خطر بازگشت تورم شدید در ایران به دلیل رشد نقدینگی

المانیتور طی گزارشی نوشت: مقامات ارشد بانکی ایران روز 13 فوریه توافق کردند که نرخ سود سپرده های بانکی یک ساله را 2 درصد کاهش دهند و از 20 به 18 درصد برسانند. این دومین باری است که در سال 1394 نرخ سود سپردههای بانکی کاهش مییابد. این تصمیم پس از آن اتخاذ شد که مقامات پولی کشور درخواستهایی را از بانکها مطرح می کردند مبنی بر اینکه نرخ بهره را بر مبنای نرخ تورم تنظیم کنند که اکنون حدود 12 درصد است.

یک روز بعد از اعلام این خبر، شورای پول و اعتبار با نرخ پیشنهادی موافقت و اعلام کرد که تمامی بانکها و موسسات مالی باید از 21 فوریه این تصمیم را اجرا کنند. شورا همچنین سقف نرخ بهره وام تجاری را از 24 به 22 درصد کاهش داد تا گرفتن وام برای بنگاههای اقتصادی را تسهیل نماید.

عبدالناصر همتی، رئیس شورای هماهنگی بانک های دولتی و مدیرعامل بانک ملی روز 13 فوریه به موسسات مالی درباره نقض نرخهای بهره ابلاغی هشدار داد. سه روز قبل، وی در برنامهای تلویزیونی گفته بود که نرخ بهره ایده آل بابت وجه به نرخ تورم پایین 16 درصد است.

بانک مرکزی ایران به این امید که پول ذخیره شده در حسابهای پس انداز روانه بخش تولید و بازارهای سرمایه شود، از بانکها خواسته تا نرخ سود سپردهها را کاهش دهند.

در حال حاضر اکثر بانکهای ایرانی مجددا به شبکه جهانی سوئیفت وصل شدهاند و دولت هم وعده داد ه که بخش عمدهای از بدهیهای خود به سیستم بانکی را بازپرداخت نماید. این تحولات انگیزههایی برای بانکهاست که احتمالا شاهد کاهش هزینه استقراض و افزایش منابع مالی خواهند بود. تنها مشکل عمده که هنوز لاینحل باقی مانده مشکل وامهای بازپرداخت نشده است که رقم آن 33/1 میلیارد دلار برآورد شده است.

مقامات امیدوارند با ترمیم اقتصاد کشور در دوره پساتحریم، صاحبان صنایع به تدریج بتوانند وامهای خود را به سیستم بانکی باز گردانند.

اما آنچه در صحبتهای مقامات بانکی کشور در هفتههای اخیر دیده نمی شود، تاثیر منفی احتمالی افت نرخ بهره بر تورم است. در واقع، برخی تحلیلگران به بانک مرکزی هشدار داده اند که  رشد عرضه پول در کشور موجب افزایش نرخ تورم خواهد شد.

بر اساس آخرین آمارهای بانک مرکزی، حجم نقدینگی در کشور در دوره 12 ماهه منتهی به 20 ژانویه، 27.2 درصد افزایش داشته که بالاترین رقم در طی 12 تا 18 ماه گذشته است.

حجم نقدینگی در هر ماه شمسی به طور متوسط 2 درصد بیشتر شده اما در یک ماهه منتهی به 20 ژانویه این رشد 0/8 درصد بیشتر از حد متوسط بوده است. به گفته ابوالقاسم حکیم پور، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، با روند فعلی این نگرانی وجود دارد که حجم نقدینگی از 331/49 میلیارد دلار در یک ماهه منتهی به 20 ژانویه  به 331/47 میلیارد دلار تا پایان سال (19 مارس) برسد.

به گفته مسعود میرکاظمی، نماینده مجلس و وزیر نفت سابق، از زمان روی کار آمدن دولت حسن روحانی در جولای 2013 حجم نقدینگی بیش از 132/59 میلیارد دلار رشد داشته است. اما نکته عجیب آنکه نرخ تورم از آن زمان مدام در حال کاهش بوده است. یک دلیل کاهش نرخ تورم به رغم رشد عرضه پول، این است که بخش عمده ای از عرضه پول در بانکها محدود شده است. در واقع، حدود 86 درصد نقدینگی در ماههای اول و دوم سال مالی جاری متعلق به پول موجود در حسابهای پس انداز بلندمدت بوده که با تاثیر تورمی تاخیری ای قابل نقد شدن هستند.

از این رو بانک مرکزی ایران باید گوش به زنگ باشد. از آنجایی که سود سپرده قرار است کاهش بیشتری را تجربه کند، احتمالا پول بیشتری از بانکها خارج خواهد شد.  و با توجه به اینکه عرضه پول در دراز مدت  نقشی تعیین کننده در قیمت ها و نرخ تورم دارد، بانک مرکزی باید در هنگام اتخاذ یک سیاست انبساطی برای تضمین ثبات در بخش تولید، بسیار مراقب باشد.