ضعف صنعت فولاد ایران در برابر دامپینگ

رضا زائر حیدری با بیان اینکه فولادسازان ایرانی تنها شرکتهایی نیستند که معتقد به اعمال دامپینگ توسط شرکتهای خارجی هستند، گفت: در تاریخ 21 دسامبر سال جاری، شرکتهای چینی از دولت این کشور خواستار اعمال تعرفههای ضد دامپینگ بر واردات فولادهای الکتریکی GOES از کشورهای ژاپن، کره جنوبی و اتحادیه اروپا شدهاند.

24 شرکت چینی معتقد هستند که این کشورها محصولات خود را کمتر از قیمت تمام شده به بازار چین صادر می کنند.

ووهان، پنجمین فولاد ساز بزرگ چین که اخیرا برنامه کاهش نیروی انسانی وسیعی را آغاز کرده است و بائو استیل، بزرگترین فولاد ساز چینی معتقد هستند که پوسکو، تیسن کروپ،نیپون استیل و سومیتومو حجم زیادی از فولادهای الکتریکی با کد 72261100 را به صورت دامپینگ به بازار چینی ارسال میکنند.

او افزود: این دو شرکت مجموعا 900 هزار تن در سال به ظرفیت تولید فولادهای الکتریکی خود افزوده اند بنا بر این معتقد هستند چین نیاز به وارات این محصول ندارد مگر با اعمال تعرفه آنتی دامپینگ بر روی آن.

بر خلاف تصور طرفداران اقتصاد آزاد، دامپینگ در صنعت فولاد یک توهم نیست، بلکه واقعیتی است که به کابوس فولادسازان حتی فولادسازان چینی تبدیل شده است.

معاون مدیریت بازاریابی و فروش خارجی ذوبآهن تصریح کرد: بهای فولاد از سال 2011 تقریبا به گونهای مداوم روند کاهشی داشته است و شاخص کنونی یعنی حدود 130 تقریباً معادل با ماه های میانی سال 2004 قرار دارد.

با این تفاوت که در سال 2004 چشم انداز آینده فولاد به دلائل مختلف روشن بود و اکنون مبهم. بین سالهای 2000 تا 2008 و با خوشبینی سرمایه گذاران نسبت به شرایط پیش رو، پروژههای زیادی در صنعت فولاد جهان کلید خورد که در سالهای کاهش قیمت (از 2008 تا کنون) نیازی به این ظرفیت عظیم وجود نداشت.

بخش بسیار بزرگی از ظرفیت فولاد جهان اکنون خاموش است و بیشتر ظرفیت خاموش در اروپا قرار دارد.

چینیها هنوز واحد های فولادی خود را متوقف نکرده اند و مازاد ظرفیت خود را برای بالانس بازار داخلی تا آنجا که بتوانند صادر می کنند.

در چین و استرالیا نیروی کار به شدت کاهش یافت اما تولید سنگآهن و فولاد در این دو کشور افزایش پیدا کرد.

او با بیان اینکه قیمت فولادهای صادراتی در چین پائینتر از شاخصهای جهانی است، گفت: هنگامی که شاخص فولاد بر روی عدد 130 قرار دارد، شاخص محصولات صادراتی طویل چینی عدد 104 قرار گرفت.

محصولات چینی 25 درصد پایینتر از شاخص فولاد صادر میشود و این موضوعی است که تولیدکنندگان دیگر، از جمله ایرانیها را نگران میسازد.

حاشیه سود در صنعت فولاد بسیار پایین است و 25 درصد عددی است که معادلات را تغییر میدهد.

زائر حیدری افزود: چینیها به سه دلیل میتوانند محصولات را با قیمتهای پایینتری تولید و به بازارهای دیگر از جمله ایران صادر کنند.

زیرا دامپینگ دولتی، سومین دلیل است اما مهمترین دلیل نیست.

آنها با استرالیا پیمان تجارت آزاد دارند و هیچ عوارضی بابت واردات سنگآهن پرداخت نمیکنند بنابراین از ارزانترین سنگآهن و زغالسنگ جهان بهره میبرند.

فاصله آنها با غرب استرالیا کم است و بخشی از معادن این کشور متعلق به آن هاست. استرالیاییها قیمت سنگآهن را گام به گام با فولاد پایین آوردهاند و این دو کشور اکنون یک تیم آرمانی در تولید فولاد فوقالعاده ارزان هستند.

او گفت: مدیریت واحدهای فولاد سازی چینی حتی واحد های دولتی خصوصی و متمرکز بر کاهش هزینه است.

نقطه قوت آنها بهای تمام شده است و می توانند بهای تمام شده خود را به شکل های مختلف، از جمله تعدیل نیروی انسانی یا کاهش هزینه های لجستیکی کاهش دهند.

واحد های ایرانی قادر به انجام این کار نیستند . بر اساس گزارش پلاتس، در استان هبی در چین نیروی انسانی شاغل در صنعت فولاد 25 درصد کاهش یافته است و حقوق افراد باقیمانده نیز تا 30 درصد کاهش یافته است.

با این حال کاهش جدی در تولید فولاد در این منطقه وجود ندارد.

زائرحیدری با اشاره به حمایت مستقیم دولت چین از صادرات جهت کنترل بازار داخلی، اظهار کرد: انجمن تولید کنندگان آهن و فولاد چین CISA بسیار قدرتمند است و می تواند بر روی تصمیم های دولت مرکزی تاثیرگذار باشد.

تولید کنندگان چینی بر اساس نوع محصول تولیدی خود بخشی از ارزش کالای صادراتی را به عنوان بازگشت مالیات ارزش افزوده از هزینه های مایاتی خود کم می کنند.

در زمانی که چینی ها صادرات فولاد را آغاز کردند این عدد 17 درصد بود اما همزمان با توسه صنعت فولاد و همچنین نیاز واحد های داخلی این عدد به حدود 13 درصد کاهش یافت.

فولاد سازان چینی می توانند بخشی از هزینه های صادراتی خود را بطور غیر مستقیم (به صورت بخشودگی مالیات بر عملکرد) از دولت دریافت می کنند.

بعضی از محصولات چینی البته مالیات بر صادرات خواهند داشت اما معمولاً صادر کنندگان از کد هایی استفاده که صادرات آن ها نه تنها مالیات ندارد بلکه جایزه صادراتی به صادر کننده تعلق می گیرد .

او درباره اینکه آیا فولادسازان ایرانی میتوانند با چینیها رقابت کنند، گفت: تولید کنندگان ایرانی با افزایش هزینههای انرژی، دستمزد و مواد روبهرو هستند و به نظر نمیرسد بتوانند. مالیات ارزش افزوده به طور غیر مسقیم هزینههای تولید را افزایش میدهد و امکان تعدیل نیروی کار برای اغلب واحدهای ایرانی وجود ندارد.

مکان یابی کارخانه های فولاد مناسب نبوده است و بوروکراسی دولتی هنوز بر آن ها حاکم است.

کارخانههای فولاد ایران حداقل در شرایط فعلی قادر به رقابت به فولاد سازان چینی نخواهند بود و عدم حمایت از آنها توسط دولت باعث توقف آنها خواهد شد.

از نظر اصول حسابدارای تولید با قیمت تمام شده بالاتر از بهای فروش باعث خروج منابع مالی شرکت می شود و همانگونه که خروج خون از بدن موجب مرگ موجود زنده است، خروج تدریجی منابع مالی نیز باعث توقف فعالیت شرکت خواهد شد. قیمت تمام شده واردات، اگر چه حجم کلی واردات نیز چندان بالا نباشد، موجب کاهش قیمت محصول در بازار و ورود شرکت به مرحله زیان خواهد شد.

معاون مدیریت بازاریابی و فروش خارجی ذوبآهن افزود: افزایش عوارض بر روی واردات اولین دیوار دفاعی صنایع فولاد کشور است، هیچ کس حمایت تعرفه ای را توصیه نمی کند اما همه کشورهایی که دارای صنایع فولاد هستند آن را به مورد اجرا در می آورند. در کمال ناباوری، حتی چین.

با عوارض فعلی و در صورتی که عوارض واردات به اندازه کافی افزایش نیابد تولید فولاد در ایران اقتصادی نخواهد بود همانگونه که تولید منسوجات در ایران اقتصادی نیست.

بطور خلاصه و در چند سطر حمایت تعرفهای از صنایع مورد تایید هیچ کس نیست اما چاره ای جزء آن وجود ندارد.

او در آخر یادآور شد: کشور های عضو سازمان تجارت جهانی مانند برزیل، مکزیک ، آمریکا، ترکیه و حتی چین هر کجا که لازم باشد واردات را کنترل می کنند.

یورفر بارها از شرکت های ایرانی در خصوص صادرات فولاد شکایت کرده تا جایی که صادرات ایران به اروپا در مقطعی از زمان متوقف شد.

ایران از معدود کشورهایی که دروازه های آن برای واردات کاملاً گشوده است و واردات فولاد، موجب توقف فعالیت فولاد سازان ایرانی خواهد شد، اگر چه با توجه به بزرگی حجم صنعت فولاد ایران، باور آن مشکل است.