وزیر راه : ترانزیت از خاک ایران باید کم هزینه شود

دکتر عباس آخوندی در مراسم گرامی داشت هفته حمل و نقل و تقدیر از فعالان حمل و نقل دریایی و همچنین امضای قراردادهای سرمایه گذاری به ارزش 37 هزار و 700 میلیارد ریال میان بنادر کشور و بخش خصوصی که با حضور اصغر فخریه کاشان قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین الملل، محمد سعیدنژاد، امیر امینی، محفوظی، سیدمحسن پورسیدآقایی و داوود کشاورزیان معاونان وزیر راه و شهرسازی، غلامرضا سلامی مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور حسابداری، حسابرسی و حاکمیت شرکتی، نمایندگان مردم شهرهای بندری کشور در مجلس شورای اسلامی، استانداران استانهای ساحلی و تعداد زیادی از فعالان بخش خصوصی حمل و نقل دریایی شب گذشته در هتل همای تهران برگزار شد، تاکید کرد:

صنعت حمل و نقل دریایی یک صنعت جهانی است و محدود به مرزهای ما نمیشود. وی گفت: همیشه و هر وقت درباره صنعت حمل و نقل دریایی سخن میگویم محور سخنانم بازیابی نقش ایران در این صنعت جهانی است.

آخوندی با اشاره به وجود رابطه مثبت میان قدرت و مسئولیت اجتماعی، گفت : اینکه سازمان بنادر قدرتمندی داشته باشیم ولی شهرهای ساحلی ما فقیر باشند یعنی یک جای کار ایراد دارد.

وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: بحث من درباره موضوع «قدرت ـ مسئولیت» است. ایران چه در حوزه نظامی و چه حوزه داخلی و بندری نشان داده که یک قدرت دریایی و مهم این است که از این قدرت دریایی چه بهرهای به نفع مردم داریم و این قدرت چه مسئولیتی برای مردم ایران ، منطقه و جهان در پی دارد.

وی با اشاره به جمع آوری 6 هزار سند تاریخی در دانشنامه جزایر ایران از سوی سازمان بنادر و دریانوردی و با همکاری دانشگاه تهران ، افزود : این اسناد یادآوری میکند که ایران در یک موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک کمنظیری است و کشورمان همواره یک قدرت دریایی بوده است.

آخوندی با اشاره به بحثی در خصوص پراکندگی جمعیتی ایران که عمده جمعیت کشور در فلات مرکزی متمرکز شده است و سواحل را رها کردهایم، تصریح کرد: اگرچه بخش مهمی از این مسئله به اقتصاد کلان کشور بر میگردد اما در اینکه ایران در حوزه دریا و دریانوردی حتی در قبل از دوره صنعتی نیز فعال بوده شکی نیست و در اسناد تاریخی2 هزار ساله کشورمان وجود نیروی دریایی در دوره هخامنشیان دیده میشود.

وی با یادآوری وجود واژه «دریابان» در اشعار فردوسی که عمدتا در داستانهای کیخسرو از آن یاد میشود ، اظهار کرد : اینها همگی نشان دهنده بهرهمندی ایرانیان از خدمات دریا و دریانوردی در طول اعصار و قرون گذشته است.

وزیر راه و شهرسازی با اشاره به بخشی از اظهارات رئیس انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته درباره اینکه ما چه قدر میتوانیم ترانزیت کالا از ایران را افزایش دهیم یا اینکه تأسیسات دریایی بنادر جنوب خلیج فارس و توسعه شبکه ریلی میان آنها با چه سرعتی در حال پیشروی است و ما تا چه اندازه قدرت رقابت با آنها را داریم، خاطرنشان کرد: چرا این اتفاقات افتاده است؟ چون ما به عنوان قدرت دریایی به مسئولیت خود عمل نکردهایم ، قدرت که فقط اعمال حاکمیت نیست؛ قدرت باید آینده را تضمین کند.

وی با بیان اینکه ایران همواره چهارراه جغرافیا و حوادث بوده است، بیان کرد: این چهارراه چه در جهت شمالی جنوبی و اتصال آسیای میانه و روسیه و آذربایجان به جنوب و چه در جهت شرقی غربی برای اتصال چین و اروپا به یکدیگر و چه در حوزه راههای زمینی و دریایی همواره نقش تاریخی و ژئوپلیتیک را با هدف جابه جایی بار و مسافر بازی کرده است.

آخوندی ادامه داد: اگر از این حرکت و جابه جایی مالیات بگیریم یا سختگیری کنیم چه میشود؟ آیا دنیا منتظر ما میماند؟ نه؛ مسیر موازی برای آن تشکیل میدهد. ما در یک نبرد سیاسی هستیم و افزون بر وجود منافع اقتصادی در این نبرد، عدهای کمر همت برای تخریب منافع ملی ما بستهاند بنابراین باید عبور از ایران همواره راحت باشد اگر این کار را نکنیم مسیر افغانستان و پاکستان یا ترکیه ایجاد میشود.

وی تاکید کرد : اگر هزینه مبادله کالا را زیاد کنیم نتیجهاش میشود تأسیسات عظیم بنادر جنوب خلیج فارس؛ بنابراین مسئولیت ما این است که هزینه مبادله اعم از اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و ... را در منطقه کاهش دهیم تا هزینه عبور از ایران کم شود.

آخوندی با بیان اینکه افزایش میزان ترانزیت با کاهش هزینه رقابتپذیر میشود ، گفت : اولین هزینه ای که باید کاهش یابد هزینه سیاسی، سپس امنیتی، سپس اقتصادی و در نهایت امنیت اجتماعی است.

وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: عمیقا به این فرمایش رهبر معظم انقلاب که اعلام کردند ایران باید شاهراه شمال به جنوب و شرق به غرب باشد از بن دندان معتقدم و برای عمل به این حرف باید برای اجزای مختلف کاهش ریسکها کار کرد.

وی تأکید کرد: من بیشتر به خودم تذکر میدهم نه شما؛ چون کسانی که در موضع قدرت هستند فکر میکنند هر کاری میتوانند بکنند در حالی که در برابر هر یک واحد قدرت، 10واحد مسئولیت دارند و اگر مسئولی به این موضوع توجه نداشته باشد به خودش و مردمش ضرر میزند؛ این بحث «قدرت ـ مسئولیت» میتواند آینده امنیت ملی را رقم بزند.

آخوندی سپس به آثار اقتصادی مبحث «قدرت ـ مسئولیت» اشاره و تاکید کرد: در کتاب پروفسور وورسون استاد دانشگاه اقتصاد لندن با نام «قدرت ثروت را نگریست» آمده که اقتصاد خصوصی قدرتمند در دولتهای قدرتمند به وجود میآید؛ دولت قدرتمند دولتی است که بتواند سیاست گذاری کرده و سیاستها را تنفیذ کند. دولتی که فکر می کند همه باید هر روز صبح به او سلام کنند و در جزئیات از او اجازه بگیرند ، ضعیف است. دولت قدرتمند دولتی است که می تواند سیاستهای ملی را هم خوب تعیین و هم به خوبی اجرا کند.

وی با بیان اینکه همیشه سیستمهای بیمهای اروپاییها برای من جالب بوده است ، افزود: ما در ایام جنگ فکر می کردیم قدرت دولت در توزیع کوپنی قندوشکر، حبوبات، برنج و سایر اقلام خوراکی است در حالی آلمانها یک شرکت بیمه هرمس را راهاندازی کردند و گفتند هر کس میخواهد به ایران صادرات کند میتواند با نرخ بیمه 1 درصد این کار را انجام دهد ، اگر آنها نرخ بیمه را 15 درصد اعلام میکردند اصلا هزینه صادرات به ایران به صرفه نبود. این معنای دولت قدرتمند است که یک بخش خصوصی قدرتمند را در پی دارد در حالی که ما در ایران هنوز هم میگوییم همه باید از ما اجازه بگیرند و یک بروکراسی عریض و طویل ایجاد میکنیم جالب اینکه خود دولتمردان هم میدانند که این اقدامات پشتوانه جدی ندارند.

وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه اولین مأموریت قدرت، ایجاد بخش خصوصی قدرتمند است نه درگیر شدن با بخش خصوصی، ادامه داد: من وقتی قدرتمندم که به عنوان دولت با صدها شرکت خصوصی قدرتمند مذاکره کنم وقتی این شرکتها نباشند، اساسا مذاکره معنایی ندارد حتی قدرت هم بی معنی است. ما باید فضایی ایجاد کنیم که بخش خصوصی قدرتمندی در حوزه دریا ایجاد شود.

وی تصریح کرد: مسئولیت سوم صاحب قدرت، مسئولیت اجتماعی است. مگر من می توانم بگویم یک قدرت دریایی هستم ولی اکثر شهرهای ساحلی من فقیر باشند یا 40درصد جمعیت بندرعباس حاشیه نشین باشند یا بنادر چابهار و میناب و جاسک و لنگه و ... در وضع نزار باشند؟ بنابراین قدرت، مسئولیت اجتماعی هم در پی دارد که می گوید اگر قدرت دریایی هستی باید زندگی خوبی در سواحل ایجاد کنی نه اینکه یک سازمان بنادر خوب داشته باشی.

آخوندی با بیان اینکه وقتی در جلسات هیئت عامل سازمان بنادر و دریانوردی شرکت میکنم از اعداد و ارقامی که اعضای هیئت عامل ارائه میدهند فاصله میگیرم، خاطرنشان کرد: در این جلسات به اعضا می گویم بیشتر میخواهم بدانم زندگی بندرنشینان در چه وضعیتی است. وقتی تراکم جمعیت سواحل مکران 4 و 8 دهم نفر در هر کیلومتر مربع است یعنی یک جای کار ایراد دارد.

وی تأکید کرد: نمیخواهم انتقادی حرف بزنم بلکه میخواهم یادآوری کنم تا بنیانهای فکری دریایی ما اصلاح شود مهم تر از اجرای پروژههای عمرانی در بنادر، زندگی اجتماعی است. اگر بحث میکنیم که ایران دالان عبور شمال به جنوب یا شرق به غرب است این دالان باید در زندگی تمام کسانی که در دو طرف آن قرار دارند اثرگذار باشد. باید تمام شهرهای لب ساحل از چابهار تا خرمشهر نگین توسعه اقتصادی و اجتماعی شوند اگر نتوانستیم اینها را به هم پیوند بزنیم صرفا مکان هایی در بندرعباس ساختهایم که باری را عبور میدهند یعنی خدمات دریایی ما به توسعه اقتصادی اجتماعی تبدیل نشده است.

عضو کابینه دولت یازدهم با اشاره به مذاکرات سیاسی بینالمللی کشورمان گفت: آنچه در این مذاکرات دنبال شد برداشتن اولین گام و اصلاح شرایط برجام و پسابرجام است یعنی میخواهیم در دنیا اعلام کنیم که نقش سلبی صرف نداریم و نقش ایجابی ایفا میکنیم. میخواهیم از موقعیت ژئوپلیتیک مان به نفع مردم منطقه و اقتصاد جهان استفاده کنیم. میخواهیم اعلام کنیم که ما قدرت رقابت با اقتصاد جهان را داریم که لازمه آن داشتن موضع تعاملی با تمام دنیاست.

آخوندی ادامه داد: این علامتی که ایران نشان داد بسیار بزرگ بود و ضمن تثبیت موقعیت ایران به مسئولیت منطقهای خود نیز اقرار کرد؛ قدرت بیمسئولیت نمیتواند در درازمدت منافع مردم را تأمین و تضمین کند.

وی با بیان اینکه گام بعدی ایجاد شبکههای اقتصادی در جهان است ، تصریح کرد: هرچه قدر هزینه دالان اقتصادی کشور را کاهش دهیم در توجیهپذیرتر کردن توسعه سواحل و بنادر خلیج فارس موفقتر بودهایم بنابران توسعه بنادر و سواحل تنها توسعه تأسیسات نیست البته حتما به تأسیسات نیاز داریم ولی نیاز اصلی ما، بیشتر توسعه بندر اقیانوسیمان (چابهار) است تا بنادر خلیج فارس. ولی مهمتر از آن ایجاد شبکه اقتصادی حمل کالاست.

آخوندی با اشاره به توسعه روزافزون بنادر جنوب خلیج فارس و راهآهن اتصالی میان این بنادر گفت: این اتفاقاتی که در بنادر جنوب خلیج فارس با این هزینههای سرسامآور واقع میشود برای رهایی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس از تنگه هرمز است. آنها میخواهند بگویند ما داریم از پایین خلیج فارس و از طریق خشکی به یکدیگر وصل میشویم تا اتکای ما به تنگه هرمز کمتر شود؛ آیا بر ما ایرانیها فرض نیست تا کمترین وابستگی به تنگه هرمز را ایجاد کنیم؟ آیا لازم نیست بندر اقیانوسی مان (چابهار) را توسعه دهیم؟

وی راهکار دستیابی به این هدف را دو اقدام دانست و اظهار کرد: نخست باید به بنادر دریای عمان بیشتر اهمیت بدهیم؛ دوم، به دالان ایران بیشتر اهمیت بدهیم تا بنادر جنوبیمان کم اهمیتتر شوند.

وزیر راه و شهرسازی با توصیه به بازرگانان ایرانی مبنی بر ایجاد شبکه جهانی اقتصادی جابه جایی کالا، افزود: وقتی بندر آستاراخان روسیه را از نزدیک دیدم، متوجه شدم بازرگانان ایرانی تأسیسات خوبی در این بندر دارند که در شرایط پساتحریم این بندر روسی میتواند اثرگذار باشد اما یک نقطه کافی نیست و ما باید در بنادر دریاهای خزر، سیاه و مدیترانه هم چنین تأسیساتی ایجاد کنیم. برعکس، باید اجازه دهیم تا بازرگانان جنوب خلیج فارس در بنادر ما تأسیسات داشته باشند تا عبور کالا از دالان ایران رخ دهد. یعنی به بازرگانان خارجی اجازه دهیم تا در سواحل ما تأسیسات داشته باشند و بازرگانان ایرانی در بنادر دریاهای خزر، سیاه و مدیترانه شبکه اقتصادی حمل کالا ایجاد کنند.

آخوندی بیان کرد: اینجا از جاهایی است که نیاز به تأسیس شرکت های چندملیتی با پررنگ بودن نقش ایرانی ها احساس می شود.

وی بحث بعدی را مجهز شدن بنادر ایران به شبکه ریلی عنوان و خاطرنشان کرد: آقایان پورسیدآقایی و سعیدنژاد جلساتی در این خصوص داشتهاند. به نظر من باید هزینه جابه جایی بار از کشتی به ریل تا جایی که ممکن است کم شود تا ریل با جاده بتواند رقابت کند. البته برخی میگویند هیچ وقت این اتفاق نمیافتد و این بسته به همت آقای پورسیدآقایی مدیر عامل راه آهن دارد تا این کار عملی شود. خوشبختانه سرمایهگذاریهای خوبی در حوزه ریلی در حال انجام است و من شخصا این سرمایه گذاریها را دنبال میکنم.

وزیر راه و شهرسازی با اشاره به انعقاد قراردادهای سرمایهگذاری در بنادر ایران گفت: ایجاد امکانات پسابندری کار خوبی است و امیدوارم به ثمر بنشیند ما پارسال شاهد امضای قرارداد بخش خصوصی با بنادر کشور به میزان بیش از 2هزار میلیارد تومان بودیم که امسال این رقم به 3 هزار و 770 میلیارد تومان رسیده است.

وی با اشاره به ساخت دبیرستانهای دریایی با همکاری وزارت آموزش و پرورش و سازمان بنادر و دریانوردی تأکید کرد: اقدامات فرهنگی در حوزه دریا اگرچه دیر است اما کار خوبی است و اینکه فرزندان ما بدانند که دریا جزئی از زندگی آنهاست سبب میشود تا دریا را به عنوان یک امکان در انتخاب کسب و کار آینده خود برگزینند. در حالی که از آن سوی مرزها نخبگان ما را میبرند، ما باید سعی کنیم تا دریا را به بخشی از زندگی فرزندان و نخبگان خود تبدیل کنیم.