پیاده‌سازی «اقتصادسوسیالیستی» با خروج پتروشیمی‌ها از بورس

وزیر صنعت، معدن و تجارت چندی قبل در نامهای به قائم مقام خود مجتبی خسرو تاج، اجبار کردن شرکتهای پتروشیمی به عرضه محصولات خود در بورس کالا را نماد «اقتصاد سوسیالیسم» دانست و نوشت: «جناب آقای خسروتاج، اجبار بخش دولتی به انجام تجارت به یک شیوه مشخص و دیکته شده قطعاً علاوه بر اینکه با آزادی کسب و کار منافات دارد، موجب عدم بهبود رتبه های کشور در آزادی اقتصاد که در بدترین شرایط هستیم و همچنین رتبه کسب و کار که آن هم با کاهش اخیر هنوز رتبه ۱۳۰ از ۱۸۷ است، نمی دانم این تفکر سوسیالیستی و نامشروع چرا باید در جمهوری اسلامی ایران پیاده شود.»

مهدی تقوی استاد کرسی اقتصادکلان دانشگاه علامه طباطبایی در مورد اظهار نظر وزیر صنعت معدن و تجارت در رابطه با بورس کالا و تفکر سوسیالیستی، گفت: از حرف وزیر صنعت خنده ام می گیرد. کسانی که اقتصاد آزاد را با اقتصاد سوسیالیستی یکی میدانند و یا فرق بین این دو را نم دانند، یا مطالعاتشان را بیشتر کنند و یا مشاورشان را عوض کنند، چرا که بورس کالا در تمام دنیا نماد اقتصاد آزاد است و در جامعه سوسیالیستی هدف تولید، نفع کلی اجتماع در نظر گرفته می شود و دولت تعیین کننده قیمتهاست در حالی که در بورس کالا قیمتها براساس عرضه و تقاضا تعیین میشود.

تقوی در ادامه به موضوع خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا اشاره کرد و افزود: در صورتی ما درگیر اقتصاد سوسیالیستی خواهیم شد که بخواهیم محصولات پتروشیمی را بدون منطق از بورس کالا خارج کنیم، وقتی انحصارزدایی و حذف زمینه های رانت از اقتصاد از برنامه های دولت است، خروج محصولات از بازار رقابتی بورس کالا چه منطقی می تواند داشته باشد؟

تقوی افزود: عرضه و معاملات محصولات پتروشیمی در بورس کالا برای اقتصاد نتایج مثبتی در پی داشته، زیرا سبب ثبات در قیمتها و شکل گیری بازار رقابتی شده است. خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالای ایران، بازار رقابتی را تبدیل به بازار انحصاری با بازیگران اندک می کند و به مرور زمان نیز به افزایش قیمت ها دامن می زند.

به گفته استاد کرسی اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، انحصاری شدن بازار رقابتی برای اقتصاد، زیانهای زیادی خواهد داشت و انگیزه کسب رانتهای کلان با خروج پتروشیمیها از بورس کالا بیشتر شده و همین موضوع سلامت اقتصادی کشور را به خطر می اندازد.

در همین زمینه آلبرت بغزیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران گفته های وزیر صنعت را غیر منطقی خواند و گفت: اینکه تلاش میشود برخی محصولات پس از سالها معامله در بورس کالا و آزادسازی قیمتها از بورس خارج شوند، موجب تعجب من میشود، خروج این محصولات از بورس خود پا فشاری به اقتصاد سوسیالیستی است و در هیج جای دنیا چنین منطقی قابل قبول نیست.

وی همچنین به شفافیت معاملات در بورس کالا اشاره کرد و افزود: بورسهای کالا با هدف کشف واقعی نرخ ایجاد شده و این روند کاملا با اقتصاد سوسیالیستی متفاوت است، در حقیقت بازاری که بخواهد دولت به آن ورود کند، قیمت در آن بازار دیگر واقعی نیست.

این اقتصاددان تصریح کرد : این بازار معاملاتی شفافیت قیمتی را به بازارها آورده و تا حدود زیادی توانسته از فشار دلالان بکاهد. در این بین، وجود برخی تلاشها برای خروج معاملات مواد پتروشیمی جای تعجب ندارد، چون برخی پتروشیمیها به رانت و دریافت یارانه عادت کرده اند و بورس کالا فعالیت های آنها را شفاف می کند.

وی در پایان تاکید کرد: دولت نباید اجازه انتقال معاملات محصولات پتروشیمی به بازار غیررسمی با حداقل نظارتها را بدهد، چرا که انتقال معاملات پتروشیمیها به بازار آزاد حاصلی جز بازگشت رانت، رابطه و رواج واسطه گری ندارد.