخ ارز در سالهای گذشته را زمینهساز زیانی هنگفت برای اقتصاد ایران دانست و اعلام کرد اکنون لازم است که برای توسعه صادرات کشور، ارز به قیمت واقعی مبادله شود.

در بررسی دیدگاه تحلیلگران اقتصادی نمیتوان صحبتهای آنچنان متناقضی درمورد درست یا غلط بودن واقعی کردن نرخ ارز پیدا کرد. چرا که بیشتر آنان متفق القول هستند که نرخ ارز یکبار برای همیشه باید به سمت واقعی شدن گام بردارد. کوروش پرویزیان، عضو کمیسیون پول و سرمایه اتاق تهران بر این باور است که بیشترین قشری که از چندنرخی بودن ارز آسیب میبینند، صادرکنندگان کشور هستند. او دولت را به واقعی کردن نرخ ارز در شرایط فعلی دعوت میکند، چرا که به گفته او در حال حاضر نرخ ارز دولتی و آزاد بسیار به همدیگر نزدیک شدهاند و باید این فرصت را غنیمت شمرد. محمد لاهوتی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز از ضرورت افزایش ماهانه نرخ ارز متناسب با نرخ تورم سخن به میان میآورد.

قانونگریزی دولتها

محمد لاهوتی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران صحبتهای اخیر رییس اتاق تهران درمورد واقعی شدن نرخ ارز را تایید میکند. او بر این باور است که طبق قانون برنامه چهارم و پنجم دولتها مکلف هستند که قیمت ارز را واقعی کنند، اما نه دولت نهم و نه دولت دهم این قانون را اجرایی نکردند. او در ادامه گفت: البته با روندی که دولت یازدهم هم پیش گرفته به خوبی میتوان مشاهده کرد که این قانون در دولت آقای روحانی هم مورد توجه قرار نگرفته و روند سابق بر این نیز همچنان ادامه دارد.

رییس کنفدراسیون صادرات در ادامه به بار منفی که به وسیله هیجانات در سالهای گذشته بر بازار ارز ایجاد شد اشاره کرد و گفت: حرکتها و اقدامات هیجانی در بازار بدون شک به این بازار لطمات بسیاری وارد کرده است. او در ادامه گفت: دولتهای ایران به دلایل شخصی یا سلیقهیی همواره در این بازار دخالت کردند و بهانه دخالتشان هم این بوده که اگر قیمت ریال در مقابل دلار کاهش پیدا کند، از نظر سیاسی افت خواهیم کرد و دچار ضعف و تنش میشویم.

چه شد که داراییها یکسوم شد؟

لاهوتی در ادامه تحلیل خود به شرایط بازار ارز در دولت احمدینژاد اشاره و اظهار کرد: در دولت سابق 2 سال قیمت را ثابت نگه داشتند و زمانی که تحریمهای بینالمللی علیه کشور وضع شد، قیمتها به یکباره سه برابر شد و مشکلات بسیاری برای اقشار مختلف جامعه به وجود آمد. عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با صراحت عنوان کرد که دارایی شهروندان ایرانی در آن زمان به یکسوم تبدیل شد و تحول منفی عظیمی در این بازارها شکل گرفت.

او در ادامه به شجاعت تغییر این بازار اشاره و خاطرنشان کرد: تمام دولتها نشان دادهاند که از تغییرات کوتاهمدت در بازار ارز هراس دارند زیرا نمیخواهند مردم را نگران کنند به همین دلیل از اجرای قانون برنامه چهارم و پنجم امتناع میکنند.

افزایش یکشبه قیمت ارز

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، سخنان خود درمورد قیمت دلار از شروع سال جدید تا به امروز را اینگونه ادامه داد: در شروع سال 94 نرخ ارز آزاد بین 3400 تا 3450 تومان بود، اما در اواسط سال قیمت دلار به 3300 رسید و اکنون این قیمت روی عدد 3500 تومان ایستاده است. لاهوتی یادآور شد: اما قاعدتا اکنون نباید قیمت دلار 3500 تومان باشد، اگر امسال تورم را ۱۵درصد پیشبینی میکنیم حداقل اجازه دهیم دلار ماهانه 1.2درصد افزایش پیدا کند.

او اضافه کرد: افزایش مورد نیاز بر نرخ دلار را نباید برای پایان سال نگه داشت و ناگهان ۱۵درصد افزایش قیمت ایجاد کرد. به این بهانه که دولت در هزینههای جاری خود کم آورده است یا برای پرداخت یارانه پول نیاز دارد نباید یکشبه دلار را به رقم بالایی رساند بلکه باید بر مبنای منطق مشخص روندی آرام به سمت نرخ واقعی داشته باشد.

فرصتسوزی رقابت با رقیبان

لاهوتی معتقد است که صادرکنندگان ایرانی به دلیل نا به سامانی نرخ دلار دچار آسیبهای جدی شدهاند. او نقش دلار در معاملات تجاری را بسیار موثر میداند. عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در ادامه اظهار کرد: دولت اگر بخواهد نرخ دلار را ثابت نگه دارد و همین روند را ادامه دهد باز هم این صادرکنندگان و تولیدکنندگان هستند که صدمه خواهند دید. بنابراین باید همگام با تورم نرخ دلار نیز دچار تغییرات شود.

او یادآور شد: هر صادرکننده ایرانی در انتهای سال دچار افت و خیزهایی میشود. زیرا قیمت دلاری تغییر نمیکند و روی یک نرخ مشخص که از سوی دولت نیز در نظر گرفته شده است قرار دارد، در حالی که قیمتهای جهانی نسبت به سال قبل دچار تغییر شدهاند.

لاهوتی اظهار کرد: این تغییرات این اجازه را به صادرکننده ایرانی نمیدهد که با رقبای هدف بازار صادراتی خود رقابت کند.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران از دولت خواست که فرصت صادرات را از تولیدکنندگان نگیرد و فرصتسوزی نکند. او عنوان کرد که حرف تمام فعالان اقتصادی و بخش خصوصی حرف رییس اتاق تهران است و باید برای واقعی کردن نرخ ارز گام برداشت. او اضافه کرد: دولت باید به قانون برگردد و طبق قوانین که در برنامه چهارم و پنجم نوشته شده است عمل کند. لاهوتی معتقد است که قانونگریزی هیچ دردی را دوا نمیکند و باید نرخگذاری ارز طبق «تورم داخلی منهای تورم خارجی» تعیین شود.

گرفتاران را نجات دهید

پرویزیان بر این باور است که تکنرخی کردن قیمت ارز میتواند یکی از زمینههای رشد و رونق فعالیتهای اقتصادی در ایران باشد. او شرایط فعلی بازار ارز را مناسب میداند و اظهار کرد: آرامش نسبی در بازار ارز کشور وجود دارد بنابراین دولت نباید دست روی دست بگذارد و از این فرصت برای واقعی کردن نرخ ارز استفاده کند. عضو هیات نمایند گان اتاق تهران در ادامه گفت: فعالان اقتصادی در ایران گرفتار شدهاند و ابهام در تثبیت نرخ ارز یکی از موضوعاتی است که دامن بیشتری به گرفتاری آنان میزند، بنابراین تکنرخی کردن قیمت ارز میتواند در روند بهبود شرایط آنان و رسیدن به اهداف و برنامههای مورد نظرشان کمک کند. او در ادامه گفتههای خود صادرکنندگان را بیشترین قشری دانست که آسیبهای بسیاری از بلاتکلیفی نرخ ارز دیدهاند و گفت: سیاستهای گذشته مبنی بر تثبیت نرخ ارز، مشکلات متعددی برای صادرکنندگان ایجاد کرده و به یکی از دغدغههای اصلی آنها تبدیل شده است، این در حالی است که اگر چند سال پیش براساس منطق اقتصادی تعیین میشد به هیچ عنوان صادرکنندگان دچار آسیب نمیشدند و سود میکردند.

سیاستگذاران معطل نکند

پرویزیان بر این باور است که تاجران ایرانی به دلیل مشکلات در بازار ارز، بسیاری از بازارهای صادراتی و تامین مواد اولیه را از دست دادهاند.

او در ادامه گفت: این شرایط نیازمند حمایت دولت است، که البته امیدواریم بعد از برداشته شدن کامل تحریمهای بینالمللی بار دیگر رونق به این بخشها بازگردانده شود و آنان بتوانند دوباره بازارهای از دست رفته خود را بازیابند و شرایط انعقاد قراردادهای بلندمدت در زمینه صادرات و واردات را بهدست بیاورند.

عضو کمیسیون پول و سرمایه اتاق تهران مروری به تراز تجاری کشور کرد و اظهار کرد: واقعی کردن نرخ ارز از هر جهت به نفع اقتصاد کشور است. از سوی دیگر با نگاهی به تراز تجاری کشور در چند ماه گذشته در مییابیم که تقاضا برای ارز و دلار بیش از گذشته نیست و بانک مرکزی در شرایط بهتری قرار دارد که روند تکنرخی کردن ارز را انجام دهد. او تصریح کرد: حفظ ارزش پول ملی و بالا بردن جایگاه آن در مبادلات بینالمللی و تبدیل پول ملی به پولی قابل مبادله در معاملات فراملی موضوعی مهم برای بانک مرکزی است که در تکنرخی کردن قیمت ارز دنبال میشود.