سهم چین از آینده نفت ایران چه خواهد بود؟

پساتحریم فرصتی برای ورود شرکتها و غولهای بزرگ صنایع نفتی به ایرانی است که طی سالهای تحریم نه تنها از سرمایه بازار نفت و گاز بیبهره مانده بلکه فاصله زیادی نیز از قافله تکنولوژی این حوزه گرفته است. در این شرایط اگرچه ایران به دنبال شرکا و سرمایهگذران جدید برای احیای نفت و گاز در کشور است، به گفته زنگنه قرار نیست شرکای قدیمی دوران تحریم در دوره جدید فراموش شوند و چین البته یکی از این شرکا است.

توسعه و راهاندازی فاز 11 پارسجنوبی، میدان نفتی پارس شمالی، میدان مشترک نفتی یادآوران و بخش شمالی و جنوبی میدان مشترک آزادگان از جمله طرحهایی است که تا کنون پای چینیها به آن باز شده است.

قرارداد توسعه و راهاندازی فاز 11 پارس جنوبی با CNPC چین در سال 1388 به امضا رسید، چینیها جانشین توتال فرانسه در این میدان بودند و طبق این قرارداد این شرکت چینی متعهد شده بود که با سرمایه گذاری حدود پنج میلیارد دلاری در مدت 52 ماه فاز 11 پارس جنوبی را به منظور تولید روزانه 100 میلیون متر مکعب توسعه میداد.

بدقولی چینیها در اجرای تعهداتشان پس از گذشت دوسال از عمر این قرارداد در نهایت صدای اعتراض ایران را بلند کرد اما اولتیماتومهای ایرانیها به CNPCI نتیجهای در بر نداشت تا آنجا که وزارت نفت اعلام کرد درصورت ادامه پیمانشکنیها پروژه به پیمانکار ایرانی تحویل داده خواهد شد و در نهایت این اتفاق نیز به وقوع پیوست.

آما CNPC تنها در میادین پارس فعالیت نداشت، بلکه آزادگان جنوبی نیز از جمله میادینی است که این غول نفتی چین به آن وارد شد و البته در مقابل طرف ایرانی کارشکنی کرد.

یک سال پس از بیرون رفتن طرف چینی از طرح میدان گازی پارس جنوبی، توجهها به طرح آزادگان و تاخیر CNPC در اجرای تعهدات قراردادیاش در این میدان جلب شد، قراردادی که همزمان با قرارداد پارس جنوبی به ارزش ٢,٥ میلیارد دلار در قالب بیع متقابل بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی نفت چین امضا شد و در نهایت با توجه به تغییرهای اعمال شده در طرح جامع توسعه (MDP)، عملیات اجرایی این طرح از شهریور سال ١٣٩١ همزمان با تصویب طرح جامع تجدید نظر شده توسعه میدان (RMDP) آغاز شد.

پس از گذشت پنج سال از امضای این قرارداد از مجموع ١٨٥ حلقه چاهی که باید براساس برنامه در فاز نخست توسعه این میدان به بهره برداری برسد، تنها هفت حلقه چاه حفاری شده بود و این تاخیر عمده باعث شد پس از مهلت 90 روزه وزارت نفت، شرکت چینی از آزادگان جنوبی نیز اخراج شود.

قرارداد دیگر ایران و چین این بار با شرکت نفت سینوک چین برای توسعه میدان در چهار فاز بهصورت بیعمتقابل و ساخت کارخانههای تولید ال.ان.جی با سرمایهگذاری شرکت سینوک در سال 1386 امضا شده بود. موضوع این قرارداد مطالعه و طرح اولیه میدان پارسشمالی در بخش بالا دستی شامل تولید 3600 میلیون فوت مکعب در روز گاز ترش نمزدایی شده در چهار فاز 900 میلیون فوت مکعبی جهت تغذیه کارخانههای تولید ال.ان.جی بهمقدار 20 میلیون تن در سال بود که ارزش آن به 16 میلیارد دلار میرسید.

این بار قبل از آنکه شرکت ملی نفت از روند پروژه شاکی شده و به طرف چینی اخطار دهد خود چینیها پروژه را ترک کردند و تا ایران اعلام کند که قرارداد به صورت موقت لغو می شود؛ اما پس از آنکه اعلام شد این قرارداد برای همیشه لغو می شود شرکت ملی نفت فراساحل چین برای بازگشت مجدد به طرح پا پیش گذاشت.

اما همه کارشکنیهای چینیها به این سه میدان ختم نمیشود، طرح توسعه میادین مشترک با عراق یعنی یادآوران نیز از جمله دیگر این طرحها است که در آن نیز رد پای چین به چشم میخورد و کارشکنی و اولتیماتوم ووعدههای بی نتیجه.

حال در شرایطی که احتمال ورود دوباره غول های نفتی اروپایی به صنعت نفت ایران پررنگتر میشود، چین نیز از این قافله عقب نمیماند و به ایران میآید تا شاید بار دیگر پروژههایی را که نیمه تمام رها کرده است در قالب قراردادهای جدید نفتی به دست بگیرد و البته به نظر میرسد در رقابت با اروپاییها و با وجود عهدشکنیهای گذشته شانسش را در این زمینه از دست نداده است.