صنعت چرمسازی ایرانی، جهانی اما فرسوده

البته هماکنون به دلیل برخی مشکلات از این تعداد واحد فرآوری تنها ۱۳ واحد در حال فعالیت هستند که در صورت حمایتهای دولت و برطرف شدن مشکلاتشان میتوانند علاوه بر استفاده از تمام توان تولید برای ایجاد ارزشافزوده بیشتر، اشتغال پایدارتری ایجاد کنند. معاون صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان رضوی ضمن بیان اینکه استان به عنوان قطب نخست تولید چرم سبک در کشور به شمار میرود، اظهار کرد: براساس آمار از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در زمینه چرم سبک و سنگین هماکنون ۲۹ پروانه بهرهبرداری با ظرفیت ۳۶ میلیون فوت مربع و اشتغال ۸۹۲ نفری در استان خراسان رضوی صادر شده است که براساس پروانههای صادرشده این واحدها ۲۲/۵ درصد از ظرفیت تولید چرم کشور را به خود اختصاص دادهاند.

قاسمعلی کیومرثی با اشاره به اینکه هماکنون از این تعداد واحد صنعتی چرم، ۱۳ واحد صنعتی در چرمشهر مشهد با ظرفیت تولید ۲۷ میلیون فوت مربع در حال فعالیت هستند، افزود: در حالی ۱۶ واحد دیگر غیرفعالند که در شرایط کنونی اقتصادی، واحدهای صنعتی فعال استان با توجه به رکود بازار در داخل و رکود بازار صادراتی چرم با کمترین ظرفیت مشغول به فعالیت هستند. وی ادامه داد: در زمینه مصنوعات چرمی نیز یک واحد بزرگ در استان مشغول به فعالیت است که کل زنجیره چرم را از ابتدا تا پایان تولید میکند و طرحهای جدیدی نیز از سوی چرمسازان بزرگ استان در دست اقدام است.

کیومرثی تصریح کرد: براساس آمار ارائه شده از سوی انجمن تولیدکنندگان کفش مشهد، در این استان که به عنوان یکی از مراکز بزرگ تولید کفش در کشور است، واحدهای صنفی با ۲ هزار و۲۰۰ کارگاه در حال تولید تقریبی۲۰ میلیون جفت کفش در سال هستند که در زمینه تولید کفشهای مجلسی مردانه و زنانه از شهرت بیشتری در کشور برخوردارند.

وی ابراز کرد: از آنجا که خراسانرضوی به عنوان قطب تولید چرم سبک کشور به شمار میرود و با توجه به نظر اتحادیه چرمسازان مشهد، در حدود ۹۰ درصد چرم سبک کشور در این استان فرآوری میشود اما در سالهای اخیر با توجه به تمایل مشتریان به چرم سنگین در محصولات کفش، تولید چرم سنگین نیز در واحدهای صنعتی استان رو به افزایش گذاشته است.

معاون صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسانرضوی گفت: این استان با وجود اینکه به عنوان دومین استان کشور ۹/۵ درصد از سهم پوست را تولید میکند و قابلیت تولید پوست سبک حدود ۲/۶ میلیون جلد و حدود ۱۰۰ هزار جلد پوست سنگین را دارد، اما مواد اولیه پوست سبک استان برای تولید چرمسازیها جوابگو نبوده و پوست مورد نیاز از کل کشور تامین میشود.

وی با تاکید بر اینکه صادرات محصولات چرم استان به شکلهای مختلف (وت بلو، کراست، دایکراست و چرم) از گمرکات استان انجام میشود، عنوان کرد: با توجه به آمار ۷ ماهه گمرکات استان به میزان ۳۸۵ تن و به ارزش ریالی ۷۳ میلیارد ریال (معادل ۵/۲میلیون دلار) به کشورهای هند، چین، ترکیه، ایتالیا، قزاقستان و افغانستان صادرات انجام شده و همچنین صادرات محصولات چرمی از گمرکات استان به میزان ۸ تن به ارزش ریالی ۱/۵میلیارد ریال (معادل ۴۹ هزار دلار) به کشورهای مالزی، افغانستان، آلمان و تاجیکستان انجام شده است. البته گفتنی است که بخشی از صادرات محصولات چرمی ـ بهویژه کفش ـ از واحدهای صنفی نیز از طریق بازرگانان واسطهای و به صورت غیررسمی انجام میشود.

این مقام مسئول در سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسانرضوی یکی از مشکلات این صنعت را فرسودگی ماشینآلات دانست و اظهار کرد: استفاده نکردن از فناوریهای روز دنیا بهویژه در بهینهسازی مصرف آب، مشکلات زیستمحیطی و پاسخگو نبودن تصفیهخانه شهرک صنعتی چرمشهر مشهد در رفع آلودگیهای این صنعت، توجه نکردن به تکمیل زنجیره تولید و افزایش ارزش افزوده محصولات و خامفروشی، رکود بازار داخلی همزمان با رکود در بازار صادرات و توجه نکردن به نشان(برند)سازی در تولیدات مصنوعات چرمی از دیگر مشکلاتی است که این واحدها با آنها روبهرو هستند. وی بهترین راهکارهای موجود در زمینه برطرف کردن مشکلات این واحدها را توسعه صنعت چرم استان برشمرد و افزود: نوسازی ماشینآلات چرمسازی، اجرای طرحهای توسعه به وسیله چرمسازان، ایجاد ارزش افزوده بیشتر با تولید محصولات چرمی، جذب مشارکتهای خارجی کشورهای مطرح در صنعت چرمسازی در تولید مصنوعات چرمی و نشان (برند)سازی در این صنعت اساسیترین راهکارهای برطرف کردن مشکلات صنعت چرم استان است. البته فعالیت در زمینه تولید سایر انواع چرم از جمله چرم شترمرغ که به تازگی تولید آن در استان رو به افزایش است نیز میتواند از فعالیتهای توسعهای در استان باشد.

لزوم کاهش آلایندگی تولید چرم

مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان خراسانرضوی با بیان اینکه ۱۶ واحد فرآوری چرم در شهرکهای تخصصی که به همین منظور در استان احداث شده است درحال فعالیت هستند، اظهار کرد: این تعداد واحد توانستهاند برای هزار و ۱۰۰نفر به صورت مستقیم اشتغال ایجاد کنند. این درحالی است که این تعداد در برخی از موارد و براساس بازار به حدود هزار و ۳۰۰ نفر نیز میرسد.

مسعود اصغریان رضایی با اشاره به اینکه ۲ واحد مهم و بزرگ تولید چرم در شهرک تخصصی چرم استان توانستهاند با تکمیل زنجیره تولید خود از تمام فرآیند فرآوری محصول چرم استفاده کنند، افزود: از عمدهترین دلایلی که باعث موفقیت این ۲ واحد در بازارهای داخلی و خارجی شده، مدیریت درست در خط تولید و بازاریابیهای کارشناسی شده از تولید محصول تا عرضه به بازار بوده است.

وی ادامه داد: فقط برخی از واحدهای تولید و فرآوری چرم استان از ماشینآلات و فناوریهای روز دنیا بهرهمند هستند که همین امر باعث شده این واحدها نهتنها چرم فرآوری شده را در مرحله سالامبور صادر نکنند، بلکه محصول پایانی را با راهاندازی خط تولید انواع پوشاک به کیف، کفش و لباسهای چرمی تبدیل کنند. به همین منظور دولت میتواند با برنامهریزیهای لازم و دقیق و همچنین ارائه فرصت کافی به واحدهای قدیمی برای بروز کردن فناوری و ماشینآلات مورد استفاده در خط تولید، علاوه بر جلوگیری از صادرات چرم در مرحله سالامبور و تبدیل آن به انواع محصولات قابل تولید در صنعت چرم، ارزشافزوده بیشتری نصیب تولیدکنندگان و اشتغال پایدارتری را برای استان ایجاد کند.

اصغریان رضایی با تاکید بر اینکه صنعت فرآوری چرم از آلایندگی زیستمحیطی بسیار بالایی برخوردار است، ابراز کرد: باید با برنامهریزیهای دقیق از صادرات چرم فرآوری شده که فرآیند تبدیل آن دشواریهای فراوانی دارد جلوگیری کرد و با حمایت تولیدکنندگان این صنعت در استان، راه را برای ایجاد صنعتی قدرتمند فراهم کرد. وی تصریح کرد: با وجود ورود فناوری تولید چرم مصنوعی به بازارهای داخلی و راهاندازی برخی از این واحدها در سطح کشور و استان، این امر هیچگونه آسیبی به تولیدکنندگان چرم طبیعی در استان وارد نکرده است چراکه این محصول همچنان تولیدکنندگان فراوانی را به خود جلب میکند. این مقام مسئول در شرکت شهرکهای صنعتی استان خراسانرضوی، مهمترین مشکل واحدهای فرآوری چرم در شهرکهای صنعتی را مشکلات زیستمحیطی آنها دانست و گفت: هزینه تصفیه فاضلاب این واحدها به اندازهای سنگین است که واحدهای فرآوری این محصول به تنهایی از عهده آن برنمیآیند و در صورتی که برخی از هزینههای موجود در این زمینه از سوی دولت تقبل شود تا حدود زیادی میتوان گفت یک بار سنگین از روی دوش این واحدها برداشته شده است.