بانک مرکزی به نوسان قیمت ارز دامن زد / دلار می‌تواند بازهم ارزان‌تر شود

جمشید پژویان با بیان این که "وقتی قیمتها در بازار ارز و طلا به سمت بالا حرکت میکرد، من اعلام کردم اینها به دلایل متغیرهای اقتصادی نیست."، گفت: چون اتفاق خاصی در حوزه اقتصاد رخ نداده که بخواهد حوزه ارز را تحت تاثیر قرار دهد، غیر از این که به صورت جزیی، قیمت جهانی طلا کمی بالا رفته بود.

او با تاکید بر اینکه نوسانها در حوزه ارز و طلا عمدتا مربوط به پیشگویی یا انتظاراتی بود که باعث شد غیر از سوداگران، مردم عادی هم وارد این بازار بشوند و تقاضا را به شدت افزایش دهند، ادامه داد: بخشی از این بازی هم در دست سوداگران بود که شایعاتی را ایجاد میکردند.

وی با تاکید بر اینکه "متاسفانه عملکرد بانک مرکزی، عملکرد مناسبی نبود و خودش به نوسانها دامن زد"، افزود: بانک مرکزی میدانست که مشکل تراز ندارد، اگرچه شاید مشکل فیزیکی دلار داشت. ما پارسال بیشترین صادرات غیرنفتی را داشتیم و کشور بیش از صد میلیارد دلار درآمد ارزی داشت؛ ولی بانک مرکزی عمل عکس را انجام داد و به جای اینکه اطمینان بدهد مشکل دلار در کشور وجود ندارد و مثلا ارز مسافری را 500 دلار اضافه کند و فقط جلوی تقلب را آن هم درون سیستم بانکی بگیرد، کار دیگری انجام داد.

رییس شورای رقابت با بیان دو پیشنهادش برای حل مشکل ارز مسافری در روزهای نوسان شدید قیمت، گفت: این مشکل دو راه حل داشت. یک راه این بود وقتی ارز به مسافر داده میشود، مابهالتفاوتی به عنوان ضمانت دریافت شود که بعد از سفر به مسافر تحویل داده شود، چون در پاسپورت او مهر ورود و خروج موجود بود. در این شرایط از شرکتهای مسافرتی خواسته میشد که اگر بلیتی باطل شده است، آن را اطلاع بدهند. راه دیگر این بود که میتوان بعد از باجه پلیس در فرودگاه، باجههایی در نظر گرفت و براساس آن ارز مسافری را تحویل داد که بانک مرکزی همین روش را عملیاتی کرد، اما به دلیل کمبود امکانات، مشکلاتی برای مردم ایجاد شد.

پژویان با بیان اینکه "بانک مرکزی میتوانست ارز مسافری را کمی افزایش بدهد تا انتظارات برای ارز کاهش یابد، چون میزان ارز مسافرتی تحویلی در کشور چندان زیاد نیست"، ادامه داد: ولی بانک مرکزی برعکس، ارز مسافری را کاهش داد و قیمت آن را زیاد کرد. پس این نشاندهنده یک سیاست اشتباه است. پشت سر آن هم مساله را پلیسی کرد و عاقبت اطلاعیه عجیبی صادر کرد که از یک تشکیلات اقتصادی کلان بعید است. این همان اطلاعیهای بود که اعلام کرد هر کسی ارز داشته باشد، قاچاق است. در حالی که این موضوع اگر هم بخواهد عملیاتی شود نیاز به قانون دارد.

رییس شورای رقابت با اشاره به این که "اینها سیاستهای غلطی بود که به نوسانها دامن زد"، خاطرنشان کرد: بازار به محض اینکه علامت مثبتی ببیند نسبت به آن واکنش نشان میدهد. همان طور که یک اجلاس 1+5 توانست روی قیمتها تاثیر بگذارد و ارزش دلار را کاهش بدهد. بدون شک قیمت ارز متاثر از مسائل سیاسی است و علامت مثبت مذاکرات ایران با 1+5 در دور بعد میتواند باز هم قیمتها را کاهش بدهد.

وی افزود: بانک مرکزی در کنار اینکه سیاستهای اشتباه را اعمال کرد و به بازار این علامت را میداد که دلار وجود ندارد، انتظارات را بیشتر کرد و هجوم به سمت دلار افزایش یافت. از سوی دیگر پلیسی شدن فضا و در ادامه تزریق چندین میلیارد دلار به بازار که در نهایت جذب شد، باعث شد که فضا به سمت افزایش قیمت پیش برود.

او ادامه داد: اگر بانک مرکزی علامت عکس میداد و دلار وارد بازار میکرد، افزایش قیمت تا این حد پیش نمیرفت.

وی در تحلیلش درباره قیمت کنونی دلار، با بیان اینکه این قیمت را واقعی نمیداند، گفت: یک بازار ارزی وجود دارد که بخش عمدهی بیش از 80 درصدی آن درون خود بانک مرکزی و سیستم بانکی است و بخش کوچکی از آن در بازار آزاد اداره میشود. این سهمیه با سیاستها و قوانین مختلف تغییر میکند. اگر واردات افزایش یابد بر روی قیمتها اثر میگذارد و اگر برخی کالاها ممنوعالورود شود نیز بر قیمتها اثر میگذارد. درباره صادرات همین وضعیت وجود دارد.

پژویان افزود: الان بخشی که به عنوان بازار آزاد فعال است، قیمت دلار را تعیین میکند، در حالی که با حجمی از ارز که در دست بانک مرکزی است، قاعدتا او باید بتواند بازار را کنترل کند و نباید مشکلی داشته باشند. مگر اینکه چنین شوکهایی به بازار وارد شود.

رییس شورای رقابت با تاکید بر اینکه به هر حال ممکن است شوکی در بازار بوجود بیاید و اینجاست که باید سیاستهای مناسب اجرا شود، ادامه داد: اینگونه هم این نیست که بانک مرکزی بتواند دلار را دوباره به 1200 تومان برگرداند، چون واقعیتی از نظر سیاسی اتفاق افتاده بود و آنهم تحریم کشور از سوی اتحادیه اروپا بود. با این وضعیت قیمتها میتوانست فقط تعدیل شود. وقتی یک مرتبه بعضی علائم در بازار ایجاد شوک میکند، حبابی ایجاد میکند و به محض اینکه علائم درست ارسال شود، حباب میشکند.

پژویان با تاکید بر اینکه "من شکستن این حباب را از عملکرد بانک مرکزی نمیدانم و بانک مرکزی هیچ نقشی در کاهش چند روز قیمت سکه و دلار ندارد"، ادامه داد: این کاهش صرفا به دلیل علامت مثبتی است که از مذاکرات 1+5 دریافت شد و این امیدی ایجاد کرده که آنها تحریم را به تعویق بیندازند یا در آن تخفیف بدهند، در نتیجه ما بتوانیم به آنها نفت بفروشیم و دلار و یورو بگیریم یا حتی بانک مرکزی دیگر تحریم نشود. وی در تحلیل عملکرد بانک مرکزی در پیش فروش سکه نیز گفت: بانک مرکزی زمانی تصمیم گرفت سکه پیش فروش کند که قصد داشت نقدینگی را جمعآوری کند و هم این که میخواست در آینده، عرضهای داشته باشد که تا حدودی قیمت سکه را کاهش بدهد. در مورد اینکه عرضه داشته باشد مشکلی وجود نداشت، اما هدف اولیه بانک مرکزی جمعآوری نقدینگی بود، ولی ما شاهد بودیم تا قبل از چند روز گذشته، جمعآوری نقدینگی هم چندان موفق نبود.

پژویان افزود: الان که نوعی علائم داده شده و قیمتها رو به کاهشاند، غیر از این که این روند میتواند ادامه داشته باشد و هر کس به دلیل این که فکر میکند قیمتها کمتر خواهد شد، سکههای خود را به بازار عرضه میکند، بانک مرکزی هم اگر بخواهد سکههای پیش فروشی را وارد بازار کند، طبیعی است که قیمتها بیشتر کاهش مییابد. اما این را باید بدانیم که با یک درصدی تفاوت، قیمت طلا در کشور نمیتواند از قیمت جهانی کمتر شود،. چون آن موقع نقطه خروج طلا از کشور خواهد بود.

رییس شورای رقابت همچنین با انتقاد از برخی رسانهها که به نوسان در بازار دامن میزنند، گفت: من با احترام برای تمام صنوف و همه کسانی که در بخش اقتصادی فعالند، میگویم که اگر چه همه صنوف و بخش خصوصی به دنبال افزایش سود هستند و این هم طبیعت فعالیت آنها است، اما طبیعی است که آنها باید در جهت منافع خودشان حرکت کنند. مثلا اتحادیه طلافروشان نگران کاهش قیمت طلاست، به همین دلیل میگوید که مردم از فروش طلاهایشان خودداری کنند، در صورتی که مردم باید هر چه زودتر طلاهایشان را بفروشند تا کمتر ضرر کنند.

او ادامه داد: به نظر من رسانهها هم در اشتباهات اقتصادی کشور مقصرند. حتی در ایجاد حبابها هم رسانهها نقش دارند. ما بارها شاهد بودهایم که رسانهها اطلاعات و علائمی دادهاند که درست نبوده است.

وی با اشاره به رسانهای شدن موضوع واردات میوه گفت: بهطور نمونه میگویم در مورد واردات میوه، رسانهها و به خصوص صدا و سیما آنچنان تبلیغ کردند که کشاورزی و بازار میوه ما به دلیل واردات از بین رفته است، درحالی که اگر آمار را از گمرک دریافت کنیم، میبینیم که واردات میوه در کشور ما طوری بوده که به ازای هر نفر، فقط نیم کیلو گرم میوه وارداتی میرسیده است. در حالی که هر ایرانی در سال دهها کیلو گرم میوه مصرف میکند.

پژویان خاطرنشان کرد: در شرایط نوسان قیمت سکه و حباب ایجاد شده برای بازار آن هم، معتقدم رسانهها نقش داشتهاند. اگرچه من معتقدم رسانه باید آزاد باشد، اما تحلیلهایشان باید بیشتر به واقعیت نزدیک باشد.