پنج کشور قربانی نفت ارزان

در اینجا پنج کشور که بدترین ضربه را از این بحران دیدهاند، مرور میکنیم:

1) ونزوئلا: ونزوئلا یکی از بزرگترین ذخایر نفتی جهان را داراست. دولت این کشور، سالها از پول نفت برای حقوق بازنشستگی، خدمات درمانی، پرداختهای اجتماعی و حتی دادن کمک هزینه به خانهسازی و مغازههای خواربارفروشی استفاده کرده است. اما اکنون، اقتصاد این کشور در آستانه فروپاشی است. تورم به بالای 150 درصد در سال 2015 صعود کرد و انتظار میرود در سال آینده به بیش از 200 درصد برسد. دولت ونزوئلا از پرداخت صورتحسابهای خود ناتوان است و غذا و مواد اصلی با کمبود مواجهند. رکود اقتصادی منجر به آشفتگی سیاسی شده است. اوایل این ماه، برای اولین بار در 17 سال گذشته، اپوزیسیون کشور اکثریت را در انتخابات بهدست آورد.

2) عربستان سعودی:نفت 75 درصد درآمد عربستان سعودی را تشکیل میدهد و منابع مالی کشور دچار ضربه سنگینی شده است. دولت نزدیک به 100 میلیارد دلار کسری بودجه در سال 2015 داشت و برای سال آینده اقدامات ریاضتطلبانه سختی را اعلام کرد. کیت جاکس، استراتژیست جهانی میگوید: «این یک یادآوری است که حتی کمهزینهترین تولیدکننده نفت برای توازن بودجه خود، به قیمتهای بالاتر متکی است.» دولت عربستان بیش از آنچه در سال 2015 جمعآوری کرده بود، خرج کرده است که منجر به کسری بودجه نزدیک به 100میلیارد دلاری در این کشور شده است. نفت 75 درصد درآمد عربستان سعودی را تشکیل میدهد و زمانی که قیمت نفت خام بالا میرود، کشور از مازاد بودجه فراوانی بهرهمند میشود. اکنون نفت در مقایسه با قیمت 100 دلاری در اواسط سال 2014، به زیر بشکهای 37 دلار سقوط کرده است. عربستان سعودی همچنین گفته است که بیش از حد انتظار صرف پرداختهای اجتماعی و حقوق کارگران و نیروهای ارتش کرده است. در نتیجه، بودجه کشور با یک کاهش 14درصدی تا 840 میلیارد ریال (224 میلیارد دلار) روبهرو است. عربستان سعودی حتی در فکر کاهش تخفیف عمدهای که برای بنزین به شهروندان خود میدهد است. وزیر دارایی این کشور تاکید کرده است که این یک بازبینی در یارانه دولتی بر انرژی، آب و برق است.

عربستان سعودی گامهای دیگر برای تثبیت مالیه خود، شامل اجرای یک سقف بودجه، بازبینی مخارج عمومی در پروژهها و آموزش 3500 کارمند برای بهبود عملیات حسابداری دولتی را آشکار کرده است. این کشور امیدوار است که با یک مالیات بر ارزش افزوده و با افزودن مبالغی به «کالاهای مضر» مانند تنباکو درآمد را افزایش دهد. با وجود این، عربستان سعودی گفته که انتظار دارد کسری بودجهاش در سال 2016 به همان شکل باقی بماند. صندوق بینالمللی پول اخیرا گزارش داده است که اگر نفت حول بشکهای 50 دلار باقی بماند، ذخایر عربستان سعودی ممکن است در پنج سال یا کمتر به پایان برسد. صندوق بینالمللی پول گفت عربستان نیاز به فروش نفت 106 دلار به ازای هر بشکه دارد تا بودجهاش را متوازن کند. سعودیها با کاهش مخارج و ایجاد سایر مانورهای مالی در تلاش برای حفظ پول هستند. برای مثال بانک مرکزی عربستان سعودی منابع مالی خود را تا 70 میلیارد دلار از شرکتهای خدمات مالی و مدیریت دارایی مانند بلک راک BlackRock افزایش داده است. و همچنین در تلاش برای متقاعد کردن خارجیها برای سرمایهگذاری در بازار سهام خود است. اما همچنان، بدهی عمومی عربستانسعودی در فاصله سال 2014 و 2015 بیش از سه برابر شده است. این مبلغ اکنون 142 میلیارد ریال یا تقریبا 6 درصد تولید ناخالص داخلی است.

3) نیجریه: بزرگترین تولیدکننده نفت آفریقا در مشکلات بزرگی فرو رفته است. نفت 75 درصد درآمد دولت نیجریه و تقریبا 90درصد صادرات کشور را تشکیل میدهد. سقوط سنگین قیمت نفت دولت را از پرداخت تعهداتش ناتوان ساخته است. رسانههای اجتماعی گزارش دادهاند که در برخی نقاط، کارمندان دولت حقوق ماهانه خود را دریافت نکردهاند. کشور از بحران برق و کمبود سوخت رنج میبرد.

4) روسیه: تقریبا نیمی از درآمد دولت روسیه از صادرات نفت و گاز است. سقوط سنگین قیمت نفت در حالی اتفاق افتاد که روسیه با مشکلاتی گرفتار بود؛ چرا که تحریمهای اقتصادی غرب، طی درگیری روسیه در بحران اوکراین به این کشور تحمیل شد. بودجه روسیه بر مبنای قیمت بشکهای 50دلار بسته شده است، اما نفت حول 37 دلار در حال معامله شدن است. صندوق بینالمللی پول انتظار دارد امسال تولید ناخالص داخلی روسیه تا 8/ 3 درصد کاهش یابد. یک مقام ارشد مالی روسیه، آنتون سیلوانوف گفته است که با رشد عرضه بیشتر از تقاضا و ورود تولید جدید به بازار(برای مثال از سوی ایران)، کشور باید خود را برای قیمتهای به مراتب پایینتر در سال 2016 آماده کند.

وی گفته بود: « همه چیز نشاندهنده این است که سال جاری قیمت پایین نفت همه چیز را تحت تاثیر قرار خواهد داد و ممکن است که در برخی دورهها قیمت نفت به بشکهای 30 دلار برسد. این امر برای روسیه دردناکتر خواهد بود. صادرات نفت و گاز تقریبا نیمی از درآمد دولت را تشکیل میدهد.» روسیه در حال برنامهریزی برای تجارت نفت بین 40 دلار و 60 دلار در هر بشکه طی هفت سال آینده است. وزیر دارایی روسیه گفت: «در سال 2016 بودجه در قیمت نفت بشکهای 50 دلار بسته شده است. بنابراین ما باید خود را برای دوران سخت آماده کنیم.» روسیه پیشبینی میکند کسری بودجه خود در سال 2016 به 3 درصد تولید ناخالص داخلی افزایش یابد. این بالاترین میزانی است که به گفته ولادیمیر پوتین رئیسجمهوری روسیه مجاز خواهد بود. قیمتهای پایینتر نفت کاهش مخارج را اجتنابناپذیر خواهد کرد.

5) عراق: در حالی که عراق با ناامیدی نیاز به تامین سرمایه در جنگ علیه داعش دارد، قیمت پایین نفت در حال فشردن منابع مالی عراق است. سال 2015 عراق بیشترین میزان افزایش تولید را داشته است، اما افزایش تولید، کاهش قیمت را جبران نکرده است. کشور ذخایر عظیم نفتی دارد، اما نیاز به سرمایهگذاری بیشتر در زیربنا برای دسترسی به آن دارد.