فولاد بعد از برجام و بودجه

رشد شاخصهای بورس تهران که مدتی پیش از اعلام رسمی خبر لغو تحریمها آغاز شده بود، در حالی در روز گذشته نیز ادامه داشت که خرید و فروش سهام فلزات اساسی و کانیهای غیرفلزی در این بازار با رونق همراه نبود.

بر این اساس چنانچه بخواهیم بورس اوراق بهادار را بهعنوان معیاری برای سنجش اوضاع زنجیره فولاد در نظر بگیریم، به سختی میتوان نشانههایی از امید را در آن مشاهده کرد.

در واقع نگاهی به رفتار سهامداران نشان میدهد آنها به سمت خرید سهام صنایعی رفتهاند که شرایط بهتری با رفع تحریمها برای آنها متصور است. کارشناسان با توجه به شرایط جهانی قیمت محصولات فولادی و سنگ آهن این رفتار فعالان بورس را منطقی ارزیابی میکنند و عقیده دارند آنها به درستی از کنار سهام زنجیره فولاد عبور کردهاند.

بازار جهانی فولاد تحت تاثیر کاهش قیمت سنگ آهن و همچنین کاهش چشمگیر تقاضا در بازار چین، شاهد ثبات و روند نزولی قیمتها است. آنطور که میتوان از اخبار بینالمللی برداشت کرد، حالا بازار فولاد در شرایطی مبهم به سر میبرد و خریداران همچنان خواهان خرید با قیمتهایی ارزانتر هستند و دست از معامله کشیدهاند.

اما با تمام این تفاسیر آیا واقعا رفع تحریمهای غرب علیه ایران تاثیری بر بهبود اوضاع زنجیره فولاد کشور نخواهد داشت؟

اتفاق دیگری که روز گذشته در کنار اعلام خبر رفع تحریمها شاهد آن بودیم، اعلام جزئیات بودجه 95 از سوی دولت بود.

آنطور که در جزئیات منتشر شده از بودجه سال آینده آمده است، بودجه طرحهای عمرانی در سال آینده با رشد 25/53 درصدی نسبت به سال جاری همراه شده و به 59 هزار میلیارد تومان رسیده است.

بر این اساس به نظر میرسد حالا صنعت فولاد با 2 واقعه تاثیرگذار در حوزه بینالملل و داخلی مواجه است؛ وقایعی که حتی با وجود رکود در بازارهای داخلی و جهانی قطعا میتوانند تاثیراتی بر این صنعت مادر داشته باشند.

با این تفاسیر سوال دیگری که مطرح میشود این است که افزایش بودجه طرحهای عمرانی، بهعنوان بخشی که اثری مستقیم بر شرایط صنعت فولاد دارد چه سرنوشتی برای این صنعت رقم خواهد زد؟

برجام، بودجه و صنعت فولاد

کارشناسان با در نظر گرفتن شرایط بازار جهانی داخلی؛ عقیده دارند رفع تحریمهای غرب علیه ایران میتواند بر صنعت فولاد تاثیرگذار باشد، اما قطعا صنعت فولاد و صنایع بالادستی آن تاثیری ثانویه از رفع تحریمها خواهند گرفت. درواقع زنجیره صنعت فولاد نتیجه رفع تحریمها را جز در مواردی چند بهصورت آنی نخواهد دید و برای بهرهبرداری از اتفاق تاثیرگذاری مانند رفع تحریمها به زمان نیاز خواهد داشت.

به نظر میرسد در برهه فعلی بیشترین نفعی که صنعت فولاد از رفع تحریمها خواهد برد حذف هزینههای نقل و انتقال پول و همچنین ورود تکنولوژیهای جدید تولید به کشور است.

در گام بعدی، با بهبود شرایط اقتصادی کشور و تزریق نقدینگی به طرحهای عمرانی نیمهتمام کشور به واسطه ورود سرمایهگذاران خارجی و همچنین اختصاص اعتبار بودجههای عمرانی، صنعت فولاد میتواند به افزایش ظرفیت تولید و رونق تقاضا امیدوار باشد.

البته این امیدواری در شرایطی تقویت خواهد شد که دولت تصمیمی برای ورود به طرحهای جدید عمرانی داشته باشد، زیرا در شرایط فعلی بسیاری از طرحهای نیمه تمام عمرانی کشور در مراحل نهایی خود قرار دارند و طبعا چنین طرحهایی به مواد اولیه فولادی نیازی ندارند.

سرمایهگذاران خارجی امتیاز برجام برای فولادسازان

اما در شرایطی که فولادسازان به واسطه رفع تحریمها و همچنین برقراری مبادلات بانکی میتوانند بار کمتری بر دوش خود احساس کنند، به نظر میرسد بسیاری از شرکتهای خارجی که پیش از این برای ورود به زنجیره صنعت فولاد ایران اعلام آمادگی کرده بودند حالا شرایط را برای ورود خود به این بخش از اقتصاد ایران مهیا میبینند. صنعت فولاد ایران که در سالهای پس از اعمال تحریمها نتوانسته بود تکنولوژی تولید خود را ارتقا و از این طریق هزینههای تولید خود را با کاهش همراه کند، حالا میتواند به ورود برندهای معتبر صنایع فولادی به کشور امیدوار باشید.

شرکتهایی مانند تیسن گروپ آلمان، پوسکو کره جنوبی، نیپن ژاپن، پولیزوس آلمان، شرکت چند ملیتی اتوتک نمونههایی از جمله شرکتهای خارجی هستند که حالا و با لغو تحریمها برای ورود به صنایع بالادستی و پایین دستی فولاد ایران آمادگی دارند.

ورود مجموعهای از بهترین فولادسازان دنیا یکی از مهمترین امتیازهای لغو تحریمها برای صنعت فولاد است که مدیر نمایندگی رسمی اتوتک در ایران به آن اشاره میکند و میگوید: به عقیده من مشکلات داخلی و جهانی صنعت فولاد شامل کاهش تقاضا و ریزش قیمتها دستکم تا یک سال آینده فولادسازان ایرانی را درگیر خود خواهد کرد اما در کنار این دو مانع از بهترین حسنی که لغو تحریمها برای صنعت فولاد دارد نمیتوان چشم پوشید و آن چیزی نیست جز ورود تکنولوژیهای روز دنیا به صنایع فولاد ایران که میتواند به کاهش مصرف آب، انرژی و مواردی از این دست منجر شده و هزینه تولید را با کاهش همراه کند.

به عقیده هومان خواجه نصیر؛ تنها مشکلی که بر سر راه جذب سرمایهگذاران خارجی به کشور وجود دارد قوانین فعلی کشور در این زمینه است که میتواند سرمایهگذاران را برای ورود به ایران با تردید همراه کند.

او میگوید: به نظر میرسد همزمان با لغو تحریمها بازنگری در برخی قوانین برای جذب سرمایهگذاران خارجی با در نظر گرفتن منافع ملی ضروری است؛ زیرا با وجود اتفاق مهمی مانند لغو تحریمها چنانچه سرمایهگذار خارجی در فضای کسب و کار ایران احساس امنیت نداشته باشد، وارد ایران نخواهد شد و در صورت ورود نیز با نتیجه خوبی همراه نخواهد بود.

این کارشناس عقیده دارد حالا بهترین فرصت برای ورود قطبهای فولادسازی دنیا به ایران است و فولادسازان میتوانند با دست باز در انتخاب تکنولوژی تولید با خارجیها وارد همکاری شوند و سطح تکنولوژی خود را از کشورهایی مانند چین، هند و روسیه به سطحی برتر ارتقا دهند؛ اما تمام اینها به تصمیم دولت برای بازنگری در قوانین و فراهم کردن فضایی استاندارد برای جذب سرمایهگذاران خارجی بستگی دارد.

به این ترتیب به نظر میرسد با لغو تحریمها و افزایش بودجه طرحهای عمرانی، میتوان به آینده بلندمدت صنعت فولاد خوشبین بود. این خوشبینی در حالی در میان کارشناسان وجود دارد که از سویی چالشهایی مانند احتمال افزایش واردات با لغو تحریمها و همچنین احتمال تخصیص نیافتن بودجه عمرانی مانند آنچه در سال جاری شاهد آن بودیم، نگرانیهایی ایجاد میکند. طرحهای عمرانی کشور اگرچه در سال جاری بودجهای 47 هزار میلیارد تومانی داشتهاند؛ اما تاکنون چیزی نزدیک به 65 درصد از این رقم به طرحهای عمرانی اختصاص نیافته است.

با این وجود کارشناسان امیدوار هستند با منطقیتر شدن قیمت نفت در بودجه سال آینده نسبت به سال جاری (قیمت نفت در بودجه سال 95 روی 40 دلار بسته شده است حال آنکه این رقم برای بودجه سال جاری 53 دلار است) بودجه طرحهای عمرانی فرصتی برای اجرا داشته باشند. با تمام این تفاسیر باید منتظر ماند و دید کورسوهایی از امید که در پی دو اتفاق لغو تحریمها و افزایش اعتبار بودجه طرحهای عمرانی سال آینده رخ داده است، شرایط بهتری برای صنعت فولاد در سال آینده رقم خواهد خورد؟