رسوب فولاد در محدوده اخطار

 موجودی انبار فولادسازان اگرچه در بدترین حالت باید چیزی حدود 10 درصد از کل تولیدات فولادسازان را شامل شود، اما این روزها اظهارنظرهایی مبنی بر رسیدن حجم موجودی انبارهای محصولات فولادی به 20 درصد نیز به گوش میرسد. رسوب 20 درصد از محصولات فولادسازان در انبارها با توجه به حجم فعلی تولید، به معنای انباشته شدن چیزی حدود 3 میلیون تن از محصولات فولادسازان در انبارها است که البته روز گذشته این رقم از سوی یکی از اعضای انجمن فولادسازان به خبرگزاری فارس اعلام شد. اما آیا «سه میلیون تن» رقم واقعی موجودی انبارهای تولیدکنندگان است؟ این سوال در شرایطی مطرح میشود که به عقیده کارشناسان رقم 3 میلیون تن برای موجودی انبار فولادسازان، میتواند به معنای فاجعهای عظیم در صنعت فولاد به شمار رود.

اما رقم سه میلیون تن برای موجودی انبار فولادسازان در حالی از سوی یکی از اعضای انجمن تولیدکنندگان فولاد اعلام شده است که عضو دیگری از این انجمن بدون تایید این رقم، میزان موجودی انبارهای فولادسازان تا دو ماه گذشته را 2 میلیون تن اعلام میکند. این دو عدد در حالی برای موجودی انبار فولادسازان وجود دارد که یک فعال حوزه صنعت فولاد از افزوده شدن حجمی 600 هزار تنی به انبارهای فولادسازان طی دو ماه گذشته خبر میدهد. به این ترتیب با در نظر گرفتن این اظهار نظر، به رقم 2 میلیون و 600 هزار تن برای موجودی انبارهای فولادسازان میرسیم. به این ترتیب همانطور که در ابتدا اشاره شد میتوان مشاهده کرد که این روزها یک عدد واحد برای موجودی انبار فولادسازان اعلام نمیشود و در عوض این «اعداد و ارقام» متفاوت هستند که هر کدام با تلاش برای نشان دادن عمق بحران صنعت فولاد از سوی فعالان این حوزه اعلام میشوند.

حجم واقعی موجودی انبار فولادسازان چقدر است؟

این اعداد و ارقام در حالی از سوی فعالان صنعت فولاد اعلام میشوند که مدیرکل دفتر نظارت بر کالاهای فلزی و معدنی سازمان حمایت هیچ کدام از اعداد اعلام شده برای موجودی انبار فولادسازان را تایید نمیکند. شهرام میرآخورلو در پاسخ به این سوال که موجودی واقعی انبارهای محصولات فولادی چقدر است، میگوید: طبق آخرین بررسیها تا اول آذرماه جاری، موجودی واحدهای تولیدی در مجموع یک میلیون و 600 هزار تن بوده است. او در ادامه با اشاره به اینکه موجودی انبار یک میلیون و 600 هزار تنی فولادسازان در شرایط فعلی طبیعی نیست و نشان از شرایط نامساعد این صنعت و بازار آن دارد، میگوید: از دو سال گذشته تا کنون بازار تعادل وکششپذیری خود را از دست داده است و به همین دلیل با کاهش شدید تقاضا و رشد موجودی انبارها مواجه هستیم. میرآخورلو در ادامه با رد موجودی سه میلیون تنی انبارهای فولادسازان میگوید: در حال حاضر موجودی تولیدکنندگان همان یک میلیون و 600 هزار تنی است که به آن اشاره شد، ممکن است در این میان تولیدکنندگان موجودی مشتریهای خود را نیز محاسبه کرده باشند اما با توجه به از بین رفتن حلقه واسط تولیدکنندگان و بازار به واسطه تعمیق رکود، به نظر نمیرسد واحدهای توزیعی پیشین، موجودی قابل اتکایی داشته باشند که بتوان به آن اشاره کرد.

با توجه به ادامه داشتن رکود بازار فولاد برای نزدیک به دو سال، بسیاری از فعالان بازار با از دست دادن سرمایههای خود فعالیتشان در بازار آهن را رها کردهاند و مشتریهای فعلی بازار خریدهای خود را به صورت کامیونی از درب کارخانه انجام میدهند. با نگاهی به گفتههای میرآخورلو میتوان دریافت اعداد و ارقامی که برای موجودی انبارهای فولادسازان اعلام میشود دامنهای وسیع دارد که از حداقل یک میلیون و 600 هزار تن شروع شده و در بیشترین سطح سه میلیون تن میشود. هرچند این دامنه برای موجودی انبارهای فولادسازان گسترده به نظر میرسد اما نکتهای که در رابطه با این موضوع با اهمیت و «واحد» به نظر میرسد، بحرانی است که هماکنون گریبانگیر صنعت فولاد شده است. در واقع موجودی انبارهای فولادسازان و حجم احتمالی آن از آنجا اهمیت دارد که انعکاسدهنده شرایط واقعی صنعت فولاد و روزهایی است که بر این صنعت میگذرد. به این ترتیب میتوان مشاهده کرد که فعالان این صنعت برای نمایش دادن عمق بحران در صنعت فولاد مدام به موجودی انبارها اشاره میکنند که البته در بسیاری مواقع در تناقض با یکدیگر قرار دارند.

موجودی انبار فولادسازان چرا رشد میکند؟

اما چنانچه بخواهیم از میان اعداد و ارقام مختلفی که برای موجودی انبار فولادسازان اعلام میشود همان رقم یک میلیون و 600 هزار تن را بپذیریم، فولادسازان باید برای رهایی از این میزان موجودی چه کار کنند و اصولا چرا موجودی انبار آنها مدام با رشد همراه میشود؟ پذیرش رقم یاد شده برای موجودی انبارهای فولادسازان از آنجا منطقی به نظر میرسد که نگهداری محصولات فولادی ساختمانی در انبارهای مسقف، به صورت میانگین برای سه تا چهار ماه امکانپذیر خواهد بود. نکتهای که به آن اشاره شد در حالی وجود دارد که به گفته میرآخورلو در حال حاضر بیشترین حجم موجودی در محصولات ورقی است و میلگرد و تیرآهن از مشکل کمتری برخوردار هستند. او با اشاره به این نکته که در بدترین شرایط بازار کشش مصرفی 16 تا 17 میلیون تنی را خواهد داشت، میگوید: یکی از علتهای اصلی انباشته شدن بیش از حد ورق در انبارها، واردات این محصول با استفاده از ارز مبادلهای است که تا مقطعی انجام میشد. به عقیده میرآخورلو در کنار استفاده از ارز مبادلهای برای واردات ورقهایی با سایز خاص، رسیدن رکود تولید به ورق که استفادهای دوگانه در حوزه صنعت و ساختمان داشته است نیز بر افزایش موجودی انبار این محصول تاثیرگذار بوده است. او در توضیح بیشتر میگوید: اگرچه مصرف صنعتی ورق تا بیش از این خوب بود، اما اکنون شاهد رسیدن رکود تقاضا به حوزه ورق نیز هستیم.

یک عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد نیز در رابطه با چرایی رشد موجودی انبار فولادسازان به «دنیای اقتصاد» میگوید: نبود تقاضا در بازار یکی از علتهای اصلی رشد موجودی انبارهای فولادسازان است. حمیدرضا طاهریزاده در ادامه در رابطه با تبعات افزایش موجودی انبارهای فولادسازان میگوید: چیزی که در این میان مهم است این است که با رشد موجودی انبارهای فولادسازان قطعا برخی کارخانههای کوچک از دور تولید خارج میشوند و کارخانههای بزرگتر نیز مجبور به کاهش تولید خواهند شد، همانطور که نگاهی به آمارهای تولید طی دو تا سه ماه گذشته نیز به خوبی نشاندهنده روند نزولی تولیدات است. طاهریزاده در ادامه با اشاره به اینکه حالا فولادسازان در مرحلهای قرار دارند که به تدریج وارد زیان میشوند، میگوید: در حال حاضر برای به تعادل رسیدن بازار باید تقاضا با تحریک همراه شود، زیرا تا زمانیکه این اتفاق رخ ندهد امیدی به کمتر شدن موجودی انبارها نیست. این عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد در حالی به تحریک تقاضا اشاره دارد که صادرات را نیز راهکاری دیگر برای کاهش موجودی انبارها میداند اما در کنار اشاره به این راهکار به زیانده بودن صادرات در شرایط فعلی نیز اشاره میکند و میگوید: در حال حاضر با شرایطی رو به رو هستیم که قیمتها تحتتاثیر نرخ جهانی فولاد چه در بازار داخل و چه در بازارهای جهانی با افت همراه شده است بنابراین ممکن است با توجه به رقابت قیمتی که وجود دارد صادرات برای تولیدکنندگان چندان به صرفه نباشد اما از سویی برای کاستن از حجم انبارها چارهای جز صادرات وجود ندارد.

اما با توجه به اینکه بیشترین حجم از موجودی انبارها در حال حاضر به ورقهای وارداتی اختصاص دارد به نظر میرسد کنترل واردات برای کاستن از حجم موجودی انبارها راهکاری مناسبتر به نظر برسد. از دیگر سو شاهد جریان داشتن صادرات سایر محصولات ساختمانی از سوی تولیدکنندگان بزرگ با وجود تحمل زیان هستیم. برای مثال روز گذشته نعمتالله محسنی، معاون مدیرعامل شرکت ذوبآهن در زمینه فروش با اشاره به افت قیمت جهانی محصولات ذوبآهن و فولاد درباره عملکرد این شرکت در بورس کالا گفت: صادرات هشت ماه امسال با رشد 126 درصدی همراه بوده است اما از نظر ارزشی این محصولات تنها 50 درصد افزایش داشتند و بهدلیل افت قیمت جهانی نسبت به سال گذشته صادرات ذوبآهن تنها به 430 هزار پوند رسید. با این تفاسیر به نظر میرسد تا زمانیکه پروژههای عمرانی کشور و بخش ساخت و ساز با تحرک همراه نشود و از سویی چارهای اساسی برای واردات محصولات فولادی اندیشیده نشود، موجودی انبارهای فولادسازان همچنان مسالهای نگران کننده به نظر برسد که میتواند تبعات فراوانی برای صنعت و اشغال کشور به همراه داشته باشد. افزایش موجودی انبارهای فولادسازان در حال حاضر روندی افزایشی دارد که با ریزش هر روزه قیمتها در بازار فولاد، به نظر میرسد در آینده به حجم آن اضافه شود.