چرا بیژن نامدار زنگنه بازیگر اصلی بازار نفت 2016 جهان است؟

به نقل از بیزینساینسایدر، سال گذشته سیتی گروپ انتظار داشت در سال 2015 بعد از سقوط قیمت نفت به زیر 50 دلار، قیمت طلای سیاه مجددا به سطح 63 دلار به ازای هر بشکه بازگردد. اما در حال حاضر هر بشکه نفت در محدوده 37 دلاری معامله میشود و بانک گلدمنساکس تایید کرده که قیمت نفت به زیر 20 دلار هم میتواند برسد، سطحی که به اقتصاد عربستان و روسیه صدمه زده است. جهان مملو از نفت است. همه انتظار دارند این روند برای چند دهه باقی بماند. اوپک پیشبینی کرده که قیمت نفت تا سال 2040 به بالای 100 دلار نخواهد رسید.

اما این هفته، آناتولی کالتسکی یک ایده جدید ارائه کرد: «ایران قادر خواهد بود حتی نفت یک دلاری تولید کند.» شرکتهای اکسون موبیل، شل و بریتیشپترولیوم دیگر امیدی به رقابت با شرکتهای روس، عربستانی و ایرانی ندارند. به گفته وی کشورهایی که در حال حاضر دسترسی منحصربهفردی به مخازن نفتی دارند برای مثال، ایران میتواند نفت یک دلاری تولید کند. دسترسی ایران به ذخایر نفتی بعد از توسعه سریع پس از برداشته شدن تحریم های بینالمللی بسیار آسان خواهد شد. براساس گزارش کوارتز، در مقایسه با ایران، بسیاری معتقدند هزینه تولید نفت عربستان سعودی بین 10 تا 20 دلار به ازای هر بشکه خواهد بود.

باید اشاره کرد که تولید نفت یک دلاری به معنای فروش در این قیمت نخواهد بود. پالایش و توزیع نفت بر هزینه سربهسر آن اضافه خواهد کرد. با این تفاسیر، بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران فردی است که در سال 2016 بیشترین توجه را به خود اختصاص خواهد داد. تا همین اواخر، همه بر این فرض بودند که قیمت نفت بهصورت طبیعی و با تعطیلی واحدهای تولید پرهزینه، مجددا بالا میرود، ولی برعکس شد. بازارهای جدیدی در چین و هند توسعه یافتند. هیچکس قصد واگذاری سهم بازار خود به عربستان یا آمریکا را ندارد. بنابراین باوجود افتهای اخیر، همه به تولید بیشتر روی آوردهاند. این تصور که ایران بر تولید نفت ارزان پافشاری کند، دستکم برای اقتصادهای وابسته به درآمد نفتی اتفاق جدیدی نیست. شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد در حال حاضر برای مدتی به تولید نفت یک تا 1/5 دلاری به ازای هر بشکه روی آورده است. در سال 2008 و تحت تحریمهای بینالمللی، صندوق بینالمللی پول در گزارشی از اقتصاد ایران اشاره کرد زمانی که قیمت هر بشکه نفت در بازارهای جهانی به 115 دلار رسیده بود، هزینه تولید نفت برای ایران تنها 5 دلار بوده است. بهدلیل اینکه نفت ایران از هرگونه تحریمهای سیاسی رهایی پیدا خواهد کرد، ما نمیتوانیم به این موضوع فکر نکنیم. در سال 2016 و با پایان یافتن تحریمها ایران قادر خواهد بود تنظیمکننده قیمت نفت باشد.

در حال حاضر مشخص نیست ایران بهعنوان چهارمین تولیدکننده بزرگ نفت دنیا چه اقدامی خواهد کرد. بر اساس گزارش تلگراف، زنگنه اعلام کرده که ایران با کاهش قیمتها قصد بازگشت به سطوح صادراتی قبل از تحریمها را دارد. وبلاگ هوستون کرونیکل نیز اعلام کرده ورود نفت جدید ایران به بازارهای جهانی ممکن است قیمت نفت را 15دلار دیگر کاهش دهد و به بشکهای 22 دلار برساند. با این تفاسیر اما زنگنه هفته گذشته اعلام کرد انتظار دارد قیمت نفت در سال 2016 به بشکهای 40 دلار برسد.