چرا مواد معدنی، مشوق صادراتی نمی‌گیرند؟

چراکه معتقدند در شرایط رکود حاکم بر کشور صادر کردن محصولاتشان میتواند زمینه را برای ادامه فعالیت آنها فراهم کند. اما در مقابل دولتیها میگویند حذف مشوقهای صادراتی به معنی جهتدهی فعالیتهای معدنکاران و تولیدکنندگان موادمعدنی است. به این دلیل در شرایط کنونی نیاز به مواد اولیه معدنی همچون سنگآهن برای رسیدن به اهداف چشمانداز ۱۴۰۴ برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد احساس میشود. بنابراین تولیدکنندگان این دست از مواد معدنی میتوانند با فروش محصولات خود به واحدهای فرآوری، نیاز صنایع معدنی را تامین کنند.

حذف معدنیها از فهرست صادرکنندگان نمونه کشور

تولیدکنندگان محصولات معدنی همچون سنگآهن، امکان صادرات محصولات خود را دارند اما مشمول مشوقهای صادراتی نمیشوند. در این میان تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن معتقدند در شرایط رکود، نیازمند حمایت دولت هستند و استفاده از مشوقهای صادراتی یکی از مواردی است که انگیزه آنها را برای ادامه کار بیشتر میکند. مهم تامین نیاز صنایع داخلی است که باید در اولویت قرار گرفته و سپس میتوانند نسبت به صادرات محصولات مازاد خود اقدام کنند.

رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن نسبت به اقدام اخیر سازمان توسعه تجارت درباره حذف مشوق برای صادرات مواد خام معدنی واکنش نشان داد و گفت: دولت نباید در دوران رکود معدنی انگیزه فعالان این حوزه را برای صادرات مواد معدنی از بین ببرد.

قدیر قیافه با بیان اینکه برخی درباره تعریف مواد خام معدنی نظرهای متفاوتی دارند، اظهار کرد: در امسال سازمان توسعه تجارت صادرکنندگان مواد معدنی را از فهرست صادرکنندگان نمونه حذف کرده و حذف گروه معدنی از صادرکنندگان نمونه کشور به این معناست که این سازمان هنوز آگاهی لازم را نسبت به مواد معدنی کشور ندارد.

وی افزود: دو نگاه نسبت به مواد خام معدنی وجود دارد که برخی کلوخههای معدنی را که هیچ تغییرات فرآوری و شیمیایی در آنها انجام نشده، خام میدانند و عدهای مواد معدنی که حتی دانهبندی شده یا از کلوخه به مرحله پودر رسیده را همچنان خام به شمار میآورند، در حالیکه نباید به مواد معدنی که حتی یک مرحله فرآوری برای آنها انجام شده، ماده خام اطلاق شود.

رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن بر این باور است که دولت باید از صادرکنندگان مواد معدنی همچون تولیدکنندگان مواد خام معدنی حمایت کند. زیرا معدنکاران در محرومترین نقاط کشور از دل کوه مواد معدنی ارزشمند استخراج میکنند، به همین دلیل باعث تاسف است که دولت و سازمان توسعه تجارت بخش معدن و فعالان آن را به جای تشویق، تهدید میکند.

نیاز به مواد خام معدنی برای دستیابی به اهداف چشمانداز

اینکه صادرکنندگان مواد خام معدنی میگویند حذف مشوق صادراتی باعث از بین رفتن انگیزه آنها برای ادامه فعالیت میشود، از دیدگاه دولتیها مورد تایید نیست؛ زیرا در شرایط کنونی و برای تولید محصولات معدنی همچون فولاد، نیاز به مواد اولیه برای صنایع داخلی کشور در اولویت قرار دارد. بنابراین حذف مشوقهای صادراتی حرکتی است برای جهتدهی به فعالیت تولیدکنندگان مواد خام معدنی تا با ایجاد ارتباط بین واحدهای فرآوری ضمن فروش محصولات خود، زمینه را برای تامین نیاز صنایع داخلی فراهم کنند.

مدیرکل نظارت بر امور معادن وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره حذف مشوق برای صادرات مواد خام معدنی اظهار کرد: بحث مواد خام معدنی و حذف مشوق صادرات مدتی است آغاز شده و نمیتوان درباره مثبت یا منفی بودن آن اظهار نظر کرد. به گفته عباسعلی ایروانی زمانی که مشوق صادراتی برای برخی از محصولات همچون مواد خام معدنی برداشته میشود به این معنی است که در اولویت دولت برای صادرات قرار ندارد و با این کار قصد جهت دهی به نوع فعالیت این دست از مواد را دارند. به عنوان مثال برداشتن مشوق صادراتی موادمعدنی به ویژه سنگآهن، بدین معنا است که امکان استفاده از این ماده معدنی در کشور وجود دارد. برای دستیابی به اهداف افق چشمانداز ۱۴۰۴ برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد، به میزان زیادی سنگآهن نیاز است که باید از منابع داخلی تامین شود.

او ادامه داد: از طرفی باید برای سالهای آینده نیز میزان نیاز به سنگآهن را در نظر گرفت. بنابراین با وجود نبود ممنوعیت صادرات مواد معدنی خام همچون سنگآهن، دولت قصد دارد به تولید مواد معدنی جهتداده و آنها را در صنایع مختلف معدنی همچون فولاد مورد استفاده قرار دهد.

مدیرکل نظارت بر امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت بر این باور است که مواد معدنی به عنوان مواد اولیه برای واحدهای فرآوری، صنایع معدنی، ساختوساز و واحدهای تولیدی استفاده میشود و مورد نیاز کشور است. بنابراین باید این مواد در ابتدا فرآوری شده و بعد از حذف باطلهها و تولید محصول نهایی در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گیرد.

ایروانی افزود: استفاده از مواد خام معدنی در کشور سبب میشود تا واحدهای جدید فرآوری ایجاد شده و منجر به اشتغالزایی در منطقه شود. از طرفی با توجه به شرایط فعلی کشور و نیاز به مواد اولیه برای صنایع معدنی، در صورتی که مواد معدنی فرآوری شده و در اختیار این واحدها قرار گیرد و اقدام مناسبتر این است که محصول فرآوری شده، صادر شود.

مازاد نیاز صادر شود

به گفته مدیرکل نظارت بر امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت در صورتی که مواد معدنی موجود در کشور مازاد نیاز باشد یا اینکه امکان فرآوری و مصرف آنها در کشور فراهم نباشد، میتوان زمینه صادرات آنها را فراهم کرد. زیرا هماکنون برخی از مواد معدنی همچون سنگهای تزئینی هستند که بهدلیل نبود تجهیزات و دستگاههایی با فناوری روز امکان فرآوری آنها در کشور وجود ندارد و تولیدکنندگان این دست از مواد معدنی، با صادرات بخشی از محصولات خود میتوانند زمینه فرآوری باقی مواد معدنی را فراهم کنند.

وی درباره تعریفی که از مواد معدنی خام وجود دارد، اظهار کرد: موادی که از معدن استحصال میشوند جزو مواد اولیه و خام معدنی به شمار میآیند. اما در ادامه کار و بعد از فرآوری باز هم میتوان به آنها ماده خام را اطلاق کرد چراکه به نسبت مرحله بعدی فرآوری، خام به شمار میرود و تا تبدیل شدن به محصول نهایی راه طولانی در پیش دارند.

ایروانی بر این باور است که در شرایط فعلی مواد معدنی که از معادن استخراج میشوند در درجه نخست اگر امکان فرآوری آنها در داخل کشور میسر باشد و تامینکننده نیاز صنایع کشور شوند، بهترین راه استفاده از آنها در داخل کشور است. اما اگر امکان فرآوری و مصرف بهینه آنها در داخل کشور وجود نداشت، حال چه به صورت خام یا فرآوری شده، میتوان زمینه صادرات آنها را فراهم کرد.

ایروانی در ادامه درباره اینکه دولت در شرایط کنونی که رکود بر بخش معدن حاکم است چه حمایتی از تولیدکنندگان محصولات معدنی دارد، اظهار کرد: صادرات برخی از مواد معدنی به صرفه است اما در مقابل صادرات برخی از آنها در روند فعالیتهای معدنی زیاد تاثیرگذار نیست. در این میان دولت برای جهتدهی به فعالیتهای اقتصادی مشوقهایی را در نظر میگیرد. در نظر گرفتن تسهیلات و اولویتبندی معادن و صنایع معدنی بر اساس نیازهای آنها یکی از مشوقهای دولتی است.

حال اینکه کدام دسته از مواد معدنی مشمول دریافت مشوقهای صادراتی میشوند بر اساس اولویت آنها مشخص میشود؛ چنانچه شاهدیم در دیگر کشورها نیز این قانون وجود دارد. مدیرکل نظارت بر امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت در ادامه گفت: تغییر تعرفهها و عوارض صادراتی میتواند به عنوان یک عامل تشویقی برای صادرکنندگان در نظر گرفته شود.