سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی در تولید ناخالص ملی از ۲۴ به ۱۱ درصد کاهش یافت

جلال سهرابی- کارشناس ارشد کشاورزی- گفت: یکی از اهداف تاکید شده در سند چشم انداز توسعه کشور، تبدیل ایران به بزرگترین قدرت منطقه است، این هدف در تفکیک هر بخش به عنوان یک برنامه راهبردی عمل میکند، در بخش کشاورزی نیز با توجه به امکانات و مزیتهای کشور این هدف به راحتی قابل حصول است و بسترهای لازم برای رسیدن به آن را در اختیار داریم ولی باید در تبدیل امکانات بالقوه به بالفعل و دست یابی به جریان فعال و اقتصادی در این عرصه تلاش کنیم.

وی افزود: بررسی دقیق در سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی از تولید ناخالص ملی نشان میدهد که مقدار آن در سطح جهان از حدود ۶ درصد در سال ۱۳۶۹ به ۴ درصد در سال ۱۳۸۳ کاهش یافته است، در ایران این میزان از حدود ۲۴ به ۱۱ درصد در سالهای مزبور رسیده است که عامل اصلی آن از جمله کم آبی و خشکسالی، افزایش قیمت حاملهای انرژی و نهادهها و کاهش صادرات و افزایش واردات در بعضی اقلام مصرفی در محصولات زراعی بوده است.

سهرابی گفت: در بین کشورهای منطقه جنوب غربی آسیا، قرقیزستان و ازبکستان به ترتیب با ۳۷ و ۳۱ درصد بالاترین سهم ارزش افزوده به بخش کشاورزی را از کل تولید ناخالص داخلی دارا هستند.

در سایر کشورها به ویژه کشورهای توسعه یافته این شاخص بسیار پایینتر است به طوری که در آمریکا و آلمان، مقدار آن برابر ۱ درصد است، نیجریه با ۱۷ درصد بالاترین سهم را در بین کشورهای منتخب جهان در سال ۱۳۸۳نشان میدهد، بالاترین نرخ رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی در منطقه مربوط به افغانستان، ارمنستان، آذربایجان و قزاقستان با رشد بالای ۱۰ درصد است؛ این در حالی است که در چشم انداز سند توسعه افزایش ارزش افزوده بخش کشاورزی از اهمیت زیادی برخوردار است و میتوان با تدبیر و تلاش به اهداف آن دست یافت.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به رتبههای ایران در تولید برخی از مهمترین محصولات کشاورزی و دامی بیان داشت: ایران رتبه اول در تولیدانار، پسته، خاویار و زعفران رتبه دوم در تولید خرما، انجیرو رتبه سوم در تولیدمیوههای جالیزی، گیلاس و سیب و همچنین رتبه چهارم در تولید گوشت گوسفند، پشم، گردو و بادام دارد.

وی افزود: همچنین رتبه پنجم در تولید سبزیها، حبوبات و گیاهان داروئی، رتبه ششم در تولید شیرگاو، رتبه هفتم در تولید پیاز، انگور و شیر گوسفند و بز، رتبه هشتم در تولید ادویه، محصول مرکبات، هلو، انواع کدورتبه نهم در تولید عدس، چای و عسل و رتبه دهم در تولید خرمالو و خشکباررا دارد.

سهرابی با بیان اینکه تقریباٌ 0.7مساحت کشور را را آب تشکیل میدهد گفت: از آنجا که ایران در عرضهای جغرافیایی بالا قرار دارد و ویژگی این موقعیت جغرافیایی این است که تفاوت بین فصلها در آنها بیشتر است، با تامین آب و تکمیل زیرساختهای لازم میتوان در آن فرآوردههای بسیار متنوع کشاورزی را تولید و صادر کرد اما بدلیل کمبود بارش سالانه و پراکنش نامناسب آن در سطح کشور، ایران جزء مناطق گرم و کم باران طبقه بندی شده است.

وی افزود: به دلیل گستره خاک نامرغوب و نامناسب بودن روشهای استحصال آب و آبیاری و استفاده بیرویه از منابع آب زیرزمینی و کشت متراکم و سنتی اراضی در بیشتر نواحی، تولید محصولات کشاورزی در اکثر زمینهای قابل کشت در ایران توجیه اقتصادی ندارد و اکنون سالهاست که کشاورزی در این مناطق تعطیل شده و کشاورزان نیز کشاورزی را رها کرده و پس از مهاجرت به شهرها از تولید کننده به مصرف کننده تبدیل شدهاند و دیگر نه خود و نه فرزندان آنها رغبتی به کشاورزی ندارند.

این کارشناس اقتصادی گفت: با توجه به آمار، با تولید محصولات استراتژیک و مهم چون گندم با تولید حدود ۱۵ میلیون تن، علوفه دامی ۱۹ میلیون تن، گوجه فرنگی بیش از 7.5میلیون تن، شیر گاو ۷ میلیون تن نیاز کشور تامین شده است اما بسیار کمتر از پتانسیل واقعی است و به جرات میتوان گفت حداقل دو برابر انواع نهادهها شامل آب، سوختهای فسیلی، انرژی، سرمایه و پول، کود، سموم شیمیائی و زمان مصرف شده که لازم است بدرستی بازنگری و کارشناسی شود چون افزایش تولید در واحد سطح بدون نیاز به افزایش سطح زیر کشت امکان پذیر است و بخوبی میتوان قیمت تمام شده محصولات کشاورزی و دامی را مدیریت کرد و از مصرف بیرویه در تمام عوامل تولید جلوگیری کرد.