تغییر معادله در بازار وارداتی‌ها

یکی از تغییراتی که بهطور حتم پس از برجام در حوزه وارداتیها صورت خواهد گرفت، گرایش شرکتهای مادر برای حضور مستقیم در ایران است .با تشدید تحریمهای بینالمللی بسیاری از شرکتهای خودروساز بهخصوص خودروسازان کرهای و ژاپنی در صف اول قطع ارتباط مستقیم با ایران قرار گرفتند و این در حالی است که شرکتهای نمایندگی در کشورمان با لحاظ عدم امکان واردات خودرو از شرکتهای مادر بهطور واسطهای اقدام به تامین خودروهای نمایندگی خود کردند. براین اساس تشدید تحریمها منجر به اوج گیری واردات خودرو از کشورهای همسایه بهخصوص امارات متحده عربی شد و شرکتهای مادر دیگر نقشی در صادرات خودرو به ایران نداشتند.

از سوی دیگر به رغم مقررات سختگیرانه واردات خودرو به کشور که از جمله ملزومات آن خدمات پس از فروش است شرکتهای دیگری نیز با چراغ سبز دولت و تنها با کارت بازرگانی اقدام به واردات بیرویه خودرو به کشور کردند. هر چند توجیه دولت برای این اقدام، قرار گرفتن در شرایط تحریم بود اما واردات بیضابطه منجر به آشفتگی در بازار وارداتیها طی سه سال گذشته شد.

حال در شرایطی قرار داریم که شرکتهای مادر با توافق هستهای و بهدنبال آن لغو تحریمها برای حضور مستقیم در ایران اعلام آمادگی کردهاند؛ بهطوریکه روز گذشته پایگاه خبری «کوریا هرالد» کره به نقل از جئونگ جینهانگ، مدیرعامل هیوندای موتور از هدفگذاری این شرکت برای صادرات 60 هزار خودرو به ایران در سال 2016 خبر داده است. صادرات این شرکت به ایران در سال 2012 در پی تشدید تحریمهای هستهای علیه تهران متوقف شد. اما این شرکت در پی حضوری مستمر و جدی در ایران است. حال این سوال مطرح است که خبر حضور شرکتهای مادر به ایران چگونه میتواند منجر به کاهش واردات خودرو به کشور شود؟در این زمینه یک دستاندرکار بازار وارداتیها عنوان میکند که شرکتهایی که هم اکنون در قالب نمایندگیها در ایران مشغول بهکارند و مجوز فعالیت خود را از وزارت صنعت و معدن و تجارت نیز اخذ کردند نگران عدم احراز صلاحیت خود از سوی شرکتهای مادر هستند.

وی ادامه میدهد که این شرکتها تمایل ندارند با واردات بیشتر، ریسک حضور خود در ایران را افزایش دهند، اما فعالیت مستقیم شرکتهای مادر به چه دلیل برای شرکتهای غیررسمی نگرانکننده است؟ در این زمینه این کارشناس بازار عنوان میکند که با حضور شرکتهای مادر، فروش و خدمات پس از فروش مستقیم زیر نظر شرکت مادر قرار میگیرد و حتی قیمتها نیز با نظارت این شرکتها صورت میگیرد بنابراین آنها نمی توانند به اختیار خود در این حوزهها ورود پیدا کنند؛ بنابراین بهنظر میرسد که تا حضور مستقیم شرکتهای قدرتمند ژاپنی و کرهای و حتی برخی شرکتهای مادر اروپایی در ایران، بازار وارداتیها همچنان بلاتکلیف باشد و حتی روند نزولی را طی کند. اما دلیل دیگری که برای روند کاهشی واردات بهخصوص از تابستان امسال عنوان میشود الزام به ارائه خدمات پس از فروش در مقررات واردات وزارت صنعت و معدن و تجارت از تابستان 94 است.

این مقررات منجر به حذف واردکنندگانی شد که با کارت بازرگانی اقدام به واردات خودرو میکردند. بنابر آمارهای رسمی سال گذشته 80 درصد واردات در اختیار واردکنندگانی بود که تنها با کارت بازرگانی اقدام به واردات خودرو میکردند. اعمال مقررات جدید بهطور تدریجی منجر به حذف آنها شد. اما لغو تحریمها و تمایل شرکتهای مادر برای حضور مستقیم در ایران منجر به اعمال سختگیریهایی از سوی سازمان ملی استاندارد برای استانداردهای تدوین شده از سوی این سازمان بود؛ بهطوریکه اعمال مقررات نصب چراغ مهشکن و همچنین استاندارد سوخت منجر به عدمترخیص خودروهایی شد که فاقد استانداردهای مذکور بودند. بر این اساس کارشناسان عنوان میکنند که مقررات سختگیرانه سازمان ملی استاندارد خود از موضوعات کاهش واردات خودرو به کشور است.

کاهش 56 درصدی واردات

براساس آمار گمرک تا پایان دیماه سال جاری تعداد 35 هزار دستگاه انواع خودروی سواری وارد کشور شده است که این میزان، نشاندهنده کاهش 56 درصدی واردات خودرو نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. موضوع جالب توجه در این میان آن است که عمده واردات خودرو از اماراتمتحده عربی صورت گرفته است و براین اساس برندهای هیوندایی، کیا و تویوتا به ترتیب بیشترین حجم واردات در 10 ماهه سال جاری را به خود اختصاص دادهاند.

براساس آمار گمرک هیوندایی با ورود 13 هزار و 81 دستگاه خودرو توانسته رتبه اول واردات را به خود اختصاص دهد. این برند توانسته 37 درصد از سهم بازار را از آن خود کند. محصولات این شرکت همچنین در 10 ماه سال گذشته توانسته بود با سهم 49 درصدی رتبه اول واردات را به خود اختصاص دهد. هرچند هیوندایی همچنان در مقام اول واردات خودرو قرار دارد، اما میزان واردات آن نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت 64 درصدی را تجربه کرده است. از سوی دیگر برند کیا با واردات 6هزار و 71 دستگاه خودرو در 10 ماهه امسال توانسته رتبه دوم را به خود اختصاص دهد. بر این اساس، این برند سهم 19درصدی از بازار خودروهای وارداتی ایران را از آن خود کرده است.

مقایسه آمار واردات این خودرو با 10 ماه سال گذشته اما نشان از آن دارد که کیا توانسته گوی سبقت را از رقبای خود برباید؛ زیرا در سال گذشته این برند جزو رتبه اول تا سوم نبود. رتبه سوم بیشترین حجم واردات خودرو در 10 ماهه سال جاری نیز به برند تویوتا تعلق میگیرد که توانسته با واردات 4 هزار و 815 دستگاه خودرو سهم 14 درصدی بازار را از آن خود کند.