تجارت امنیت غذایی؛ گندم

سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد؛ فائو پیشبینی کرد تولید جهانی گندم در ماه آینده به حدود ۷۳۵ میلیون تن برسد که ۶/۴ میلیون تن بیشتر از پیشبینی ماه قبـل و به طور جزئی (۰/۳ درصد) فراتر از میزان رکورد سال گذشته است.

تولید بیشتر گندم در چـین و اتحادیه اروپا، دلیل اصلی تعدیل فزاینده تولید ماه است.

هرچند این محصول مهم کشاورزی ارتباط مستقیم با معیشت مردم دارد اما نمیتواند از سایه سیاست در امان بماند بهنحوی که بهتازگی نیز روسیه به دلیل مناقشات نظامی و اختلافات سیاسی با ترکیه واردات گندم از این کشور را به حالت تعلیق درآورده است.

قیمت جهانی گندم در ۲۴ دسامبر امسال ۰/۵ دلار برای هر بوشل (یکای اندازهگیری وزن مواد خشکی که در کشاورزی کاربرد دارند معادل ۸گالن) کاهش داشت که البته در ۱۲ ماه گذشته نیز قیمت این محصول استراتژیک ۱۵۰/۵ دلار به ازای هر بوشل (۲۴/۳۳ درصد) با کاهش مواجه شد.

گفته میشود، افت نرخ حمل از دریای سیاه به فروشندگان روسیه این امکان را میدهد تا گندم خود را رقابتیتر بفروشند، بنابراین فروشندگان فرانسوی برای رقابت با روسیه نرخ گندم صادراتی به مصر را هر تن ۱۷۴/۷۴ دلار به غیراز هزینه حمل، پیشنهاد کردند که ۱۱ دلار از نرخ پیشنهادی قبلی پایینتر بود.

مصر ۱۷۰ هزار تن گندم از روسیه خریداری کرده که قیمت آن با احتساب هزینه حمل هر تن ۱۸۸/۰۲ دلار است و در صورت احتساب نکردن هزینه حمل، هر تن ۱۷۸/۶ دلار میشود. گفته میشود میزان موجودی گندم در سیلوهای فرانسه یکی از عوامل تعیینکننده بهای گندم در اروپا به شمار میرود و در این راستا میزان موجودی ۳ سیلوی بزرگ فرانسه کاملا تکمیل شده است.

در این وضعیت فروشندگان گندم فرانسه باید با گندم ارزانقیمت اوکراین و روسیه نیز رقابت کنند. از اینرو گندم اروپا توان رقابتی پایینی پیدا کرده است.

گفتنی است در سال جاری نرخ گندم در بازار اروپا به هر تن ۱۷۷/۵ یورو معادل ۱۸۹/۹۱ دلار کاهش یافت.
بر اساس برآوردهای انجام شده، اتحادیه اروپا امسال برای دومین سال متوالی ۱۴۹ میلیون تن گندم نرم (با پروتئین کمتر) تولید کرده که رقمی بیسابقه است.

کاهش ارزش برابری یورو در برابر دلار به ۰۷/۱ دلار که پایینترین رقم در چند ماه گذشته است موجب شده تا گندم اتحادیه اروپا در بازارهایی که کالاها به دلار قیمتگذاری میشوند رقابتیتر شود و شکاف قیمتی آن با گندم روسیه و اوکراین کمتر شود.

روبرتاس لاپینسکاس، مدیر شرکت تجارت غلات آگرورودئوی لیتوانی برآورد کرد که ۳ کشور حوزه بالتیک حدود ۷۰۰ هزار تن گندم به الجزایر و ۱/۲میلیون تن به عربستان صادر کردهاند، اما ممکن است ۳ میلیون تن گندم دیگر برای فروش در نیمه دوم فصل ۱۶-۲۰۱۵م داشته باشد که بیشتر از میزان صادرات معمول آنها در نیمه دوم سال است.

دیگر عامل افزایش صادرات گندم اروپا بازگشت واردات قابل توجه گندم از سوی ایران است که میتواند به افزایش فروش گندم منطقه بالتیک و آلمان کمک کند.

تجارت گندم در جهان

براساس آمار منتشر شده در تریدینگ اکونومیکس صادرات گندم روسیه در ژانویه ۲۰۱۵ به ۴۶۴ میلیون دلار کاهش یافت.

این در حالی است که در دسامبر ۲۰۱۴ صادرات گندم روسیه ۵ میلیارد و ۴۲۲ میلیون دلار بود.

دلیل این کاهش شدید صادرات، وضع عوارض صادراتی گندم از سوی دولت روسیه اعلام شده است.

میانگین صادرات گندم روسیه در سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۵م، ۸۱۴ میلیون دلار در هر سال بوده است.

بیشترین میزان صادرات گندم در این سالها ۵ میلیارد و ۴۲۲ میلیون دلار در دسامبر ۲۰۱۴ بوده و کمترین صادرات این محصول ۰/۲ میلیون دلار در مارس ۲۰۱۱ بوده است.

واردات گندم در ژاپن امسال افزایش یافته و به ۱۶ میلیارد و ۹۴۵ میلیون ین ژاپن رسید.

در دسامبر ۲۰۱۴ واردات گندم ژاپن ۱۲ میلیارد و ۴۳۹ میلیون ین ژاپن بود. متوسط واردات گندم در ژاپن در سالهای ۱۹۸۵ تا ۲۰۱۵م، ۱۳ میلیارد و ۲۴۲ میلیون ین بوده است.

بیشترین میزان واردات گندم به ژاپن در سالهای یاد شده ۴۷ میلیارد و ۷۵۲ میلیون ین در ژوئن ۲۰۰۸ بوده است.

کمترین واردات گندم در سالهای یاد شده نیز ۴ میلیارد و ۵۹۹ میلیون ین در اوت ۲۰۰۹ بوده است.

صادرات گندم از کانادا امسال به ۷۲۴ میلیون دلار کانادایی رسید.

این در حالی است که در دسامبر ۲۰۱۴ صادرات گندم از کانادا ۶۴۱ میلیون دلار کانادایی بوده بود.

متوسط صادرات گندم از کانادا در سالهای ۱۹۸۸ تا ۲۰۱۵م، حدود ۳۵۲ میلیون دلار کانادایی بوده است.

بیشترین میزان صادرات این محصول در کانادا ۸۸۹ میلیون دلار کانادایی در ژوئیه ۲۰۱۴ و کمترین میزان صادرات گندم نیز از کانادا ۱۱۲ میلیون دلار کانادایی در ژوئیه ۱۹۸۹ بوده است.

صادرات گندم و برنج در ایالات متحده امریکا نیز امسال ۶۹۳ میلیون دلار بوده است.

در فوریه همین سال صادرات این دو محصول ۷۳۶ میلیون دلار بوده است.

صادرات گندم و برنج در ایالات متحده امریکا در سالهای ۱۹۸۹ تا ۲۰۱۵م حدود ۵۹۷ میلیون دلار بوده است.

بیشترین میزان صادرات این محصول در سالهای یاد شده یک میلیارد و ۳۸۵ میلیون دلار در آوریل ۲۰۱۱ بوده و کمترین میزان صادرات گندم ۲۵۰ میلیون دلار در ژانویه ۱۹۹۱ بوده است.

صادرات گندم از استرالیا امسال ۳۹۵ میلیون دلار استرالیایی بوده است.

میزان صادرات گندم از استرالیا از ابتدا تا دسامبر ۲۰۱۴، ۴۲۶ میلیون دلار استرالیایی بوده است.

میانگین صادرات گندم از کشور استرالیا در سالهای ۱۹۸۸ تا سال ۲۰۱۵م، ۲۹۴ میلیون دلار استرالیایی بوده است.

بیشترین میزان صادرات گندم در سالهای یاد شده ۷۸۸ میلیون دلار استرالیایی در مارس ۲۰۱۴و کمترین میزان صادرات ۶۷ میلیون دلار استرالیایی در سپتامبر ۱۹۹۲ بوده است.

تجارت گندم در ایران

ایران به تازگی تجارت گندم و برنج با هند را افزایش داده است.

همچنین توافقهایی به منظور واردات گندم از کشور قزاقستان نیز ایجاد شده است.

گفته میشود اروپا چشم امید به افزایش تقاضای واردات گندم ایران دوخته است و اروپاییها امیدوارند که ایران پس از لغو تحریمها واردات گندم از اروپا را افزایش دهد.

در سال ۹۳ بیش از ۲ میلیارد دلار گندم وارد کشور شده است.

گفته میشود در سال ۹۳ حدود ۷ میلیون تن گندم وارد کشور شده است.

همچنین ایران تعرفه واردات گندم را در تابستان گذشته لغو کرده است.

علی قنبری، معاون وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه طبق برآورد سالانه ۲ هزار میلیارد تومان نان دورریز میشود، گفت: بخش دولتی نیازی به واردات گندم ندارد و براساس برآورد، بخش خصوصی امسال ۲ میلیون تن گندم برای مصرف صنف و صنعت وارد خواهد کرد.

امسال ۸ میلیون و ۸۰ هزار تن گندم به نرخ تضمینی از کشاورزان خریداری شده است.

نتیجهگیری

محصولات استراتژیک اگر به وسیله واردات تامین نشده و ذخیره آن به میزان کافی در کشور وجود نداشته باشد امنیت غذایی را با خطر مواجه میکنند چراکه این محصولات قوت غالب مردم را تشکیل داده و میتوان گفت در سبد غذایی تمامی خانوارها وجود دارند.

به همین منظور اگر کشوری مازاد گندم داشته باشد یا حجم واردات این محصول به نظر بالا باشد هم مشکلی ایجاد نمیکند چراکه عوامل جوی، جغرافیایی و آب و هوا میتوانند تاثیر بسیاری در میزان تولید و برداشت محصولات کشاورزی داشته باشند؛ اما تولید فراوان این محصول میتواند منجر به صادرات و دریافت سود شود چراکه محصولات استراتژیک همواره مشتریان جهانی داشته و هرگز هدر نمیروند.